کارشناس دینی در گفتگو با خبرگزاری رضوی:
ساده زیستی حضرت علی (ع) الگویی برای حاکمان است
خبرگزاری رضوی- مرضیه وحدت؛ از پیامبر اکرم(ص) نقل شده فضائل امام علی(ع) قابل‌شمارش نیستند و برپایه روایتی دیگر از پیامبر(ص) بازگوکردن، نوشتن، نگاه‌کردن و گوش‌دادن به فضائل حضرت علی(ع) نوعی عبادت و باعث آمرزش گناهان می‌شود. همچنین تولد حضرت علی (ع) تولدی بسیار عجیب بوده است به گونه‌ای با مقایسه کردن این ولادت با ولادت سایر معصومان متوجه می‌شویم که خداوند برای ایشان جایگاه بسیار خاصی را مد نظر داشته است. ولادت امام علی (ع) بهانه ای شد تا خبرگزاری رضوی در خصوص فضائل و سیره حضرت علی (ع) با حجت الاسلام امیر علی حسنلو مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه گفتگویی داشته باشد که در ادامه می خوانید:
دوست و دشمن به فضائل حضرت علی(ع) معترف هستند، حضرتعالی گوشه ای از فضائل ایشان را بیان کنید.
روايات فراوانی كه از طرف رسول خدا ـ صلی الله عليه و آله ـ در مورد فضيلت علی ـ عليه السلام ـ بر جميع مردم نقل شده است كه به برخی از آنها اشاره می شود. از انس بن مالك و سعد بن ابی وقاص و ابو رافع و ابن عباس ابو عبدالله بصري روايت شده كه رسول خدا روزی در منزل قصد تناول گوشت پرنده‌ای را داشتند كه آن پرنده را يكی از اصحاب برای ايشان هديه آورده بودند كه از آن تناول كنند، در اين هنگام بود كه رسول خدا دست به دعا برداشتند و فرمودند: «اللهم ائتنی باحب خلقك اليك يأكل معي هذا الطائر» خداوندا بهترين مخلوقات خود را بر من حاضر كن كه من به اتفاق او از گوشت اين پرنده تناول نمايم در اين هنگام بود كه علي ـ عليه السلام ـ وارد منزل رسول خدا ـ صلی الله عليه و آله ـ شدند و به اتفاق آن حضرت از گوشت آن پرنده تناول كردند نكته قابل توجه اينكه آنچه ما اينجا ذكر كرديم مضمون مشترك همه روايات می‌باشد، چنانچه از اين روايت استفاده مي‌شود با توجه به دعای رسول خدا علی از بهترين مخلوقات خداوند می‌باشد پس به طريق اولی افضل از جميع صحابه نيز مي‌باشد.
روايت شده كه رسول خدا ـ صلی الله عليه و آله ـ خليفه اول را به سوی خيبر فرستاد تا فتنه يهود اهل خيبر را كه بر عليه مسلمين واقع شده بود را سركوب نمايد، ولی او از آنها شكست خورده از كارزار بازگشت، بعد از رسول خدا خليفه دوم را فرستاد او نيز از آنها شكست خورده بازگشت، صبح هنگام فرداي آن روز رسول خدا در حالی كه پرچمی به دست داشتند خطاب به مسلمانان فرمودند «اين پرچم را به دست مردی مي‌دهم كه او خدا و رسولش را دوست مي‌دارد و خدا و رسولش نيز او را دوست می‌دارد،كسی كه به شدت به دشمنان حمله‌ور می‌گردد و اهل فرار از كارزار جنگ نمی‌باشد» در اين هنگام بود كه رسول خدا سراغ علی ـ عليه السلام ـ را گرفتند و پرچم فرماندهی را بدست مبارك دادند.
كمالات و فضايل و برجستگی‌های علی ـ عليه السلام ـ قابل مقايسه با هيچ‌كدام از صحابه نمی‌باشد كمالات و ويژگ‌هايي كه هر انسان منصفی اين ويژگی‌ها را مشاهده كند حكم به برتری و فضيلت علی ـ عليه السلام ـ بر همه صحابه می كند، از جمله اینکه تنها مولود كعبه بود كه كعبه با افتخار تمام ديوار خود را شكافت تا پذيرای قدوم مبارك او باشد، تنها صحابی رسول خدا بود كه از كودكی مورد تعليم و تربيت مستقيم رسول خدا بود، علی ـ عليه السلام ـ به گواه مورخين اولين مرد مسلمانی بود كه به رسالت رسول خدا ايمان آورد، ايشان هيچ‌گاه به جز خداوند متعال را پرستش نكرد، آن حضرت تنها جواني بود كه قابليت دامادی رسول خدا را پيدا نمود، فقط او بود كه شايستگی برادری رسول خدا را داشت، تنها علی ـ عليه السلام ـ بود كه روز جنگ خندق به كمك و ياری رسول خدا آمد در حالی كه رسول خدا از جميع اصحاب درخواست كمك و ياری كرد و ضربت شمشير او بود كه افضل از عبادت جن و انس بود.
رابطه بین حضرت علی (ع) و پیامبر اسلام (ص) چگونه بود؟
حضرت علی (ع) تنها صحابی رسول خدا بود كه با به خطر انداختن جان خود و خوابيدن بستر خواب رسول خدا جان شريف رسول خدا را حفظ كرد، محور و مهره اصلی در پيروزی سپاه اسلام در جنگهای متعدد بود، در ميان خويشان رسول خدا اولين كسی بود كه شجاعانه و علنی از رسول خدا حمايت كرد و ... بسياری از فضائل و كمالاتی كه تنها اگر يكی از آن فضايل و كمالات در كسی باشد جای مباهات بر جن و انس دارد، كمالاتی كه دوست و دشمن بدان معترف است.
چنانچه ياران آن حضرت در برابر دشمن پليد علی ـ عليه السلام ـ يعنی معاويه اين گونه او را وصف می‌كنند كه به خدا قسم علی ژرف‌نظر و نيرومند بود، به عدالت سخن می گفت و با قاطعيت فيصله می‌داد علم و حكمت از اطرافش می‌جوشيد، از رزق و برق دنيا متنفر و با شب و تنهايی شب مأنوس بود زياد اشك می‌ريخت و بسيار فكر می‌كرد در خلوتها از نفس خود حساب می كشيد لباس كوتاه و زندگی فقيرانه را می‌پسنديد در ميان ما كه بود يكی از ما بود اگر چيزی از او می خواستيم می‌پذيرفت و اگر به حضورش می‌رفتيم ما را نزديك خود می‌برد و از ما فاصله نمی‌گرفت .
علی (ع) نه تنها اوصاف خوبان عالم را داراست و «آنچه خوبان همه دارند او تنها دارد؛ بلکه اوصاف تمامی پیامبران اولواالعزم را که عصاره هستی، هستند بجز پیامبر خاتم (ص) در او جمع آمده است؛ بیهقی یکی از دانشمندان نامی اهل سنّت چنین روایت نموده که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هر کسی دوست دارد به علم و دانش آدم بنگرد و مقام تقوا و خودنگهداری نوح را مشاهده نماید و بردباری ابراهیم نظاره کند و به عبادت موسی(ع) پی ببرد باید به علی بن ابی طالب(ع) نظر بیندازد »
رسول خدا (ص) به من (فاطمه) فرمودند: شوهر تو در دانش داناترین مردم و نخستین مرد مسلمان و در بردباری برترین مردم است».
در اندیشه شیعه سیره حضرت علی(ع) به عنوان الگو مطرح است. شیعیان ایشان را چگونه می توانند به عنوان اسوه برای خود قرار دهند؟
در سیره، حضرت برای همه اصناف و گروه ها الگو هستند، از حاکمان سیاسی و دولتمردان فراتر از اسلام برای همه حاکمان دنیا نگاه و بینش حکومتی او الگوست؛ فرمان مالک اشتر او برای اداره همه جوامع بشر آیین نامه جامع است؛ وقتی شنید غارتگران معاویه به نقطه ای از حاکمیت وقلمرو او یورش برده و خلخال و زینت یک زن یهودی را غارت برده اند فرمود جا دارد با شنیدن این جنایت حاکم از قصه دق کند؛ درحالی که این زن غیر مسلمان بود؛ پس بینش حاکمیتی علی فرا قومیتی و فراملیتی و بشری است که همین بینش در فرمان مالک اشتر و دیگر فرامین حکومتی حضرت موج می زند.
ساده زیستی حضرت را توضیح بفرمایید؟
از نظر ساده زیستی برای حاکمان الگوست؛ بیت المال و قلمرو اسلامی در اختیار اوست با این حال نان خشک را با زانو می شکند و می خورد وقتی فردی از یاران نزدیک اعتراض می کند به این شیوه و روش می فرماید این سبک زندگی من برای مردم تحت حاکمیت و کارگزارانم آرامش دهنده است و هم تربیت آموز به آنها و الگو که به غارت بیت المال نمی پردازند و به ثروت اندوزی گرایش نمی یابند و برای خود حقوق نجومی تقنین نکرده و اختصاص نمی دهند؛ فساد جامعه از اشرافیت گرایی حاکمان و فرزندان آنها شروع می شود؛ علی در حاکمیت برای فرزندان حساب و جای خاص تعریف نکرد و در نظر نگرفت؛ حضرت فرمود: زندگی من برای مردم به این جهت آرام بخش است که آنها با دیدن این روش دلگرم شده و قانع می شوند و طغیان نمی کنند و از ساده زیستی من الگو می گیرند و توازن جامعه و ثروت عمومی از دست برد کارگزاران و طمع مردم و انحراف آنها پیشگیری می نماید .
لذا در زندگی برای همه از حاکمان و حرم قدرت تا طبقات فرو دست و کارگر جامعه از نظامی تا ایثارگر ارتشی سپاهی و همه صنوف نظامیان الگوست؛ علی رزمنده دلاور و فاتح جبهه های جنگ و فرمانده و سردار تحت نظر پیامبر (ص) و مطیع سخت و جان برگف و پیشمرگ اوست بارها جان برکف دست گرفت از جوانی تا حیات پیامبر از حضرت دفاع کرد؛ برای رسیدن به درجه سرلشگری و برای گرفتن رتبه های نظامی جهاد نکرد.
زندگی امام علی (ع) در همه دوران زیبایی هایی دارد که برای همه بشریت الگوست ؛ علی برای همه صنوف الگوست؛ در عرصه جهاد در عرصه فرهنگ و تربیت نفوس برای اساتید حوزه ها و دانشگاهیان الگوست؛ شاگردان علی دانشمندان جامعی بودند؛ افرادی چون ابوالاسود دئلی درتاسیس علوم در تمدن اسلامی نقش داشتند ؛ در چندین علم مهم در صرف ونحو وبیان و ادبیات و بلاغت او نقش داشته است و می توان گفت با الهام از علی موسس این علوم در تمدن اسلامی است؛ قاریان بزرگ قرآن همه شاگردان علی بودند وموسس علوم قرآن وقرائات هفتگانه از شاگردان امیر مومنان بودند ؛ ابن عباس مفسر ومحدث بزرگ که استاد حدیث و تفسیر برای همه ملت اسلام اعم از شیعه وسنی اسوه است شاگرد علی است؛ عارفان بزرگ همچون کمیل که در عرفان و سلوک مدارج بزرگ و معارف وسیع عرفان را از علی(ع) فرا گرفت و به ملت اسلام منتقل کرد؛ لذا در شاخه های علمی در گستره تمدن اسلامی علی علیه السلام با تربیت اگردان ممتاز برای اهل دانش الگو و اسوه است
دوست و دشمن به فضائل حضرت علی(ع) معترف هستند، حضرتعالی گوشه ای از فضائل ایشان را بیان کنید.
روايات فراوانی كه از طرف رسول خدا ـ صلی الله عليه و آله ـ در مورد فضيلت علی ـ عليه السلام ـ بر جميع مردم نقل شده است كه به برخی از آنها اشاره می شود. از انس بن مالك و سعد بن ابی وقاص و ابو رافع و ابن عباس ابو عبدالله بصري روايت شده كه رسول خدا روزی در منزل قصد تناول گوشت پرنده‌ای را داشتند كه آن پرنده را يكی از اصحاب برای ايشان هديه آورده بودند كه از آن تناول كنند، در اين هنگام بود كه رسول خدا دست به دعا برداشتند و فرمودند: «اللهم ائتنی باحب خلقك اليك يأكل معي هذا الطائر» خداوندا بهترين مخلوقات خود را بر من حاضر كن كه من به اتفاق او از گوشت اين پرنده تناول نمايم در اين هنگام بود كه علي ـ عليه السلام ـ وارد منزل رسول خدا ـ صلی الله عليه و آله ـ شدند و به اتفاق آن حضرت از گوشت آن پرنده تناول كردند نكته قابل توجه اينكه آنچه ما اينجا ذكر كرديم مضمون مشترك همه روايات می‌باشد، چنانچه از اين روايت استفاده مي‌شود با توجه به دعای رسول خدا علی از بهترين مخلوقات خداوند می‌باشد پس به طريق اولی افضل از جميع صحابه نيز مي‌باشد.
روايت شده كه رسول خدا ـ صلی الله عليه و آله ـ خليفه اول را به سوی خيبر فرستاد تا فتنه يهود اهل خيبر را كه بر عليه مسلمين واقع شده بود را سركوب نمايد، ولی او از آنها شكست خورده از كارزار بازگشت، بعد از رسول خدا خليفه دوم را فرستاد او نيز از آنها شكست خورده بازگشت، صبح هنگام فرداي آن روز رسول خدا در حالی كه پرچمی به دست داشتند خطاب به مسلمانان فرمودند «اين پرچم را به دست مردی مي‌دهم كه او خدا و رسولش را دوست مي‌دارد و خدا و رسولش نيز او را دوست می‌دارد،كسی كه به شدت به دشمنان حمله‌ور می‌گردد و اهل فرار از كارزار جنگ نمی‌باشد» در اين هنگام بود كه رسول خدا سراغ علی ـ عليه السلام ـ را گرفتند و پرچم فرماندهی را بدست مبارك دادند.
كمالات و فضايل و برجستگی‌های علی ـ عليه السلام ـ قابل مقايسه با هيچ‌كدام از صحابه نمی‌باشد كمالات و ويژگ‌هايي كه هر انسان منصفی اين ويژگی‌ها را مشاهده كند حكم به برتری و فضيلت علی ـ عليه السلام ـ بر همه صحابه می كند، از جمله اینکه تنها مولود كعبه بود كه كعبه با افتخار تمام ديوار خود را شكافت تا پذيرای قدوم مبارك او باشد، تنها صحابی رسول خدا بود كه از كودكی مورد تعليم و تربيت مستقيم رسول خدا بود، علی ـ عليه السلام ـ به گواه مورخين اولين مرد مسلمانی بود كه به رسالت رسول خدا ايمان آورد، ايشان هيچ‌گاه به جز خداوند متعال را پرستش نكرد، آن حضرت تنها جواني بود كه قابليت دامادی رسول خدا را پيدا نمود، فقط او بود كه شايستگی برادری رسول خدا را داشت، تنها علی ـ عليه السلام ـ بود كه روز جنگ خندق به كمك و ياری رسول خدا آمد در حالی كه رسول خدا از جميع اصحاب درخواست كمك و ياری كرد و ضربت شمشير او بود كه افضل از عبادت جن و انس بود.
رابطه بین حضرت علی (ع) و پیامبر اسلام (ص) چگونه بود؟
حضرت علی (ع) تنها صحابی رسول خدا بود كه با به خطر انداختن جان خود و خوابيدن بستر خواب رسول خدا جان شريف رسول خدا را حفظ كرد، محور و مهره اصلی در پيروزی سپاه اسلام در جنگهای متعدد بود، در ميان خويشان رسول خدا اولين كسی بود كه شجاعانه و علنی از رسول خدا حمايت كرد و ... بسياری از فضائل و كمالاتی كه تنها اگر يكی از آن فضايل و كمالات در كسی باشد جای مباهات بر جن و انس دارد، كمالاتی كه دوست و دشمن بدان معترف است.
چنانچه ياران آن حضرت در برابر دشمن پليد علی ـ عليه السلام ـ يعنی معاويه اين گونه او را وصف می‌كنند كه به خدا قسم علی ژرف‌نظر و نيرومند بود، به عدالت سخن می گفت و با قاطعيت فيصله می‌داد علم و حكمت از اطرافش می‌جوشيد، از رزق و برق دنيا متنفر و با شب و تنهايی شب مأنوس بود زياد اشك می‌ريخت و بسيار فكر می‌كرد در خلوتها از نفس خود حساب می كشيد لباس كوتاه و زندگی فقيرانه را می‌پسنديد در ميان ما كه بود يكی از ما بود اگر چيزی از او می خواستيم می‌پذيرفت و اگر به حضورش می‌رفتيم ما را نزديك خود می‌برد و از ما فاصله نمی‌گرفت .
علی (ع) نه تنها اوصاف خوبان عالم را داراست و «آنچه خوبان همه دارند او تنها دارد؛ بلکه اوصاف تمامی پیامبران اولواالعزم را که عصاره هستی، هستند بجز پیامبر خاتم (ص) در او جمع آمده است؛ بیهقی یکی از دانشمندان نامی اهل سنّت چنین روایت نموده که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هر کسی دوست دارد به علم و دانش آدم بنگرد و مقام تقوا و خودنگهداری نوح را مشاهده نماید و بردباری ابراهیم نظاره کند و به عبادت موسی(ع) پی ببرد باید به علی بن ابی طالب(ع) نظر بیندازد »
رسول خدا (ص) به من (فاطمه) فرمودند: شوهر تو در دانش داناترین مردم و نخستین مرد مسلمان و در بردباری برترین مردم است».
در اندیشه شیعه سیره حضرت علی(ع) به عنوان الگو مطرح است. شیعیان ایشان را چگونه می توانند به عنوان اسوه برای خود قرار دهند؟
در سیره، حضرت برای همه اصناف و گروه ها الگو هستند، از حاکمان سیاسی و دولتمردان فراتر از اسلام برای همه حاکمان دنیا نگاه و بینش حکومتی او الگوست؛ فرمان مالک اشتر او برای اداره همه جوامع بشر آیین نامه جامع است؛ وقتی شنید غارتگران معاویه به نقطه ای از حاکمیت وقلمرو او یورش برده و خلخال و زینت یک زن یهودی را غارت برده اند فرمود جا دارد با شنیدن این جنایت حاکم از قصه دق کند؛ درحالی که این زن غیر مسلمان بود؛ پس بینش حاکمیتی علی فرا قومیتی و فراملیتی و بشری است که همین بینش در فرمان مالک اشتر و دیگر فرامین حکومتی حضرت موج می زند.
ساده زیستی حضرت را توضیح بفرمایید؟
از نظر ساده زیستی برای حاکمان الگوست؛ بیت المال و قلمرو اسلامی در اختیار اوست با این حال نان خشک را با زانو می شکند و می خورد وقتی فردی از یاران نزدیک اعتراض می کند به این شیوه و روش می فرماید این سبک زندگی من برای مردم تحت حاکمیت و کارگزارانم آرامش دهنده است و هم تربیت آموز به آنها و الگو که به غارت بیت المال نمی پردازند و به ثروت اندوزی گرایش نمی یابند و برای خود حقوق نجومی تقنین نکرده و اختصاص نمی دهند؛ فساد جامعه از اشرافیت گرایی حاکمان و فرزندان آنها شروع می شود؛ علی در حاکمیت برای فرزندان حساب و جای خاص تعریف نکرد و در نظر نگرفت؛ حضرت فرمود: زندگی من برای مردم به این جهت آرام بخش است که آنها با دیدن این روش دلگرم شده و قانع می شوند و طغیان نمی کنند و از ساده زیستی من الگو می گیرند و توازن جامعه و ثروت عمومی از دست برد کارگزاران و طمع مردم و انحراف آنها پیشگیری می نماید .
لذا در زندگی برای همه از حاکمان و حرم قدرت تا طبقات فرو دست و کارگر جامعه از نظامی تا ایثارگر ارتشی سپاهی و همه صنوف نظامیان الگوست؛ علی رزمنده دلاور و فاتح جبهه های جنگ و فرمانده و سردار تحت نظر پیامبر (ص) و مطیع سخت و جان برگف و پیشمرگ اوست بارها جان برکف دست گرفت از جوانی تا حیات پیامبر از حضرت دفاع کرد؛ برای رسیدن به درجه سرلشگری و برای گرفتن رتبه های نظامی جهاد نکرد.
زندگی امام علی (ع) در همه دوران زیبایی هایی دارد که برای همه بشریت الگوست ؛ علی برای همه صنوف الگوست؛ در عرصه جهاد در عرصه فرهنگ و تربیت نفوس برای اساتید حوزه ها و دانشگاهیان الگوست؛ شاگردان علی دانشمندان جامعی بودند؛ افرادی چون ابوالاسود دئلی درتاسیس علوم در تمدن اسلامی نقش داشتند ؛ در چندین علم مهم در صرف ونحو وبیان و ادبیات و بلاغت او نقش داشته است و می توان گفت با الهام از علی موسس این علوم در تمدن اسلامی است؛ قاریان بزرگ قرآن همه شاگردان علی بودند وموسس علوم قرآن وقرائات هفتگانه از شاگردان امیر مومنان بودند ؛ ابن عباس مفسر ومحدث بزرگ که استاد حدیث و تفسیر برای همه ملت اسلام اعم از شیعه وسنی اسوه است شاگرد علی است؛ عارفان بزرگ همچون کمیل که در عرفان و سلوک مدارج بزرگ و معارف وسیع عرفان را از علی(ع) فرا گرفت و به ملت اسلام منتقل کرد؛ لذا در شاخه های علمی در گستره تمدن اسلامی علی علیه السلام با تربیت اگردان ممتاز برای اهل دانش الگو و اسوه است
