آموزه های قرآنی؛ اساس خط مشی سیاست شهید رجایی

خبرگزاری رضوی- الهام اسماعیلی؛ شهید محمدعلى رجایى از جمله شخصیت‌های سیاسی است که به مثابه‌ الگویی برای دولتمردان معرفی شده است. وی به عنوان یکی از رؤسای جمهور محبوب جمهوری اسلامی ایران، توانست بخش وسیعی از جامعه‌ ایران را به خود جذب نماید.

اندیشه دینی شهید رجایی

اندیشه‌ شهید رجایی در محیطی مذهبی جان گرفت و رشد کرد. به گواه نزدیکان و آشنایانش و همین‌طور منش و رفتارش، قرآن و عترت منبع الهام وی بود. او نه برای آموختن به دیگران بلکه در راستای تکلیف‌گرایی متعهدانه‌اش به مطالعه‌ دینی می‌پرداخت و با الهام از همین مبانی مذهبی و سیره و سخن حضرت علی (ع)، عقل را در عدم تسلیم به خوشی‌های فناپذیر و زودگذر دنیا تعریف می‌کرد. وی اعتقاد داشت مشغولیت به دنیا، موجب هدر رفتن فرصت‌های خوب و عالی و غفلت از انجام کارهای خداپسندانه می‌شود و محرومیت از دستیابی به لذت‌های معنوی و جاویدان را با خود به همراه دارد. افزون بر این، همین آموزه­ های قرآنی، درک وی را از انقلاب اسلامی ایران شکل داد.

ساده زیستی شهید رجایی

آنچه موجبات محبوبیت وی را نزد مردم فراهم ساخت، مردمی بودن و ساده‌زیستی‌اش بود. رجایی در ایام نخست وزیری بسیار ساده، قانع و صرفه جو بود و ساختمان قدیمی بهارستان را به عنوان مكان نخست وزیری برگزید. اعتقاد داشت اگر محل كار تشریفاتی و رفاه زده باشد، بر خلق و رفتار آدمی اثر منفی می گذارد و او را اسیر پست و مقام می سازد. اغلب ناهار، شام و صبحانه اش را در محیط كار صرف می كرد و همان غذایی را می خورد كه دیگران می خوردند. می گفت برایش قابل تحمل نیست كه مردم در نهایت فقر، محرومیت و ناداری زندگی كنند، ولی خود از مزایای فزون تری برخوردار باشد. می گفت اگر فارغ از دنیای رنج دیدگان زندگی كنیم، رنج آنان و دردها و آلام شان برایمان محسوس نخواهد بود.

باور قلبی به ولایت فقیه

از دیدگاه شهید رجایی، مسئله‌ رهبری بنا بر ضرورت انقلاب، باید به خوبی درک شود. شهید رجایی «رهبری» را نه مختص و در قالب شخص امام، بلکه در موضوعی عام‌تر و در چارچوب یک «مرجع تقلید» تحلیل و ارزیابی می‌کرد و پیرامون این امر می‌گفت: «مرجع تقلید با مصدق فرق می‌کند؛ با لنین فرق می‌کند...». بدین ترتیب، وی به رهبری جمهوری اسلامی بعد اعتقادی و شرعی می‌بخشید. شهید رجایی رهبری امام خمینی (ره) را بی‌همتا و تلاش دنیا را در عیب‌جویی از امام، شکست‌خورده می‌دانست و امام را شایسته‌ترین رهبر می‌نامید. 
در همین بازه‌ نظری است که شهید رجایی اصطلاح خط امامی را این گونه تعریف می‌کند؛ یعنی کاری را انجام دهیم که نظر رهبری بر آن است، ولو خلاف نظر خودمان باشد. «همین مفهوم التزام عملی ماست، ولو بی‌آبرو شویم.»

مولفه های مدیریتی شهید رجایی

یکی از مؤلفه‌های مدیریتی شهید رجایی  پرکاری وی بود؛ همسر شهید رجایی با تاکید بر این مهم می‌گوید: «در دورانی که مشاور وزیر آموزش و پروش بود، با اینکه خیلی دیر وقت به خانه می‌آمد، اما همیشه همراه خودش پرونده‌های زیادی می‌آورد...».
توجه به محرومین و مناطق محروم از دیگر مؤلفه‌های مهم مدیریتی شهید رجایی بود که به گواه دوستان و اطرافیان، شهید رجایی همواره به آن پایبند بود.
همچنین جوان‌گرایی و توجه جدی به حضور جوانان در عرصه مدیرتی کشور دیگر مؤلفه مهم مدیریتی شهید رجایی بود که همواره آن را سرمشق خود برای گزینش افراد قرار داده بود. 

رابطه علم و عمل

بررسی رفتار خانوادگی، کردار سیاسی و منش مبارزاتی‌ شهید، گواهی بر نمود رابطه‌ قدرتمند علم و عمل در شهید رجایی است. تأکید و بهای بسیاری که شهید رجایی برای عمل قائل بود برگرفته از تأثیر قرآن بود. روحیه‌ مذهبی شهید رجایی در حساسیت وی نسبت به مسائل اطرافش هویدا بود؛ چنان که در دوره‌ دانشجویی، با هدف جسارت و جرئت بخشیدن به دانشجویان حرکت می‌کرد؛ هرچند به این وسیله می‌خواست به حاکمان وقت نیز هشدار و تذکر دهد. در همین راستا نیز در زمان تحصیل در دانش‌سرا، نامه‌ای برای بزرگان جامعه نوشت و نسبت به وضعیت فرهنگی و مذهبی جاری آن زمان اعتراض کرد.

رجایی از منظر امام خمینی(ره)

امام خمینی(ره)، رجایی را انسانی متعهد، خدمتگزار و سربازی گرانقدر و از بهترین افرادی معرفی کرد که با رفتار خود معلم اخلاق بود.از دیدگاه امام(ره) از هنگامی که رجایی مشغول دستفروشی بود تا وقتی که به ریاست جمهوری رسید، در روح و روانش تغییری پیدا نشد و در واقع او بر مقام تسلط یافت، نه آنکه جاه و منصب بر وی غلبه نماید. به باور امام(ره)، رجایی رئیس جمهوری محبوب و مکتبی بود که ملت او را از خود می دانست. رجایی که اوقاتی را در حبس و زجر گذرانیده بود، زندگی ساده ای داشت و با وجود تنگناها و گرفتاری های فراوان، برای رفع مشکلات مردم فداکارانه تلاش می کرد، به همین دلیل مردم او را از خودشان می دانستند.

منش شهید رجایی؛ الگویی برای دولتمردان

موضوعی که در مورد زندگی شهید رجایی وجود دارد نپرداختن به ویژگی های شخصیتی وی در بین نسل جوان امروزی است. اخلاص، تقوا، صداقت و ساده زیستی شهید رجایی از جمله ویژگی هایی است که به دست فراموشی سپرده شده و کمتر مسئولی در حال حاضر مانند رجایی، پرکار و ناشناخته است.

در واقع استراتژی مدیریتی شهید رجایی کلیدواژه‌هایی است که ریشه در آیات و متن نهج البلاغه و دیگر منابع غنی دینی دارد و با وجود گذشت چندین سال از شهادت ایشان، منش ایشان الگویی برای سایر سیاستمداران در مدیریت کشور محسوب می شود. لذا همه مسئولان نظام وظیفه دارند تا با الگو قرار دادن شهید رجایی، خدمت به مردم را سرلوحه کارها قرار دهند و از فرصت خدمتی که در اختیار دارند، نهایت بهره را ببرند، تا ضمن حل مشکلات مردم، جامعه به رشد و شکوفایی دست پیدا کند.