نوایی که تا ابد خاموش نخواهد شد

خبرگزاری رضوی_ محیا ذوالفقاری؛ فقدان خسرو آواز ایران، نقطه ای تاریک بر وجود همه ایرانیان است و مردم صدای این استاد آواز خصوصا در لحظات ملکوتی افطار را فراموش نخواهند کرد. محمدرضا شجریان برای مردم ایران تنها یک استاد موسیقی و آواز نبود، بلکه یادگاری بود از تاریخ غنی کشورمان که همواره با شنیدن نوایش احساس غرور کردیم.

 

شجریان یک فرد، یک خواننده و یک استاد نیست بلکه سبکی است برای درست زندگی کردن، برای مردمی زندگی کردن و برای وطن زندگی کردن.

در این روزهایی که نسل جوان با مشکلات زیادی مواجه هستند و دشمنان نیز همه تلاش خود را برای از بین بردن حس وطن دوستی به کار می گیرند، شجریان نقطه عطفی بود برای اینکه به یاد آوریم از خون جوانان این وطن چه لاله هایی دمیده است تا امروز در جهان قد علم کنیم.

 

سالهای درد رنج و بیماری استاد برای ما با این امید گذشت که روزی بهبودی حاصل شود و دوباره خسرو آواز به صحنه آید؛ امروز چه می توان کرد با دل های داغ دیده ای که با صدای مرغ سحر و ربنا او بزرگ شده‌اند اما حتی یکبار هم نتوانستند طنین دل انگیز او را از نزدیک بشنوند.

 تمام ایران آنچه را که امروز از موسیقی کهن فارسی برجا مانده است، مدیون و مرهون شجریان است. او در دل های همه ملت ایران رسوخ کرده است و تفاوتی ندارد دانشجو باشی یا بازاری، خانه دار باشی یا دولتمرد.

 

محمدرضا شجریان، زاده نخستین روز پاییز سال 1319 کسی بود که با همکاری لطفی و هدایت هوشنگ ابتهاج نه تنها محتوای موسیقی ایرانی را تغییر داد بلکه تغییری اساسی در شکل و شمایل اجراهای سنتی ایجاد کرد؛ سازهای ایرانی را احیا کرد، سازهای جدید ساخت، سبک های اصیل را تلفیق کرد و همچون ستاره ای درخشان یاد خود را در تاریخ ثبت کرد.

پرآوازه ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی در کارهای خود نه تنها از شهرهای کلاسیک و فاخر شاعرانی چون حافظ، سعدی، مولانا، شمس، عطار و خیام استفاده می کرد، بلکه به شعر معاصر زمانه خود نیز توجه داشت و تصنیف هایی از اشعار سهراب سپهری، اخوان ثالث و نیما یوشیج نیز در کارنامه او ثبت شده است. 

"ربنا" شجریان که سال ها به شنیدن صدای آن پیش از باز کردن روزه های خود در ماه رمضان عادت داشتیم، از پیشینه پسری می گوید که پدرش از بهترین قاریان قرآن مشهد بود. محمدرضا شجریان سال ها خوانندگی را با نام "سیاوش بیدکانی" ادامه داد تا اینکه پدر صدایش را شناخت و از آن پس با نام شجریان ادامه داد.

او ابتدا فعالیت خود را در رادیو اغاز کرد و در ادامه موسیقی را مستقلا ادامه داد و خود را با ذخایر گرانبهای ادبی پیوند داد تا همگان بتوانند از این گنجینه غنی بهره مند شوند. 

کارهایی که شجریان در احیا محتوا موسیقی فارسی انجام داد کم از آنچه فردوسی برای نگه داشتن زبان و شعر فارسی انجام داد، ندارد و شاید این موضوع متقن ترین دلیل برای این است که پیکر او پس از 80 سال قرار است در کنار فردوسی بزرگ آرام گیرد؛ گویی تاریخ دوباره تکرار شده است و در این نقطه از تاریخ باید سوگوار یکی دیگر از احیاگران تاریخ و فرهنگ فارسی باشیم.

خسرو آواز قرار است پس از سال ها دوری به زادگاه خود باز گردد و در کنار شاعری که همواره تاکید می کرد غرور ملی خود را از او وام گرفته است، آرام گیرد.

آرامگاه فردوسی از این پس محل احیا فرهنگ اصیل و کهن سرزمینمان خواهد بود چراکه مجموعه ای از بزرگانی در آن آرام گرفته اند که تمام کودکی، بزرگسالی و هر آنچه از وطن و سرزمین دانسته و آموخته ایم را مدیون آن ها هستیم.

 

او آنچنان در کار خود مستغرق شد که توانست مجموعه‌ای جدید از سازهای را ابداع کند که صراحی، شهر آشوب، شهنواز، شهبانگ، کرشمه و باربد از جمله آن ها است.

فارغ از آنچه او در احیا فرهنگ اصیل سرزمینمان انجام داده است، شنیدن تنها یک آواز یا تصنیف از او کافیست تا مهرش در جانمان نفوذ کند. او همواره در کنار مردم ماند و برای مردم خواند و امروز درگذشت او برای مردم ایران تنها فقدان یک خواننده نیست، گویی بخشی از فرهنگ مان را از دست دادیم، بخشی دیگر شاید جایگزینی برای آن نتوان یافت. ستاره پرنور موسیقی ایرانی امروز خاموش شده است.
بار عظیم از امروز بر دوش ما خواهد بود تا بتوانیم آنچه از فرهنگ و شعر فارسی را که شجریان احیا کرده بود، تثبیت کرده و پاس بداریم.