«اپرای عاشورا» بازگشت به ماهیت تعزیه است

به گزارش خبرگزاری رضوی؛ بهروز غریب پور با بیان اینکه «اپرای عاشورا» راهی برای اپرای ملی بود که پیامدش منجر به تولید اپرای مولوی و حافظ و سعدی هم شده است افزود: پیشینیان ما بسیار به موسیقی و شعر و درام توجه داشتند و این در آثار آن دوران از نظامی و عطار تا فردوسی مشهود است و امروز وقتی از اپرای ملی حرف می‌زنم، خودم را میراث‌دار تعزیه می‌دانم و با اجرای «اپرای عاشورا» هم، دین خود را ادا کردم.
وی درباره شکل گیری اپرای عاشورایی که قرار است در مازندران نیز اجرا شود گفت: تعزیه میراثی ملی است که باید با معاصر سازی و استفاده نوین از عناصرش، در زنده نگه داشتنش بکوشیم و بعد از ممنوعیت‌های دوره رضاشاه طبعاً تعزیه تا مدتی مورد توجه قرار نمی‌گرفت و عملاً گوشه‌ای افتاده بود، از طرفی روشنفکران جامعه هم تعزیه را ترکیبی از خرافه و باورهای مردم بی‌سواد و عامی می‌دانستند و طبیعی بود نمایشنامه‌نویسان و کارگردانان ما در ۶۰ یا ۷۰ سال پیش توجهی به تعزیه، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین فرم‌های نمایشی ایران نداشتند.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در دوران قاجار تعزیه‌نویسان و دولت‌مردان ارادت خاصی به تعزیه داشتند و حتی امیرکبیر دستور گردآوری نسخ تعزیه را داد که کار بسیار ارزشمندی بود و سبب آشنایی بیشتر جامعه با تعزیه شد، مثلا تعزیه «شاه شهید» که مربوط به ترور ناصرالدین‌شاه است یا «تیمور لنگ» که با الگوی کهن تقابل خیر و شر در این دوران نوشته شدند.
وی تصریح کرد: همیشه کسانی در دل تشکیلات تعزیه بودند که برای حفظ تعزیه هر کاری می‌کردند و با روی کار آمدن محمدرضا شاه، تعزیه دوباره رونق یافت و این مسئله تا جشن هنر شیراز که در واقع نگاه دوباره‌ای به تعزیه بود، ادامه یافت و این تغییر دیدگاه بخش زیادیش مدیون تایید غربی‌ها از تعزیه بود که روی روشنفکران ما تاثیر گذاشت و مجبورشان کرد دوباره و با نگاهی نو به تعزیه بنگرند.
به گفته غریب پور، تکنیک فاصله گذاری برشت رویکردی کاملا متفاوت با تعزیه دارد. فاصله گذاری برشت را بسیاری شبیه تعزیه می‌دانند ولی به نظر من، تعزیه قرابتی با برشت ندارد و طبعاً با رویکرد کاملا متفاوتی نوشته و اجرا می‌شود، مخاطبان تعزیه با تمام وجود به یزید و شمر بودن بازیگران تعزیه در زمان اجرا یقین دارند و با تمام وجود از آن‌ها بیزارند، اما مترادف دانستن این شیوه نمایشی با برشت در نهایت باعث روزآمد کردن تعزیه شد.
نویسنده و کارگردان اپرای عاشورا ادامه داد: بعد از آن دوران، به صورت جسته و گریخته از بعضی قطعه‌های تعزیه در کارهای متفاوت استفاده‌هایی شد. اما این بهره برداری هیچ وقت به صورت کامل صورت نگرفت. هرکس از تعزیه استفاده کرد، سعی کرد دیالوگ‌های آوازی را، که از ویژگی‌های بسیار مهم تعزیه است، به نثر تبدیل کند.
وی گفت: «اپرای عاشورا» رویکردی به اصل ماهیت تعزیه است که در آن از ویژگی‌های اصلی تعزیه بهره برده شده است در این اپرا من دقیقاً از همان آوازها و ردیف‌های سنتی استفاده کردم و سعی کردم موسیقی تعزیه را با آن شکوه و جلالی که داشت و نه وضعیت رقت‌بار فعلی آن تصویر کنم، تمام ملودی‌ها و همان ساختار تعزیه سنتی را معاصر سازی کردم و در این اپرا از آن‌ها بهره بردم و در واقع سعی کرده بودم به اصل ماهیت تعزیه بازگردم.