استاد دانشگاه هامبورگ در گفتگو با خبرگزاری رضوی؛
وسواس، اختلالی که نباید برای درمانش صبر کرد
جعفر ساوالان پور اردبیلی، در گفت و گو با خبرگزاری رضوی گفت: وسواس فکری و عملی یا OCD در جرگه اختلالات قرار میگیرد که در شکل پیشرفته خود نوعی بیماری نیز محسوب میشود. وسواس، در رفتار اجتماعی به چهارشکل نمود پیدامیکند؛ چک کنندگان، شکاکان و گناهکار‌نگران و احتکار کنندگان. شستشوگرها را دیده‌ایم که به دو بخش تقسیم میشود افرادی که وسواس به تمیزی دارند و دسته دیگر مذهبیونی که به نجاست و پاکی ارتباط میکند. چک کنندگان کسانی هستند که به بررسی مکرر مبتلا هستند، برای مثال به چک کردن چندین باره درب منزل، بسته بودن گاز و... خواهند پرداخت.
این مشاور خانواده تصریح کرد: شکل دیگر مبتلایان به اختلال وسواس شکاکان هستند که مکررا نسبت به اینکه آیا کار به درستی پیش میرود یاخیر فکر میکنند. دسته دیگر نیز در گروه‌های مذهبی، گناهکار نگرانی هستند که از تنبیه سخت در هراس اند، یعنی برای اینکه تنبیه نشود گناه نمیکند، لذا هیچ‌گاه احساس رضایت و آزادی نمیکنند. بخش دیگر وسواس گری احتکار کنندگان هستند که نمیتوانند چیزی را دور بریزند یا کم بخرند چراکه در هراس این هستند که ممکن است وقایعی اتفاق بیفتد که گرسنگی یا کمبود آنها را تهدید کنند.
وی تاکید کرد: برخی از افراد نسبت به هر گونه تماس با آلودگی از جمله دست زدن به اشیا دچار وسواس می شوند. این افراد نه تنها از آلوده شدن خود می ترسند بلکه از انتقال آلودگی به دیگران و خانواده خود هراس دارند . ممکن است این افراد برای رفع آلودگی ساعت ها مشغول استحمام یا شستشو می شوند و در نهایت به پوست خود آسیب می رسانند.
این صاحب‌نظر مباحث روانشناسی اظهار کرد: وسواس تقارن نیز ازجمله اختلالاتی است که شایع میباشد، این افراد در قرار گرفتن وسیله ای در جای مشخص وسواس دارند. به گونه ای که بارها مکان آن را تغییر می دهند تا به موقعیت مدنظر خود دست پیدا کنند.
از نظر علم روانشناسی این افراد دچار اختلال هستند، درمورد روند درمان این افراد اولین و مهم ترین نکته تشخیص موضوع و دسته بندی افراد از روی علائم این افراد که ترس از تماس با افراد و سطوح دارند میباشد. از دیگر علائم وسواس، میتوان به ترس از دست دادن کنترل خود و آسیب رساندن به افراد یکی دیگر از علائمی است که افراد دجار این اختلال به آنها میرسند. تمرکز بیش از اندازه بر روی عقاید و اصول دین، کسانی که مرتبا به نظم‌دهی وسایل میز، منزل یا محل کارشان میپردازند، تاکید بیش از اندازه به چیزی بعنوان خوش شانسی و بدشانسی نیز وسواس به شمار میرود.
وی ادامه داد: در کل روند درمان این نوع اختلال روند راحتی است، در صورتی که در مراحل اولیه فرد برای درمان اقدام کند وسواس به راحتی درمان می شود . اما در صورتی که مواردی به شرح ذیل در نظر گرفته شود. اگر فرد به مراکز یا افرادی مراجعه کند که از تخصص و تجربه کافی برخوردار نیست نه تنها این بیماری درمان نمی شود بلکه ممکن است وسواس مزمن شود که در این صورت دچار افسردگی، اختلالات اضطرابی می شود و حتی ممکن است به فکر مرگ و خودکشی بیافتد .
ساوالان اردبیلی بیان کرد: در ابتدا خود فرد باید بپذیرد بیمار است و رفتار بیمارگونه دارد. این فرد با این وسواس نه تنها به خود بلکه به افراد خانواده نیز آسیب روانی یا اجتماعی وارد می کند. خانواده نیز باید بیمار وسواسی را درک کنند. البته تا جاییکه می توانند از همکاری با بیمار خودداری کنند زیرا وسواس آنها را تشدید می کنند ولی با او مجادله نداشته باشند. نقش خانواده در بهبودی بیمار مجاب کردن او برای نیاز داشتن به درمان و مراجعه به روانپزشک می باشد .
اردبیلی در انتها اشاره داشت: به دلیل کاهش ماده ای به نام سروتوئین در مغز، ساختار شیمیایی مغز بیمار تغییر کرده و باید با دارو درمان شوند. به همین دلیل نیاز به مراجعه به روانپزشک دارد.
این مشاور خانواده تصریح کرد: شکل دیگر مبتلایان به اختلال وسواس شکاکان هستند که مکررا نسبت به اینکه آیا کار به درستی پیش میرود یاخیر فکر میکنند. دسته دیگر نیز در گروه‌های مذهبی، گناهکار نگرانی هستند که از تنبیه سخت در هراس اند، یعنی برای اینکه تنبیه نشود گناه نمیکند، لذا هیچ‌گاه احساس رضایت و آزادی نمیکنند. بخش دیگر وسواس گری احتکار کنندگان هستند که نمیتوانند چیزی را دور بریزند یا کم بخرند چراکه در هراس این هستند که ممکن است وقایعی اتفاق بیفتد که گرسنگی یا کمبود آنها را تهدید کنند.
وی تاکید کرد: برخی از افراد نسبت به هر گونه تماس با آلودگی از جمله دست زدن به اشیا دچار وسواس می شوند. این افراد نه تنها از آلوده شدن خود می ترسند بلکه از انتقال آلودگی به دیگران و خانواده خود هراس دارند . ممکن است این افراد برای رفع آلودگی ساعت ها مشغول استحمام یا شستشو می شوند و در نهایت به پوست خود آسیب می رسانند.
این صاحب‌نظر مباحث روانشناسی اظهار کرد: وسواس تقارن نیز ازجمله اختلالاتی است که شایع میباشد، این افراد در قرار گرفتن وسیله ای در جای مشخص وسواس دارند. به گونه ای که بارها مکان آن را تغییر می دهند تا به موقعیت مدنظر خود دست پیدا کنند.
از نظر علم روانشناسی این افراد دچار اختلال هستند، درمورد روند درمان این افراد اولین و مهم ترین نکته تشخیص موضوع و دسته بندی افراد از روی علائم این افراد که ترس از تماس با افراد و سطوح دارند میباشد. از دیگر علائم وسواس، میتوان به ترس از دست دادن کنترل خود و آسیب رساندن به افراد یکی دیگر از علائمی است که افراد دجار این اختلال به آنها میرسند. تمرکز بیش از اندازه بر روی عقاید و اصول دین، کسانی که مرتبا به نظم‌دهی وسایل میز، منزل یا محل کارشان میپردازند، تاکید بیش از اندازه به چیزی بعنوان خوش شانسی و بدشانسی نیز وسواس به شمار میرود.
وی ادامه داد: در کل روند درمان این نوع اختلال روند راحتی است، در صورتی که در مراحل اولیه فرد برای درمان اقدام کند وسواس به راحتی درمان می شود . اما در صورتی که مواردی به شرح ذیل در نظر گرفته شود. اگر فرد به مراکز یا افرادی مراجعه کند که از تخصص و تجربه کافی برخوردار نیست نه تنها این بیماری درمان نمی شود بلکه ممکن است وسواس مزمن شود که در این صورت دچار افسردگی، اختلالات اضطرابی می شود و حتی ممکن است به فکر مرگ و خودکشی بیافتد .
ساوالان اردبیلی بیان کرد: در ابتدا خود فرد باید بپذیرد بیمار است و رفتار بیمارگونه دارد. این فرد با این وسواس نه تنها به خود بلکه به افراد خانواده نیز آسیب روانی یا اجتماعی وارد می کند. خانواده نیز باید بیمار وسواسی را درک کنند. البته تا جاییکه می توانند از همکاری با بیمار خودداری کنند زیرا وسواس آنها را تشدید می کنند ولی با او مجادله نداشته باشند. نقش خانواده در بهبودی بیمار مجاب کردن او برای نیاز داشتن به درمان و مراجعه به روانپزشک می باشد .
اردبیلی در انتها اشاره داشت: به دلیل کاهش ماده ای به نام سروتوئین در مغز، ساختار شیمیایی مغز بیمار تغییر کرده و باید با دارو درمان شوند. به همین دلیل نیاز به مراجعه به روانپزشک دارد.
