خبرگزاری رضوی گزارش می دهد؛
وقف چشمه همیشه جاری و میراثی ماندگار
خبرگزاری رضوی_ زهرا رفعتی؛ یکی از تعالیم ارزشمند در اسلام "وقف" می باشد که تجلی دستگیری و نیکوکاری است و انجام آن فضلیت و ثواب زیادی دارد و با گسترش فرهنگ وقف ارزش های معنوی در جامعه قوام می یابد و دارای حیطه گسترده ای است.
اهمیت این صدقه جاری آنقدر عیان است که خدا در قرآن می فرماید: هرگز به (حقيقت) نيكوكاري نمي‌رسيد مگر اين كه از آنچه دوست مي‌داريد (در راه خدا) انفاق كنيد، و آنچه انفاق مي‌كنيد، خداوند از آن آگاه است.
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم گذشته از اين كه به فقرا، ضعفا، مستمندان وقشرهاي محروم اجتماع كمك مي كردند، آيندگان را نيز فراموش نمي كردند و با به جا گذاشتن صدقات و موقوفات زيادي از املاك وزمينها و اموال خويش، سنت حسنه وقف را پايه ريزي كردند. يكي از فصول درخشان زندگاني اين پيشوايان بزرگ، اقدامات آنان در زمينه وقف است كه هم مردم را به وقف تشويق مي كردند و هم شخصا املاك وداراييهاي ارزنده اي را وقف مي كردند.
وقف یکی از برترین مصادیق احسان و نیکوکاری است که در سامان دهی زندگی فردی و اجتماعی، نقش فراوانی دارد. این سنت حسنه که از پیامبر و ائمه(ع) برای ما به یادگار مانده است، از عوامل اثرگذار شکوفایی تمدن و پیشرفت در عرصه های گوناگون جوامع اسلامی به شمار می رود. ازاین رو، وقف می تواند در جنبه های گوناگون حیات اجتماعی و فردی انسان، مانند فرهنگ، اقتصاد و دیگر عرصه ها، نقش سازنده ای داشته باشد.
اهمیت این مقوله به اندازه ای زیاد است که ۲۷ ماه صفر به نام روز وقف نام گذاری شده است. در این گزارش به گردآوری جالب ترین و خاص ترین وقف هایی که در این سالها صورت گرفته پرداخته ایم.
بند گربه ای
در منطقه «بشرویه» استان خراسان جنوبی موقوفه ای وجود دارد به نام «بند گربه ای» که صاحب این زمین آن را برای جلوگیری از اذیت و آزار گربه ها وقف کرده است. همان طور که می دانید در گذشته نگهداری گوشت در خانه ها به راحتی امروز امکانپذیر نبود و گاه اتفاق می افتاد که تکه گوشت موجود در خانه توسط گربه ای ربوده می شد. پس از این وقف، دیگر صاحب خانه در بشرویه حق نداشت گربه را به دلیل ربودن گوشت مورد اذیت قرار دهد.
همچنین حق نداشت افراد خانواده را به دلیل سهل انگاری در نگهداری گوشت تنبیه کند بلکه با مراجعه به شخصی که زمین گربه ای در دست او بود، وجه گوشت ربوده شده را دریافت می کرد و بدین سان محبت و عطوفت در میان مردم گسترش یافته و از رفتارهای خشن و غیر اسلامی کاسته می شد.
دعوت به مراسم
موقوفه‌ای وجود دارد که واقف آن نیت کرده درآمد ناچیز آن موقوفه به کسانی اختصاص یابد که ناله مظلوم را به مقامات رسمی برسانند و این موقوفه درآمدش خرج این شود. در مورد جالب دیگری در شهر «نائین» وقفی ثبت‌شده که ویژه روضه‌خوان‌های بی طرفدار است. کسانی که قصد رفتن به منبر و روضه‌خوانی دارند، ولی کسی آنان را دعوت نمیکند. مطابق نیت واقف، درآمد این موقوفات به این افراد اهدا می‌شود.
وسایل تفریح
در سال ۱۳۴۶ در تهران نیز وقفی ثبت‌شده که واقفان آن بهنام‌های «سکینه شبیر» و«ربابه شبیر» عواید موقوفه را صرف کمک و مساعدت به کودکانی که فاقد وسایل تفریح و سرگرمی هستند جهت حفظ نشاط و سرگرمی آن‌ها و جلوگیری از مفاسد اخلاقی صرف می‌کنند.
برگزیدگان وب سایت
یکی از جالب ترین وقف های مبتکرانه وقف مجازی یا وقف سایبری است که برای نخستین بار توسط مرتضی میرسراجی متولد سال 1358 انجام شده است.
درآمد این موقوفه، جوایز، هدایا، حمایت های مالی و غیره به برگزیدگان وبسایت که منتخب هیأت داوری هستند اختصاص داده می شود. این وقف منفعتی و عام است و نخستین وقف سایبری جهان لقب گرفته است. در وب سایت «الخیرات» سعی بر این است تا کارهایی که عیار 24 دارند و «ترین» و خوب محسوب می شوند به مردم معرفی شوند. در حال حاضر حدود 75 وقف جالب، از نظر نوع و عواید، برای معرفی در این وبسایت قرار گرفته است.
طعمه سگ کور
ایرج افشار و عبدالوهاب طرار در کتابچه موقوفات یزد از یک وقف جالب در یزد یادکرده‌اند: در روستای «عز آباد» یزد وقف نامه جالبی وجود دارد که نشان از لطافت مردم آن خطه دارد. در این وقف نامه که واقف آن نامعلوم است چنین وقفی ذکرشده است :اراضی نیم قفیز(معادل حدود ۷۵ متر)، منافع آن باید صرف طعمهی سگ کور شود.
توزیع خرما
در یکی از پرونده های ثبت موقوفات آمده است: محمد ایوبی فرزند علی به شماره شناسنامه 22 متولد سال 1327 ساکن خیابان غفاری گناباد در یک اقدام عجیب ولی خیرخواهانه یک فنجان آب از چشمه جاریه سنو و کیساب در مدار پانزده از طاقه حاج میرزا محمود حسینیان در بخش گناباد را وقف توزیع خرما کرده است.
مورد مصرف این موقوفه توزیع خرما برای افطارگشایی مومنان روزه دار بعد از نماز مغرب در ماه ضیافت الهی در یکی از مساجد روستاست.
یک مشت پسته
از موقوفات جالب دیگری که می توان به آن اشاره کرد، وقف یک مشت پسته برای جلسه قرآن کریم است اما جالب آنکه عباس خلیلی صاحب این باغ، همه باغ را به شرط تهیه آن یک مشت پسته وقف کرده است.
خلیلی اهل شهر سنخواست از توابع شهرستان جاجرم، محصول باغ پسته یک میلیارد ریالی خود را با نیت تهیه یک مشت پسته برای جوانان و نوجوانان نمازگزار و شرکت کنندگان در جلسات قرآن مسجد جامع شهر و اطعام و عزاداری حضرت زهرا(س) در دهه فاطمیه و همچنین ابن سبیل وقف کرده است.
غذای پرندگان
حدود ۳۰۰ سال قبل هم یکی از موقوفات شهر اصفهان که در یک وقف نامه این شهر ثبت‌شده، زمینی کشاورزی وجود دارد که وقف غذای پرندگان شده است و طی آن، بایستی هرسال در آن زمین گندم و جو کاشته شود. پس از برداشت محصول و پرداخت حق‌الزحمه کشاورزان، مابقی گندم و جو برای زمستان انبار شود و در فصل زمستان این گندم‌ها در بیابان‌های اطراف اصفهان که محل زندگی و رفت‌وآمد پرندگان است، پاشیده شود، تا پرندگان گرسنه نمانند.
ساخت مسجد
«محمد علی کلنگی خواه سربیشه» در اقدامی خداپسندانه اموال خود را برای کمک به فقرا، فعالیت های قرآنی و عزاداری امام حسین(ع) و ساخت مسجد و حسینیه وقف کرده است. این وقف یک قطعه زمین مشجر و زراعتی با 1500 اصله نهال زرشک به مساحت 26 هزار و 197 متر مربع به انضمام هشت ساعت آب از مدار 16شبانه روز چاه کشاورزی حسین کلنگی خواه است که برای عزاداری ابا عبدالله الحسین(ع) در ایام محرم در امین آباد، برای ساخت و ساز مسجد و حسینیه امین آبادی ها هزینه های جاری و فعالیت های قرآنی در شهرستان سربیشه وقف شده است.
دیگ بزرگ
خانم خدیجه خسروی یک عدد دیگ بزرگ را نیز وقف امور خیر کرده که پیوسته به هر کس که به آن نیاز داشت بدهند.این وقف در پنجم فروردین 1331 به ثبت رسیده است.
ناهار اغنیا
اما شاید عجیب‌ترین وقف خوراکی‌ها مربوط به مراسم خاصی باشد که هرسال در آستان قدس رضوی برگزار می‌شود. مراسمی که به «ناهار اغنیا» معروف شده است. مطابق این وقف که فتحعلی خان ( صاحب دیوان ) از رجال دوره قاجار واقف آن بوده است،هرسال مصادف با سوم شعبان ، میلاد حضرت امام حسین(ع) در تالار تشریفات حرم مطهر حضرت رضا (ع) ضیافتی با سفره رنگین بر پا می‌شود که طبق وقف نامه غذاهای سر سفره باید هفت نوع باشد که شامل سوپ ، دو رقم برنج ، کوکو شیرین، سالاد الویه، گوشت و یک رقم خورش ، نوشیدنی متعارف (نوشابه، دوغ و آب) می‌شود.
نکته جالب این وقف نیز مراسم آغازین آن است که طبق وصیت‌نامه مرحوم فتحعلی خان ( صاحب دیوان) پیش از شروع مراسم ، متن این وقف برای حضار قرائت می‌شود:«مرحوم صاحب دیوان نیتش این بوده که مسئولان و حکام را سالی یک‌بار به این بهانه دورهم جمع کند تا بلکه این گروه گرهی از گره‌های مردم را به بهانه این گردهمایی بگشایند، تا اغنیاء سر یک سفره قرار گیرند و تحت تأثیر وقف قرار گیرند و لااقل بخشی از املاک و دارایی خود را وقف امور خیر برای ارج نهادن به مقام والای انبیاء و علیا و محرومان نمایند.»
اهمیت این صدقه جاری آنقدر عیان است که خدا در قرآن می فرماید: هرگز به (حقيقت) نيكوكاري نمي‌رسيد مگر اين كه از آنچه دوست مي‌داريد (در راه خدا) انفاق كنيد، و آنچه انفاق مي‌كنيد، خداوند از آن آگاه است.
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم گذشته از اين كه به فقرا، ضعفا، مستمندان وقشرهاي محروم اجتماع كمك مي كردند، آيندگان را نيز فراموش نمي كردند و با به جا گذاشتن صدقات و موقوفات زيادي از املاك وزمينها و اموال خويش، سنت حسنه وقف را پايه ريزي كردند. يكي از فصول درخشان زندگاني اين پيشوايان بزرگ، اقدامات آنان در زمينه وقف است كه هم مردم را به وقف تشويق مي كردند و هم شخصا املاك وداراييهاي ارزنده اي را وقف مي كردند.
وقف یکی از برترین مصادیق احسان و نیکوکاری است که در سامان دهی زندگی فردی و اجتماعی، نقش فراوانی دارد. این سنت حسنه که از پیامبر و ائمه(ع) برای ما به یادگار مانده است، از عوامل اثرگذار شکوفایی تمدن و پیشرفت در عرصه های گوناگون جوامع اسلامی به شمار می رود. ازاین رو، وقف می تواند در جنبه های گوناگون حیات اجتماعی و فردی انسان، مانند فرهنگ، اقتصاد و دیگر عرصه ها، نقش سازنده ای داشته باشد.
اهمیت این مقوله به اندازه ای زیاد است که ۲۷ ماه صفر به نام روز وقف نام گذاری شده است. در این گزارش به گردآوری جالب ترین و خاص ترین وقف هایی که در این سالها صورت گرفته پرداخته ایم.
بند گربه ای
در منطقه «بشرویه» استان خراسان جنوبی موقوفه ای وجود دارد به نام «بند گربه ای» که صاحب این زمین آن را برای جلوگیری از اذیت و آزار گربه ها وقف کرده است. همان طور که می دانید در گذشته نگهداری گوشت در خانه ها به راحتی امروز امکانپذیر نبود و گاه اتفاق می افتاد که تکه گوشت موجود در خانه توسط گربه ای ربوده می شد. پس از این وقف، دیگر صاحب خانه در بشرویه حق نداشت گربه را به دلیل ربودن گوشت مورد اذیت قرار دهد.
همچنین حق نداشت افراد خانواده را به دلیل سهل انگاری در نگهداری گوشت تنبیه کند بلکه با مراجعه به شخصی که زمین گربه ای در دست او بود، وجه گوشت ربوده شده را دریافت می کرد و بدین سان محبت و عطوفت در میان مردم گسترش یافته و از رفتارهای خشن و غیر اسلامی کاسته می شد.
دعوت به مراسم
موقوفه‌ای وجود دارد که واقف آن نیت کرده درآمد ناچیز آن موقوفه به کسانی اختصاص یابد که ناله مظلوم را به مقامات رسمی برسانند و این موقوفه درآمدش خرج این شود. در مورد جالب دیگری در شهر «نائین» وقفی ثبت‌شده که ویژه روضه‌خوان‌های بی طرفدار است. کسانی که قصد رفتن به منبر و روضه‌خوانی دارند، ولی کسی آنان را دعوت نمیکند. مطابق نیت واقف، درآمد این موقوفات به این افراد اهدا می‌شود.
وسایل تفریح
در سال ۱۳۴۶ در تهران نیز وقفی ثبت‌شده که واقفان آن بهنام‌های «سکینه شبیر» و«ربابه شبیر» عواید موقوفه را صرف کمک و مساعدت به کودکانی که فاقد وسایل تفریح و سرگرمی هستند جهت حفظ نشاط و سرگرمی آن‌ها و جلوگیری از مفاسد اخلاقی صرف می‌کنند.
برگزیدگان وب سایت
یکی از جالب ترین وقف های مبتکرانه وقف مجازی یا وقف سایبری است که برای نخستین بار توسط مرتضی میرسراجی متولد سال 1358 انجام شده است.
درآمد این موقوفه، جوایز، هدایا، حمایت های مالی و غیره به برگزیدگان وبسایت که منتخب هیأت داوری هستند اختصاص داده می شود. این وقف منفعتی و عام است و نخستین وقف سایبری جهان لقب گرفته است. در وب سایت «الخیرات» سعی بر این است تا کارهایی که عیار 24 دارند و «ترین» و خوب محسوب می شوند به مردم معرفی شوند. در حال حاضر حدود 75 وقف جالب، از نظر نوع و عواید، برای معرفی در این وبسایت قرار گرفته است.
طعمه سگ کور
ایرج افشار و عبدالوهاب طرار در کتابچه موقوفات یزد از یک وقف جالب در یزد یادکرده‌اند: در روستای «عز آباد» یزد وقف نامه جالبی وجود دارد که نشان از لطافت مردم آن خطه دارد. در این وقف نامه که واقف آن نامعلوم است چنین وقفی ذکرشده است :اراضی نیم قفیز(معادل حدود ۷۵ متر)، منافع آن باید صرف طعمهی سگ کور شود.
توزیع خرما
در یکی از پرونده های ثبت موقوفات آمده است: محمد ایوبی فرزند علی به شماره شناسنامه 22 متولد سال 1327 ساکن خیابان غفاری گناباد در یک اقدام عجیب ولی خیرخواهانه یک فنجان آب از چشمه جاریه سنو و کیساب در مدار پانزده از طاقه حاج میرزا محمود حسینیان در بخش گناباد را وقف توزیع خرما کرده است.
مورد مصرف این موقوفه توزیع خرما برای افطارگشایی مومنان روزه دار بعد از نماز مغرب در ماه ضیافت الهی در یکی از مساجد روستاست.
یک مشت پسته
از موقوفات جالب دیگری که می توان به آن اشاره کرد، وقف یک مشت پسته برای جلسه قرآن کریم است اما جالب آنکه عباس خلیلی صاحب این باغ، همه باغ را به شرط تهیه آن یک مشت پسته وقف کرده است.
خلیلی اهل شهر سنخواست از توابع شهرستان جاجرم، محصول باغ پسته یک میلیارد ریالی خود را با نیت تهیه یک مشت پسته برای جوانان و نوجوانان نمازگزار و شرکت کنندگان در جلسات قرآن مسجد جامع شهر و اطعام و عزاداری حضرت زهرا(س) در دهه فاطمیه و همچنین ابن سبیل وقف کرده است.
غذای پرندگان
حدود ۳۰۰ سال قبل هم یکی از موقوفات شهر اصفهان که در یک وقف نامه این شهر ثبت‌شده، زمینی کشاورزی وجود دارد که وقف غذای پرندگان شده است و طی آن، بایستی هرسال در آن زمین گندم و جو کاشته شود. پس از برداشت محصول و پرداخت حق‌الزحمه کشاورزان، مابقی گندم و جو برای زمستان انبار شود و در فصل زمستان این گندم‌ها در بیابان‌های اطراف اصفهان که محل زندگی و رفت‌وآمد پرندگان است، پاشیده شود، تا پرندگان گرسنه نمانند.
ساخت مسجد
«محمد علی کلنگی خواه سربیشه» در اقدامی خداپسندانه اموال خود را برای کمک به فقرا، فعالیت های قرآنی و عزاداری امام حسین(ع) و ساخت مسجد و حسینیه وقف کرده است. این وقف یک قطعه زمین مشجر و زراعتی با 1500 اصله نهال زرشک به مساحت 26 هزار و 197 متر مربع به انضمام هشت ساعت آب از مدار 16شبانه روز چاه کشاورزی حسین کلنگی خواه است که برای عزاداری ابا عبدالله الحسین(ع) در ایام محرم در امین آباد، برای ساخت و ساز مسجد و حسینیه امین آبادی ها هزینه های جاری و فعالیت های قرآنی در شهرستان سربیشه وقف شده است.
دیگ بزرگ
خانم خدیجه خسروی یک عدد دیگ بزرگ را نیز وقف امور خیر کرده که پیوسته به هر کس که به آن نیاز داشت بدهند.این وقف در پنجم فروردین 1331 به ثبت رسیده است.
ناهار اغنیا
اما شاید عجیب‌ترین وقف خوراکی‌ها مربوط به مراسم خاصی باشد که هرسال در آستان قدس رضوی برگزار می‌شود. مراسمی که به «ناهار اغنیا» معروف شده است. مطابق این وقف که فتحعلی خان ( صاحب دیوان ) از رجال دوره قاجار واقف آن بوده است،هرسال مصادف با سوم شعبان ، میلاد حضرت امام حسین(ع) در تالار تشریفات حرم مطهر حضرت رضا (ع) ضیافتی با سفره رنگین بر پا می‌شود که طبق وقف نامه غذاهای سر سفره باید هفت نوع باشد که شامل سوپ ، دو رقم برنج ، کوکو شیرین، سالاد الویه، گوشت و یک رقم خورش ، نوشیدنی متعارف (نوشابه، دوغ و آب) می‌شود.
نکته جالب این وقف نیز مراسم آغازین آن است که طبق وصیت‌نامه مرحوم فتحعلی خان ( صاحب دیوان) پیش از شروع مراسم ، متن این وقف برای حضار قرائت می‌شود:«مرحوم صاحب دیوان نیتش این بوده که مسئولان و حکام را سالی یک‌بار به این بهانه دورهم جمع کند تا بلکه این گروه گرهی از گره‌های مردم را به بهانه این گردهمایی بگشایند، تا اغنیاء سر یک سفره قرار گیرند و تحت تأثیر وقف قرار گیرند و لااقل بخشی از املاک و دارایی خود را وقف امور خیر برای ارج نهادن به مقام والای انبیاء و علیا و محرومان نمایند.»
