آنها در سکوت گریه می کنند

تکتم حسین پور/سرویس هنر خبرگزاری رضوی
 ایده ای معمولی و تا حدی کلیشه ای، روایت ساده و روان، تصویربرداری نسبتا خوب و یک مستند نه چندان تاثیرگذار و ماندگار.
جاده های برفی اثر بی ادعا و ساده ای است. یک مستند گزارشی که تلاش کرده نگاه بی طرفانه ای داشته باشد و صرفا روایتگر یک معضل فرهنگی- اجتماعی باشد. اما به نظر می رسد فیلمساز آنقدر در حفظ این "نگاه بی طرفانه" وسواس به خرج داده که فیلم به روایتی خنثی و بی رمق تبدیل شده که با وجود پتانسیلی که در اتمسفر و شخصیتهایش وجود دارد، آنقدر که باید و شاید در رساندن پیام مورد نظرش به مخاطب موفق نبوده.
فیلم با نماهایی از مناظر برفی روستاهایی از توابع اردبیل آغاز می شود و از طریق نوشتار روی تصویر متوجه نام روستاها و تعداد خانوار ساکن در آنها می شویم. در ادامه فیلمساز به سراغ تعدادی از دختران روستایی می رود که به دلایل مختلفی از درس خواندن محرومند. دلایلی که به مرور از لابلای صحبتهای کارگردان با این دخترها و والدینشان مشخص می شوند. مدرسه راهنمایی روستا " خانم معلم" ندارد و اگر دختری بخواهد بیشتر از کلاس پنجم دبستان درس بخواند باید به روستاهای مجاور برود که این کار با توجه به نگاه به شدت سنتی خانواده ها و اوضاع مالی نامساعد آنها تقریبا اتفاقی غیر ممکن است. از این رو اغلب دختران این روستاها امکان تحصیل ندارند.



این که در قرن ۲۱ هنوز هم چنین نگاههای تبعیض آمیزی وجود دارد که به دختران به این دلیل که به بلوغ رسیده اند و قد و هیکلشان رشد کرده اجازه نمی دهند در کلاسی که معلمش مرد است حضور یابند و با وجود علاقه شان به تحصیل ناچارند در خانه بمانند و خیاطی کنند یا در سنین پایین به خانه شوهر بروند، دستمایه خوبی است برای ساخت یک مستند تحلیلی که علاوه بر طرح مسئله راهکاری هم ارائه دهد، وگرنه طرح این مسئله که هم مخاطب خاص جشنواره ای و هم مسئولین کاملا از آن آگاهند چه دردی را دوا می کند؟ دوری از نگاه قضاوتگر شاید برای یک قالب داستانی مناسب باشد اما انتخاب این نوع روایت برای اثری مستند که می تواند از ظرفیتهایش برای به چالش کشیدن مسئولین و حتی باورهای نادرستی فرهنگی استفاده کند نگاهی بسیار خنثی و بی فایده است. چرا فیلمساز طرح سوال نمی کند؟ چرا هیچیک از مدیران آموزش و پرورش در فیلم حضور ندارند تا دلایل آنها را هم برای فراهم نکردن امکان تحصیل دختران بشنویم؟ اینکه مستند ساز صرفا معضلی اجتماعی یا فرهنگی را که اغلب مان از آن اطلاع داریم به تصویر بکشد چه سودی برای دخترانی دارد که از ابتدایی ترین حقوق و نیازهایشان محرومند؟
جاده های برفی تک لحظه های خوبش را مدیون نگاههای معصومانه و درد دلهای صادقانه و بی غل و غش دخترکانی است که قربانی شرایط جامعه مردسالاری شده اند که نه برای آرزوهایشان ارزشی قائل است و نه حتی موجودیتشان را به عنوان یک انسان به رسمیت می شناسد.
 انتخاب ویژه: فیلمساز از یکی از دخترها سوال می کند:« از دست پدرت که اجازه نداده به مدرسه بروی ناراحتی؟» و دختر با لحن معصومانه ای پاسخ می دهد:« قبلا صد درصد دوستش داشتم. حالا هفتاد درصد دوستش دارم.»