خبرگزاری رضوی_ زهرا رفعتی؛ دوشنبه شب این هفته بود که زلزله ای ۴ ریشتری سفید سنگ خراسان رضوی را لرزاند و مشهد هم تکان نسبتا بدی خورد و برخی از مردم با وجود کرونا از ترس به خیابان ها ریختند.
هرچند عمق و شدت این زمین لرزه کم بود اما زنگ خطر و هشداری است برای پاسخ به این سوال که ساختمان های مشهد تا چه اندازه در برابر زلزله مقاوم هستند؟
اگر زلزله ای شدیدتر در مشهد رخ دهد چند ساختمان و خانه ریزش خواهند کرد؟ آنهم وقتی این شهر ۶۴۰۰ هکتار بافت فرسوده دارد و یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در آن سکنی گزیده اند.
مهترین گسل مشهد
۱۶ فروردین ۹۶ بود که زمین لرزه ای با قدرت ۶.۱ ریشتر سفیدسنگ خراسان رضوی را لرزاند و ۲ کشته و ۱۴ مصدوم برجای گذاشت. بعد از آن متخصصان شهری و رسانه ها به این موضوع که کدام ساختمان های مشهد مقاوم نیستند پرداختند اما این موضوع هم بعد از مدتی به فراموشی سپرده شد. و در نهایت به تیتر چند روزه روزنامه ها خلاصه گردید.
اما حالا که دوباره شاهد زمین لرزه ای در مشهد بودیم متخصصان زلزله شناسی این موضوع را بررسی کنند که به طور کلی چند ساختمان اصلی و مهم و پرتراکم در مشهد در برابر زلزله آسیب پذیر هستند؟
مشهد چند گسل خطرناک دارد؟ و مهمترین گسل مشهد از کجا می گذرد؟ با زلزله چند ریشتری خانه بیش از یک میلیون حاشیه نشین آوار می شود و چند کشته برجای خواهد گذاشت؟
طبق اعلام متخصصان مهمترین گسل مشهد از وجه جنوبی می‌گذرد. سید مسعود ریاضی، عضو شورای اسلامی مشهد در این باره گفته "مشهد ۲ گسل اساسی دارد که دو امتداد اصلی شمال و جنوب مشهد را در برگرفته است. مهمترین گسل مشهد از سمت طرقبه - شاندیز می‌آید و از وجه جنوبی مشهد می‌گذرد،مثلا منطقه ۹ از حوالی میدان کوثر به سمت پایین و همچنان به موازات جاده قوچان و سپس به سمت سنگ بست می‌رود. ساختمان‌هایی که قبل از سال ۶۸ ساخته شده‌اند ضدزلزله نیستند."
شهری آسیب پذیر در برابر زلزله
مشهد شهر پرجمعیت و پرتراکمی است و به دلیل زائر پذیر بودن و از آنجایی که شهری توریستی و فرهنگی شناخته می شود هرساله میلیون ها زایر و مسافر به این شهر سفر می کنند و همین قضیه باعث شده مراکز خرید و تجاری زیادی به خصوص اطراف حرم رضوی ساخته شود. اما آیا این ساختمان های سر به فلک کشیده در برابر زلزله مقاوم هستند؟
زارع، عضو پژوهشکده بین المللی زلزله شناسی تاکید کرده ساختمان‌های بلند، مشهد را در مقابل زلزله آسیب پذیر کرده است. وی این راهم متذکر شده است که گسل های موجود در مشهد بیش از ۶۰۰ سال است که فعالیت جدی نداشته اند و این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد، ساختمان های بلند مشهد را در مقابل زلزله آسیب پذیر کرده و باعث می‌شود زلزله بیشتر احساس شود، تمرکز جمعیت در مشهد بی سابقه است و این نکته باید مورد توجه مدیریت بحران قرار گیرد.
وجود نیمی از قربانیان زمین لرزه در خراسان رضوی
بی هیچ روی منطقه خراسان رضوی همیشه جز مناطق زلزله خیز به شمار میرفته و آمار چهل سال گذشته نشان می‌دهد که بیش از نیمی از قربانیان زمین‌لرزه در ایران را قربانیان این منطقه تشکیل می‌دهند.
در پانزدهم ربیع‌الثانی سال ۱۰۸۴ ه.ق ( یکشنبه ۹ مرداد ۱۰۵۲خورشیدی ) در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی زمین‌لرزهٔ ویرانگری در مشهد رخ داده که حدود دو سوم شهر مشهد از جمله گنبد حرم علی بن موسی الرضا، سقف گنبد مسجد گوهرشاد و مدارس پریزاد، دودر، مدرسه بالاسر، مدرسه پایین پا آسیب فراوان دیده و حدود چهارهزار نفر از مردم مشهد زیر آوار کشته شدند.
دشت مشهد را دو گسل بزرگ محاصره کرده که يکي در محدوده کشف رود در بخش شمالي دشت و گسل ديگر که به گسل سنگ بست، شانديز معروف است، در دامنه شمالي بينالود و بخش جنوبي مشهد قرار دارد.
بيشتر زلزله‌ها در کنار و اطراف گسل‌ها اتفاق مي‌افتد و مرکز زلزله و شروع امواج آن در محل گسل‌ها مي‌باشد.
مرکز اين زمين لرزه‌ها مشهد نيست، اما با توجه به تخريب انجام شده، مرکز آن مي‌تواند خيلي از مشهد دور نباشد و احتمالا گسلي که در اين زلزله‌ها فعال شده، گسل سنگ بست – شانديز است.
در شمال غربي دشت مشهد، گسل باغان گرماب وجود دارد که شهرستان‌هاي چناران و قوچان را تهديد مي‌کند و گسل ديگري در شرق مشهد به نام خيرآباد وجود دارد که ادامه جنوب شرقي گسل کشف رود فرض مي‌شود.
در عمق دشت مشهد ممکن است گسل‌هايي وجود داشته باشند که به سطح زمين نرسيده‌اند و ممکن است بدون نشانه‌هايي از فعاليت گسل، زلزله روي دهد.
گسل سنگ بست، شانديز در دامنه کوه‌هاي آب و برق در سمت چپ بولوار پيروزي مشهد، می باشد . کشورهايي که به زلزله اهميت مي‌دهند، وقتي گسل در محدوده شهر واقع مي‌شود، حريم گسل را به فضاي سبز تبديل مي‌کنند.
علاج واقعه قبل از وقوع
حالا که مشهد دوباره لرزید کاش دست اندرکاران و متخصصان به صورت جدی تر به موضوع ورود پیدا کنند و با تشکیل تیمی متخصص این مساله را که کدام ساختمان ها مقاوم نیستند و چه اقداماتی در جهت کاهش خطرات احتمالی در مواجه با زلزله بعدی لازم است را در دستور کار خود قرار دهند.
دریافت صفحه با کد QR