خواجويان؛ انديشمندی متعهد به دفاع از مبانی اسلام و تعاليم ائمه(ع)

خبرگزاری رضوی - آزیتا ذکاء؛ محمدکاظم خواجويان اهل تندی و تندروی نبود و از افراط و تفريط دوری می‌‌كرد و تا حد امكان می‌كوشيد با گفت‌وگو و تعامل، ميانه‌روی و تعادل را برقرار سازد. روحیه رئوف و منعطفی داشت، اما در مقابل ظلم و ستم سرسختانه می‌ايستاد و در دفاع از مظلوم حقيقت را فدای هيچ مصلحتی نمی‌كرد.
دكتر خواجويان یکی از خوشنام‌ترين و تاثيرگذارترين مديران دانشگاه فردوسی به‌شمار می‌رفت. روش و منش وی، پس از گذشت بيش از سه دهه هنوز، بهترين سرمشق و الگو برای مديريت دانشگاهی به ويژه در دانشكده‌های علوم انسانی است.
در گزارش پیش‌رو، بیشتر با این بزرگ‌مرد خطّه خراسان آشنا خواهیم شد.

دانش‌آموخته فرانسه
محمدکاظم خواحویان در سال ۱۳۱۷ شمسی در جوار امام هشتم(ع) متوّلد گشت. او پس از گذراندن دوره‌هاى ابتدايى و متوسطه، به دانشكده‌ ادبيات و علوم انسانى مشهد راه يافت و در سال ۱۳۴۱ به دريافت دانشنامه‌ ليسانس تاريخ از آن دانشكده نائل آمد. پس از آن، با سِمت دبيرى به كار در وزارت آموزش و پرورش پرداخت و مدتى در آباده‌ فارس تدريس كرد و چندى بعد براى ادامه‌ تحصيل به دانشگاه سوربن فرانسه رفت و طى سال‌هاى ۱۳۵۴ الی ۱۳۵۶ موفق به اخذ مدارک فوق‌ليسانس و دكتراى رشته‌ مطالعات اسلامى گردید.

علم در خدمت هموطن  
همزمان با بحبوحه انقلاب با کوله‌باری از علم و دانش از فرانسه بازگشت و به تدريس در دانشكده‌ ادبيات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى مشهد روی آورد. پس از پيروزى انقلاب اسلامى، به گروه تاريخ دانشگاه فردوسى مشهد منتقل شد و چندى پس از آن رياست دانشكده‌ ادبيات اين دانشگاه را پذيرفت. 
وى نزدیک به ۹ سال در اين سِمت باقى بود و پس از آن نيز تا آخر عمر پربرکت خویش، در سمت معاون دانشجويى دانشگاه مشهد انجام وظیفه کرد. همزمان با آن، عضويت هيئت امناى دانشگاه‌هاى شمال شرق كشور را بر عهده داشت و به ويژه سرپرستى شوراى برنامه‌ريزى گروه تاريخ وزارت فرهنگ و آموزش عالى را نيز عهده‌دار بود که به بهبود کیفیت وضع مقاطع كارشناسى‌ارشد و دكترى پرداخت.

توجه به نقد تاریخ در کلاس استاد خواجویان
دکتر خواجویان درس‌هاى تاريخ صدر اسلام، تاريخ تشيّع و تاريخ ائمه‌اطهار(ع) را در بخش تاريخ دانشكده‌ مشهد تدريس مى‌كرد. او در دهه ۱۳۶۰ شمسی كوشيد اركان علم تاريخ را از طريق عادت دادن ذهن دانشجويان به مواجهه انتقادی با تاريخ حفظ كند و ارتقا بخشد. در كلاس‌های وی می‌شد شيوه برخورد نقادانه با گزاره‌های تاريخی را آموخت.

انتشار فصلنامه مطالعات تاریخی
خواجویان در زمان ریاست خویش در دانشكده‌ ادبيات و علوم انسانى، بسیار کوشید تا فضاى علمى - پژوهشى دانشكده را سرزنده نگاه دارد. بسيارى از پژوهشگران به تشويق و يارى او به كارهاى پژوهشى پرداختند.
وى همچنين نشريه‌اى تخصصى در زمينه‌ پژوهش‌هاى تاريخى راه انداخت كه از سال ۱۳۶۸ با نام «فصلنامه‌ مطالعات تاريخى» منتشر شد. مقالات پژوهشى وى در اين فصلنامه و نيز مجله‌ «دانشكده‌ ادبيات و علوم انسانى» مشهد به چاپ رسيده است.

فعالیت اجتماعی در لوای علم
نخستين‌ سال‌هاى فعاليت كانون نشر حقايق اسلام در مشهد، زير نظر استاد محمدتقى شريعتى این فرصت را برای دکتر خواحویان نیز فراهم آورد به فعالیت‌های مذهبى در اين كانون بپردازد. عضويت در هيئت مديريه «انصار الحجة» (مؤسسه‌ خيريه‌اى كه براى رسيدگى به وضع يتيمان فاليت داشت)؛ فعاليت در انجمن حمايت از زندانیان مشهد؛ عضويت در هيئت امناى اداره‌ اوقاف مشهد از ديگر فعالیت‌های اجتماعى ايشان به شمار می‌رفت.

مدفون در صحن جمهوری اسلامی
دغدغه این اندیشمند تاریخ به تالیف دو کتاب ارزشمند «آثار تاریخ تشیّع» و «هفت مقاله در تاریخ اسلام» انجامید و سرانجام این استاد برجسته و نامدار دانشگاه فردوسی در ۱۳ آبان‌ماه سال ۱۳۷۲ در سن ۵۵ سالگی به علت سكته‌ قلبى، درگذشت و پیکر وی در بلوک ۵ صحن جمهوری اسلامی به‌خاک سپرده شد.