خبرگزاری رضوی گزارش می دهد؛
فرزندخواندگی؛ راهکاری برای حل مشکل فرزندآوری
خبرگزاری رضوی_ زهرا رفعتی؛ فرزند پذیری یا فرزندخواندگی موضوعی است که چندین سال است در کشورمان جای خود را باز کرده و مورد پذیرش جامعه قرار گرفته و خانواده ها و زوجین زیادی از آن استقبال می کنند. مسئولیتی به مراتب سنگین برای خانواده ها اما شیرین برای کودک و یا نوجوانی که فررند یک خانواده می شود، هرچند لذت و حس رضایتی که یک زوج سرپرستی فرزندی را قبول می کنند کمتر از آن شیرینی نیست.
پرواضح است که نگهداری از کودکان بی سرپرست در هر دین و آیینی امری پسندیده ای و مقبول است و با ذات و فطرت بشر همخوانی دارد.
فرزندخواندگی در اسلام
فرزندخواندگی در اسلام از زمان حضرت یعقوب و یوسف رواج داشته و حتی از پاره اي از آيات قرآن استفاده مي شود که فرزند خواندگي در زمان حضرت موسي (ع) امري متداول و رايج بوده، زيرا پس از آن که مادر حضرت موسي (ع) را به درون صندوق نهاد و در دريا انداخت، فرعون در حالي که آسيه (همسرش) با او بود در رود نيل سياهي را ديد که امواج آب آن را بالا مي آورد و باد حرکتش مي دهد تا آن که به درب قصر فرعون رسيد، فرعون دستور داد او را از آب گرفتند و پيش او بردند، وقتي صندوق را باز کرد کودکي را در آن يافت و گفت: اين کودک اسرائيلي است، خداوند متعال محبّت شديدي از موسي (ع) را در قلب فرعون القا نمود و هم چنين در قلب آسيه همسر فرعون و فرعون وقتي خواست او را بکشد زن فرعون گفت روشني چشم من و تو باشد او را نکشيد شايد نفع او به ما برسد يا او را براي خود به فرزندي بگيريم.
پس این امر خداپسندانه ریشه در دین و آیین ما دارد و از آن زمان هم دستورات و توصیه های ویژه ای در زمینه فرزندخواندگی تاکید میشد.
برای نمونه هنگام پذیرش فرزندخواندگی، اولین توصیه متخصصین "بیان حقیقت فرزندخواندگی" به کودک می باشد. گفتن واقعیت به فرزندخوانده، یکی از سخت ترین و حساس ترین وظایفی است که والدین بعد از به سرپرستی گرفتن کودک، یک روز با آن مواجه می شوند.
توصیه می شود که به تدریج و از حدود سن دو یا سه سالگی تا در نهایت قبل از سن پیش دبستانی و ورود کودک به اجتماع، درباره این موضوع توضیح کامل و روشنی به کودک ارائه شده باشد. در این بین یکی از چالشهای مهم خانواده "نحوه بیان حقیقت" است. توصیه اصلی متخصصین این است که برای بیان حقیقت به کودک، باید او را آماده و زمینه لازم را از پیش فراهم کرد.
کدام گروه ها شایسته سرپرستی کودک هستند؟
چند سالی می شود که شرایط فرزندخواندگی کمی فرق دارد، در واقع در مواردی تسهیل و در باقی موارد و باتوجه به تعداد فرزندان بی سرپرست تسهیل یافته است.
اما مطابق قوانین مربوطه به فرزندخواندگی، سه گروه از افراد شایسته گرفتن سرپرستی یک کودک بی‌خانواده هستند.
اولویت اول با زوجین نابارور است که تعداد آنها کم نیست. آمار می‌گوید از بین افرادی که هر ساله ازدواج می‌کنند، 25 درصد آنان زوجین ناباروری هستند که یا درمان بر روی آنان جواب نمی‌دهد یا از پس هزینه‌های سنگینش برنمی‌آیند و یا در کل ترجیح می‌دهند دست یک کودک بی‌سرپرست را بگیرند و او را بزرگ کنند.
باید 5 سال از تاریخ ازدواج زن و شوهر گذشته باشد و آن ها موفق به فرزنددار شدن نشده باشند. حداقل یکی از زن یا شوهر باید بالاتر از 30 سال باشند. در مواردی با تشخیص پزشکی قانونی برای آن دسته از زوجینی که هنوز به سالگرد پنج سالگی ازدواج خود نرسیده‌اند اما امکان بارداری برای آنان به هیچ وجه ممکن نیست و قرار نیست اتفاق بیوفتد هم امکان سرپرستی کودکان و نوجوانان فراهم می‌شود.
اولویت دوم با زنان و دختران مجرد است که حداقل سی ساله باشند. این گروه که به آنان سرپرت منحصر نیز می‌گویند تنها می‌توانند برای گرفتن سرپرستی دختران دو ساله به بالا اقدام کنند. پس گرفتن سرپرستی نوزدان به طور کل و پسرها حتی اگر بالای دو سال باشند برای این گروه میسر نیست.
در صورتی که زنان مجرد بالای 30 سال بعد از گرفتن سرپرستی دختر خود، بخواهند ازدواج کنند در قدم اول باید مشخصات همسرشان را به دادگاه تحویل داده و بعد از بررسی‌های لازم یا زن و مرد با هم سرپرستی مشترک دختر را به عهده بگیرند یا سرپرستی فسخ خواهد شد.
اولویت سوم و آخر با زوجینی است که فرزند دارند و می‌خواهند فرزند دیگری هم به سرپرستی بگیرند. شرط این گروه هم مانند دو مورد قبل این است که یکی از زوجیم حداقل به سن 30 سال تمام شمسی رسیده باشد.
این موارد همگی برای شرایطی است که طفل هیچ آشنا و اقوامی ندارد. در صورتی که کودک تحت سرپرستی سازمان بهزیستی، قوم و خویشی داشته باشد و آنان خواهان و متقاضی گرفتن سرپرستی این کودک یا کودکان باشند، حتی در صورت نداشتن شرایط سنی و غیره، اگر دادگاه تشخیص دهد سپردن این کودک یا نوجوان به آشنایش برایش مفیدتر خواهد بود، سرپرستی با اقوام یا آشنایان است.
شرایط چیست؟
اما کدام از سه گروه گفته شده باید شرایط زیر را داشته باشند تا بتوانند درخواست فرزندخواندگی بدهند؛
اول محجور نباشند یعنی بنا بر قانون اهلیت کامل داشته و در سلامت و صحت بتوانند به امور مالی و غیر مالی خود رسیدگی کنند. یعنی مجنون، صغیر یا سفیه نباشند.
دوم هیچگونه اعتیادی به مواد مخدر و مشروبات الکلی در هر نوع و مدلی نداشته و جواب تست اعتیاد آنان منفی باشد.
سوم به هیچ‌وجه محدودیت کیفری نداشته و گواهی عدم سوپیشنیه را دریافت و تقدیم کنند.
چهارم سلامت کامل بدنی و روانی و نبود نشانه‌ای از بیماری‌های واگیردار و صعب‌العلاج.
پنجم صلاحیت اخلاقی که با تحقیقات محلی به دست خواهد آمد.
ششم اعتقاد به یکی از چهار دین اسلام، زرتشتی، کلیمی و مسیحیت.
هفتم که مهمترین است داشتن تمکن مالی در راستای فراهم کردن یک زندگی معقول برای کودک.
نسبت بالای فرزندخواندگی در مشهد
در شهرهای مختلف کشورمان از این قوانین و شرایط تبعیت می شود.
اگر مشهد را به عنوان یکی از شهرهایی که در این زمینه موفق بوده اعلام کنیم بیراهه نگفته ایم.
مدیر بهزیستی مشهد در این راستا گفته است که در پنج ماه نخست امسال حدود ۵۵ کودک به شکل قانونی به فرزندخواندگی داده شده است. همچنین ۳۵۰ خانواده پشت نوبت فرزندخواندگی در مشهد قرار دارند که نسبتا تعداد بالایی است.
همچنین نخعی، مدیر بهزیستی شهرستان مشهد مقدس اعلام کرده درصدی از فرزندخواندگی‌هایی که بهزیستی از آن مطلع می‌شود غیر قانونی است البته هیچ آماری از میزان واقعی فرزندخواندگی غیر قانونی یا خرید و فروش کودکان در دست نیست اما کسانی که پس از قبول کودک به فرزندخواندگی بدون طی مراحل قانونی، برای گرفتن شناسنامه به ما مراجعه می‌کنند، حدودا ۲۵ درصد میزان کل فرزندخواندگی‌های قانونی است که از طریق ضوابط و مقررات انجام می‌گیرد. آمار پشت نوبتی‌های فرزندخواندگی همچنان بالا است چون اکثر خانواده‌ها متقاضی تحویل فرزند شیرخوار هستند و بر اساس قانون امکان واگذاری فرزند شیرخوار به آنها وجود ندارد.
پرواضح است که نگهداری از کودکان بی سرپرست در هر دین و آیینی امری پسندیده ای و مقبول است و با ذات و فطرت بشر همخوانی دارد.
فرزندخواندگی در اسلام
فرزندخواندگی در اسلام از زمان حضرت یعقوب و یوسف رواج داشته و حتی از پاره اي از آيات قرآن استفاده مي شود که فرزند خواندگي در زمان حضرت موسي (ع) امري متداول و رايج بوده، زيرا پس از آن که مادر حضرت موسي (ع) را به درون صندوق نهاد و در دريا انداخت، فرعون در حالي که آسيه (همسرش) با او بود در رود نيل سياهي را ديد که امواج آب آن را بالا مي آورد و باد حرکتش مي دهد تا آن که به درب قصر فرعون رسيد، فرعون دستور داد او را از آب گرفتند و پيش او بردند، وقتي صندوق را باز کرد کودکي را در آن يافت و گفت: اين کودک اسرائيلي است، خداوند متعال محبّت شديدي از موسي (ع) را در قلب فرعون القا نمود و هم چنين در قلب آسيه همسر فرعون و فرعون وقتي خواست او را بکشد زن فرعون گفت روشني چشم من و تو باشد او را نکشيد شايد نفع او به ما برسد يا او را براي خود به فرزندي بگيريم.
پس این امر خداپسندانه ریشه در دین و آیین ما دارد و از آن زمان هم دستورات و توصیه های ویژه ای در زمینه فرزندخواندگی تاکید میشد.
برای نمونه هنگام پذیرش فرزندخواندگی، اولین توصیه متخصصین "بیان حقیقت فرزندخواندگی" به کودک می باشد. گفتن واقعیت به فرزندخوانده، یکی از سخت ترین و حساس ترین وظایفی است که والدین بعد از به سرپرستی گرفتن کودک، یک روز با آن مواجه می شوند.
توصیه می شود که به تدریج و از حدود سن دو یا سه سالگی تا در نهایت قبل از سن پیش دبستانی و ورود کودک به اجتماع، درباره این موضوع توضیح کامل و روشنی به کودک ارائه شده باشد. در این بین یکی از چالشهای مهم خانواده "نحوه بیان حقیقت" است. توصیه اصلی متخصصین این است که برای بیان حقیقت به کودک، باید او را آماده و زمینه لازم را از پیش فراهم کرد.
کدام گروه ها شایسته سرپرستی کودک هستند؟
چند سالی می شود که شرایط فرزندخواندگی کمی فرق دارد، در واقع در مواردی تسهیل و در باقی موارد و باتوجه به تعداد فرزندان بی سرپرست تسهیل یافته است.
اما مطابق قوانین مربوطه به فرزندخواندگی، سه گروه از افراد شایسته گرفتن سرپرستی یک کودک بی‌خانواده هستند.
اولویت اول با زوجین نابارور است که تعداد آنها کم نیست. آمار می‌گوید از بین افرادی که هر ساله ازدواج می‌کنند، 25 درصد آنان زوجین ناباروری هستند که یا درمان بر روی آنان جواب نمی‌دهد یا از پس هزینه‌های سنگینش برنمی‌آیند و یا در کل ترجیح می‌دهند دست یک کودک بی‌سرپرست را بگیرند و او را بزرگ کنند.
باید 5 سال از تاریخ ازدواج زن و شوهر گذشته باشد و آن ها موفق به فرزنددار شدن نشده باشند. حداقل یکی از زن یا شوهر باید بالاتر از 30 سال باشند. در مواردی با تشخیص پزشکی قانونی برای آن دسته از زوجینی که هنوز به سالگرد پنج سالگی ازدواج خود نرسیده‌اند اما امکان بارداری برای آنان به هیچ وجه ممکن نیست و قرار نیست اتفاق بیوفتد هم امکان سرپرستی کودکان و نوجوانان فراهم می‌شود.
اولویت دوم با زنان و دختران مجرد است که حداقل سی ساله باشند. این گروه که به آنان سرپرت منحصر نیز می‌گویند تنها می‌توانند برای گرفتن سرپرستی دختران دو ساله به بالا اقدام کنند. پس گرفتن سرپرستی نوزدان به طور کل و پسرها حتی اگر بالای دو سال باشند برای این گروه میسر نیست.
در صورتی که زنان مجرد بالای 30 سال بعد از گرفتن سرپرستی دختر خود، بخواهند ازدواج کنند در قدم اول باید مشخصات همسرشان را به دادگاه تحویل داده و بعد از بررسی‌های لازم یا زن و مرد با هم سرپرستی مشترک دختر را به عهده بگیرند یا سرپرستی فسخ خواهد شد.
اولویت سوم و آخر با زوجینی است که فرزند دارند و می‌خواهند فرزند دیگری هم به سرپرستی بگیرند. شرط این گروه هم مانند دو مورد قبل این است که یکی از زوجیم حداقل به سن 30 سال تمام شمسی رسیده باشد.
این موارد همگی برای شرایطی است که طفل هیچ آشنا و اقوامی ندارد. در صورتی که کودک تحت سرپرستی سازمان بهزیستی، قوم و خویشی داشته باشد و آنان خواهان و متقاضی گرفتن سرپرستی این کودک یا کودکان باشند، حتی در صورت نداشتن شرایط سنی و غیره، اگر دادگاه تشخیص دهد سپردن این کودک یا نوجوان به آشنایش برایش مفیدتر خواهد بود، سرپرستی با اقوام یا آشنایان است.
شرایط چیست؟
اما کدام از سه گروه گفته شده باید شرایط زیر را داشته باشند تا بتوانند درخواست فرزندخواندگی بدهند؛
اول محجور نباشند یعنی بنا بر قانون اهلیت کامل داشته و در سلامت و صحت بتوانند به امور مالی و غیر مالی خود رسیدگی کنند. یعنی مجنون، صغیر یا سفیه نباشند.
دوم هیچگونه اعتیادی به مواد مخدر و مشروبات الکلی در هر نوع و مدلی نداشته و جواب تست اعتیاد آنان منفی باشد.
سوم به هیچ‌وجه محدودیت کیفری نداشته و گواهی عدم سوپیشنیه را دریافت و تقدیم کنند.
چهارم سلامت کامل بدنی و روانی و نبود نشانه‌ای از بیماری‌های واگیردار و صعب‌العلاج.
پنجم صلاحیت اخلاقی که با تحقیقات محلی به دست خواهد آمد.
ششم اعتقاد به یکی از چهار دین اسلام، زرتشتی، کلیمی و مسیحیت.
هفتم که مهمترین است داشتن تمکن مالی در راستای فراهم کردن یک زندگی معقول برای کودک.
نسبت بالای فرزندخواندگی در مشهد
در شهرهای مختلف کشورمان از این قوانین و شرایط تبعیت می شود.
اگر مشهد را به عنوان یکی از شهرهایی که در این زمینه موفق بوده اعلام کنیم بیراهه نگفته ایم.
مدیر بهزیستی مشهد در این راستا گفته است که در پنج ماه نخست امسال حدود ۵۵ کودک به شکل قانونی به فرزندخواندگی داده شده است. همچنین ۳۵۰ خانواده پشت نوبت فرزندخواندگی در مشهد قرار دارند که نسبتا تعداد بالایی است.
همچنین نخعی، مدیر بهزیستی شهرستان مشهد مقدس اعلام کرده درصدی از فرزندخواندگی‌هایی که بهزیستی از آن مطلع می‌شود غیر قانونی است البته هیچ آماری از میزان واقعی فرزندخواندگی غیر قانونی یا خرید و فروش کودکان در دست نیست اما کسانی که پس از قبول کودک به فرزندخواندگی بدون طی مراحل قانونی، برای گرفتن شناسنامه به ما مراجعه می‌کنند، حدودا ۲۵ درصد میزان کل فرزندخواندگی‌های قانونی است که از طریق ضوابط و مقررات انجام می‌گیرد. آمار پشت نوبتی‌های فرزندخواندگی همچنان بالا است چون اکثر خانواده‌ها متقاضی تحویل فرزند شیرخوار هستند و بر اساس قانون امکان واگذاری فرزند شیرخوار به آنها وجود ندارد.
