خبرگزاری رضوی گزارش می دهد؛
زندگی کودکانی پشت چراغ قرمز
خبرگزاری رضوی- زهرا رفعتی؛ نگاهشان خسته و صورت هایشان آفتاب خورده است، دستانشان کوچک و مابه ازای آن شانه هایشان خمیده از مسئولیتی است که مجبور به قبول آن هستند، حسرت، مظلومیت و تمنای توجه در چشمانشان موج می زند. کودکانی که با سن یک رقمی خود باید مشغول باد دادن بادبادک هایشان باشند اما آرزوهایشان را کف دست گذاشته اند به امید روزی و جایی که فریادرسی برای جبر و ناعدالتی زندگی شان باشد. اغلب آنها با کتاب و میز و مدرسه بیگانه اند و روز و شبشان خلاصه شده در کف خیابان. و ما که چه بیگانه ایم با دردهای درون دخترک و پسرک هایی که وقتی با فال های رنگارنگ سمت مان می آیند بی اهمیت از کنارشان رد می شویم و قسمت بدتر ماجرا آنکه بعضی هایمان با ناسزا و طعنه ای پس‌شان می زنیم. غافل از اینکه چه کینه ای در دل های زخم خورده شان کاشته ایم.
تراژدی کودکان کار متعلق به امروز و دیروز و فرهنگ خاصی نیست. از زمانی که یادمان می آید و دیده ایم و در کتاب ها خوانده ایم این قشر قسمت بزرگی از جامعه را تشکیل می دهند که هیچ وقت برای ساماندهی و مراقبت از آنها و ایجاد راهکار برای حل این معضل، خردی جمعی را شاهد نبودیم.
حمایت اجتماعی از کودکان کار
هرچند معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفته طرح حمایت اجتماعی از کودکان کار و خیابان تدوین شد .این طرح از ابتدای جذب کودکان کار و خیابان، غربالگری، پذیرش و توانمندسازی را در خود جای داده است.
این طرح از ابتدای جذب کودکان کار و خیابان، شناسایی عنبیه و غربالگری، پذیرش اولیه، ساماندهی و توانمندسازی را در خود جای داده است بطوری که با همکاری سازمان‌های غیردولتی سال گذشته ۷۰۰ کودک در تهران شناسایی کردیم که حدود ۸۰ درصد اتباع خارجی هستند و برای هر کودک پرونده مددکاری اجتماعی تکمیل شد و پس از بررسی خانواده کودک، تحت پوشش بهزیستی قرار گرفتند به شرطی که کودکان مجدد برای کار به سطح شهر نروند که مددکاران این موضوع را بررسی می‌کنند اما برای کودکان اتباع تا زمانی که در مراکز میان مدت حضور دارند شرایط دوستدار کودک برای آنها فراهم است تا تعیین تکلیف شوند.
چه تعداد کودک کار در جهان زندگی می کنند؟
طبق گزارشی که یک سال پیش منتشر شده
در جهان ۲۵۰ میلیون کودک کار وجود دارد که بیش از سه چهارم تا ۹۰ درصد از آنها در کشورهای مختلف در حال رشد بوده و در خیابان کار می‌کنند، اما در خانه زندگی می‌کنند و نان‌آور خانه هستند. طبق آمار سازمان جهانی کار ۱۲۰ میلیون نفر از 250 میلیون کودک کار، وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام‌وقت هستند و ۱۳۰ میلیون کودک دیگر به صورت پاره وقت کار می‌کنند که اغلب آنها پسر هستند. همچنین براساس تخمین‌های جدید این سازمان از این تعداد ۱۲۲.۳ میلیون کودک در منطقه آسیا و پاسیفیک، ۴۹.۳ میلیون نفر در آفریقا و ۵.۷ میلیون کودک در آمریکای لاتین و کارائیب زندگی می‌کنند. به این ترتیب، بیشترین کودکان کار در آسیا زندگی می‌کنند.
از سوی دیگر طبق گزارش یونیسف از هر 12 کودک در جهان یک کودک به صورت اجباری ناچار به کار می شود. البته به طور کل به ازای هر 6 کودک در دنیا یک کودک، کار میکند و تعداد کودکانی که در مشاغل سخت فعالیت می‌کنند و بدترین اشکال کار کودک هستند، در سال ۲۰۰۶، ۱۲۶ میلیون نفر بوده است. اکثر کودکان کار یعنی ۷۰ درصد از آنها درگیر کارهای کشاورزی هستند، در حالی‌که فقط ۹ درصد در کارهای صنعتی اشتغال دارند، همچنین در کشورهای آنگولا، برمه، کلمبیا، کنگو، لیبریا، سودان و اوگاندا گاهی از کودکان در درگیری‌های نظامی استفاده می‌شود.
در ایالات متحده آمریکا نیز حدود هزار کودک در مزارع کار می‌کنند که اکثر آنها از گروه مهاجرانی بوده‌اند که به طور غیر قانونی از آمریکای لاتین به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرده‌اند.
ساماندهی کودکان کار
تمامی این آمار درد را فریاد می کشد و نمی خواهیم باور کنیم که چرا سازمانی، کمپانی و... برای جمع آوری این کودکان و ارائه آموزش های لازم از جمله سواد آموزی و کسب درآمد تشکیل نمی شود.
هراز چند گاهی به صورت قطره چکانی در شهرهای مختلف کشورمان شاهد ساماندهی این کودکان هستیم، اما گذری در چهارراه ها و معابر و حضور این کودکان و دست فروشی آنها نشان میدهد این قصه پر غصه سر دراز دارد و ساماندهی آنها همتی جهادی و تدبیری قاطعانه می خواهد.
در همین راستا وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ساماندهی ۲۲۴۱ کودک کار در سال گذشته از سوی سازمان بهزیستی خبر داد. محمد شریعتمداری در صفحه شخصی اش در توییتر به عملکرد سازمان بهزیستی اشاره کرد و نوشت: پرونده درخشان سازمان بهزیستی در حوزه کودکان کار در سال۹۹ ؛ساماندهی ۲۲۴۱ کودک کار ، شناسایی و ثبت اسکن عنبیه ۱۳۴۳ مورد در خیابان و توانمندسازی ۱۴۱۱ خانواده کودکان کار در خیابان؛ تنها بخشی از نتایج تغییر رویکرد طرح‌های ضربتی به مدل‌های حمایتی و اجتماع محور است.
سازمان بهزیستی کشور اینطور اعلام کرده است:
براساس آمار وزارت کار در سال ۱۳۹۶، ۵۰۰ هزار کودک کار در سطح کشور وجود دارد که به سه دسته کودکان کار کارگاهی، کودکان‌کار در خیابان و کودکان زباله‌گرد تقسیم می‌شوند. بیشترین کودکان کار از دسته کارگاهی هستند که کمترین میزان توجه به آنها شده است. جمعیت کودکان کار در خیابان، قابل شمارش نیست و براساس آمار بهزیستی حدود ۱۴ هزار کودک کار در خیابان در کل کشور تخمین زده شده است. تعداد کودکان زباله‌گرد از دو دسته دیگر کمتر است و جزو مشاغل غیرمعمول و پرخطر به شمار می‌آید. براساس اطلاعات سازمان‌های مردم‌نهاد (ان جی او) در تهران حدود چهار هزار کودک زباله‌گرد وجود دارد. در این قانون اعلام شده که کودکان زیر ۱۸ سال منع کار دارند اما در قانون کار جمهوری اسلامی عنوان شده که کودکان بین ۱۵ تا ۱۸ سال، در صورتی که کار به آنها آسیب نرساند، بلامانع است. در رابطه با کودکان زباله‌گرد با قاطعیت می‌توان گفت که این کودکان اکثر از اتباع و مهاجر کشورهای افغانستان، پاکستان و بنگلادش هستند. درباره کودکان خیابانی نیز پراکندگی نامشخصی وجود دارد. طی سال جاری و سال گذشته به مدیریت و ساماندهی ۶۰۰ کودک کار خیابانی در تهران پرداخته شده و قدرت و بودجه کافی برای رسیدگی به این مسئله وجود دارد و نیازمند اهتمام مضاعف است.
تراژدی کودکان کار متعلق به امروز و دیروز و فرهنگ خاصی نیست. از زمانی که یادمان می آید و دیده ایم و در کتاب ها خوانده ایم این قشر قسمت بزرگی از جامعه را تشکیل می دهند که هیچ وقت برای ساماندهی و مراقبت از آنها و ایجاد راهکار برای حل این معضل، خردی جمعی را شاهد نبودیم.
حمایت اجتماعی از کودکان کار
هرچند معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفته طرح حمایت اجتماعی از کودکان کار و خیابان تدوین شد .این طرح از ابتدای جذب کودکان کار و خیابان، غربالگری، پذیرش و توانمندسازی را در خود جای داده است.
این طرح از ابتدای جذب کودکان کار و خیابان، شناسایی عنبیه و غربالگری، پذیرش اولیه، ساماندهی و توانمندسازی را در خود جای داده است بطوری که با همکاری سازمان‌های غیردولتی سال گذشته ۷۰۰ کودک در تهران شناسایی کردیم که حدود ۸۰ درصد اتباع خارجی هستند و برای هر کودک پرونده مددکاری اجتماعی تکمیل شد و پس از بررسی خانواده کودک، تحت پوشش بهزیستی قرار گرفتند به شرطی که کودکان مجدد برای کار به سطح شهر نروند که مددکاران این موضوع را بررسی می‌کنند اما برای کودکان اتباع تا زمانی که در مراکز میان مدت حضور دارند شرایط دوستدار کودک برای آنها فراهم است تا تعیین تکلیف شوند.
چه تعداد کودک کار در جهان زندگی می کنند؟
طبق گزارشی که یک سال پیش منتشر شده
در جهان ۲۵۰ میلیون کودک کار وجود دارد که بیش از سه چهارم تا ۹۰ درصد از آنها در کشورهای مختلف در حال رشد بوده و در خیابان کار می‌کنند، اما در خانه زندگی می‌کنند و نان‌آور خانه هستند. طبق آمار سازمان جهانی کار ۱۲۰ میلیون نفر از 250 میلیون کودک کار، وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام‌وقت هستند و ۱۳۰ میلیون کودک دیگر به صورت پاره وقت کار می‌کنند که اغلب آنها پسر هستند. همچنین براساس تخمین‌های جدید این سازمان از این تعداد ۱۲۲.۳ میلیون کودک در منطقه آسیا و پاسیفیک، ۴۹.۳ میلیون نفر در آفریقا و ۵.۷ میلیون کودک در آمریکای لاتین و کارائیب زندگی می‌کنند. به این ترتیب، بیشترین کودکان کار در آسیا زندگی می‌کنند.
از سوی دیگر طبق گزارش یونیسف از هر 12 کودک در جهان یک کودک به صورت اجباری ناچار به کار می شود. البته به طور کل به ازای هر 6 کودک در دنیا یک کودک، کار میکند و تعداد کودکانی که در مشاغل سخت فعالیت می‌کنند و بدترین اشکال کار کودک هستند، در سال ۲۰۰۶، ۱۲۶ میلیون نفر بوده است. اکثر کودکان کار یعنی ۷۰ درصد از آنها درگیر کارهای کشاورزی هستند، در حالی‌که فقط ۹ درصد در کارهای صنعتی اشتغال دارند، همچنین در کشورهای آنگولا، برمه، کلمبیا، کنگو، لیبریا، سودان و اوگاندا گاهی از کودکان در درگیری‌های نظامی استفاده می‌شود.
در ایالات متحده آمریکا نیز حدود هزار کودک در مزارع کار می‌کنند که اکثر آنها از گروه مهاجرانی بوده‌اند که به طور غیر قانونی از آمریکای لاتین به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرده‌اند.
ساماندهی کودکان کار
تمامی این آمار درد را فریاد می کشد و نمی خواهیم باور کنیم که چرا سازمانی، کمپانی و... برای جمع آوری این کودکان و ارائه آموزش های لازم از جمله سواد آموزی و کسب درآمد تشکیل نمی شود.
هراز چند گاهی به صورت قطره چکانی در شهرهای مختلف کشورمان شاهد ساماندهی این کودکان هستیم، اما گذری در چهارراه ها و معابر و حضور این کودکان و دست فروشی آنها نشان میدهد این قصه پر غصه سر دراز دارد و ساماندهی آنها همتی جهادی و تدبیری قاطعانه می خواهد.
در همین راستا وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ساماندهی ۲۲۴۱ کودک کار در سال گذشته از سوی سازمان بهزیستی خبر داد. محمد شریعتمداری در صفحه شخصی اش در توییتر به عملکرد سازمان بهزیستی اشاره کرد و نوشت: پرونده درخشان سازمان بهزیستی در حوزه کودکان کار در سال۹۹ ؛ساماندهی ۲۲۴۱ کودک کار ، شناسایی و ثبت اسکن عنبیه ۱۳۴۳ مورد در خیابان و توانمندسازی ۱۴۱۱ خانواده کودکان کار در خیابان؛ تنها بخشی از نتایج تغییر رویکرد طرح‌های ضربتی به مدل‌های حمایتی و اجتماع محور است.
سازمان بهزیستی کشور اینطور اعلام کرده است:
براساس آمار وزارت کار در سال ۱۳۹۶، ۵۰۰ هزار کودک کار در سطح کشور وجود دارد که به سه دسته کودکان کار کارگاهی، کودکان‌کار در خیابان و کودکان زباله‌گرد تقسیم می‌شوند. بیشترین کودکان کار از دسته کارگاهی هستند که کمترین میزان توجه به آنها شده است. جمعیت کودکان کار در خیابان، قابل شمارش نیست و براساس آمار بهزیستی حدود ۱۴ هزار کودک کار در خیابان در کل کشور تخمین زده شده است. تعداد کودکان زباله‌گرد از دو دسته دیگر کمتر است و جزو مشاغل غیرمعمول و پرخطر به شمار می‌آید. براساس اطلاعات سازمان‌های مردم‌نهاد (ان جی او) در تهران حدود چهار هزار کودک زباله‌گرد وجود دارد. در این قانون اعلام شده که کودکان زیر ۱۸ سال منع کار دارند اما در قانون کار جمهوری اسلامی عنوان شده که کودکان بین ۱۵ تا ۱۸ سال، در صورتی که کار به آنها آسیب نرساند، بلامانع است. در رابطه با کودکان زباله‌گرد با قاطعیت می‌توان گفت که این کودکان اکثر از اتباع و مهاجر کشورهای افغانستان، پاکستان و بنگلادش هستند. درباره کودکان خیابانی نیز پراکندگی نامشخصی وجود دارد. طی سال جاری و سال گذشته به مدیریت و ساماندهی ۶۰۰ کودک کار خیابانی در تهران پرداخته شده و قدرت و بودجه کافی برای رسیدگی به این مسئله وجود دارد و نیازمند اهتمام مضاعف است.
