قدیمی‌ترین قرآن دنیا در موزه آستان قدس رضوی قرار دارد
به گزارش پایگاه خبری رضوی، محمدرضا ساقی روز شنبه در حاشیه هجدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد افزود: خط مایلی قدیمی‌ترین خطی است که برای نگارش قرآن به کار رفته و حتی از خط کوفی نیز کهن‌تر است. در این خط، حروفی مانند "الف" و "لام" به‌صورت مایل نوشته می‌شوند، این شیوه نگارش، شباهت زیادی به تایپ ایتالیک امروزی دارد.
وی اظهار کرد: در جهان، تنها ۵۰ جزء قرآنی به خط مایلی موجود است که کامل‌ترین آنها در مجموعه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود، پژوهش‌های گسترده‌ای روی این نسخه انجام شده که نشان می‌دهد این قرآن متعلق به نیمه دوم قرن اول هجری، یعنی حدود ۱۴۰۰ سال پیش است.
ساقی به پژوهش‌های انجام شده روی این نسخه اشاره کرد و گفت: دکتر مرتضی کریم‌نیا پژوهشگر برجسته، بیش از شش سال روی این نسخه تحقیق کرده است. این پژوهش تحت نظارت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و با حمایت مؤسسه آل البیت (ع) که تحت سرپرستی آیت‌الله شهرستانی فعالیت می‌کند، انجام شده است.
وی افزود: برای تعیین قدمت این قرآن، نمونه‌هایی از آن در هشت آزمایشگاه معتبر بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آزمایش‌ها تأیید کرده است که این نسخه به نیمه دوم قرن اول هجری بازمی‌گردد. این موضوع، تمامی شبهات مربوط به جدید بودن یا وحیانی نبودن قرآن را رد می‌کند و اهمیت این نسخه را دوچندان می‌کند.
گنجینه‌ای از قرآن‌های نفیس در موزه قرآن و کتابخانه آستان قدس رضوی
کارشناس مسئول تعاملات فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: موزه قرآن آستان قدس رضوی، اولین موزه تخصصی قرآن در جهان است که از سال ۱۳۶۴ در صحن کوثر حرم مطهر رضوی تأسیس شده و تاکنون ۳۹ سال است که به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
ساقی اظهار کرد: در این موزه، منتخبی از نفیس‌ترین قرآن‌های خطی آستان قدس به نمایش گذاشته شده است و بازدیدکنندگان می‌توانند با سیر تحول رسم‌الخط و تذهیب قرآن در طول تاریخ آشنا شوند.
وی ادامه داد: کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی با دارا بودن حدود ۲۳ هزار نسخه قرآن و جزوات قرآنی خطی، بزرگترین مجموعه قرآن‌های خطی جهان را در اختیار دارد. در میان این نسخ، جزواتی با دست‌خط منسوب به هفت تن از ائمه اطهار (ع) نیز وجود دارد که بخشی از آنها در موزه به نمایش درآمده و بخشی دیگر در بخش نسخه‌های خطی کتابخانه نگهداری می‌شود.
ساقی اضافه کرد: آستان قدس رضوی برای حفظ و معرفی این آثار ارزشمند، اقدام به چاپ نفیس برخی از نسخ خطی خاص کرده است، از جمله نسخ ارزشمندی که چاپ نفیس شده‌اند، می‌توان به قرآن با دست‌خط منسوب به حضرت امام علی (ع)، جزء قرآنی با دست‌خط منسوب به حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع)، قرآن بایسنقر میرزا، نوه تیمور گورکانی و جزوه قرآنی برادرش ابراهیم سلطان اشاره کرد؛ این دو نسخه از نفیس‌ترین آثار خطی دوره تیموری محسوب می‌شوند.
وی گفت: همچنین، قرآن کامل با دست‌خط عبدالله طباخ هروی و مصحف مشهد رضوی نیز در زمره آثار چاپ شده‌اند، یکی از مهم‌ترین قرآن‌های خطی جهان است که به دلیل ویژگی‌های خاص رسم‌الخطی و قدمت تاریخی خود، اهمیت زیادی دارد.
جزوه‌ای قرآنی، سندی بر قدمت هزار و ۱۰۰ ساله آستان قدس رضوی
کارشناس مسئول تعاملات فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با اشاره به قدمت هنر مرمت نسخ خطی در ایران گفت: بر خلاف تصور عمومی، مرمت نسخ خطی در ایران حداقل ۴۵۰ سال قدمت دارد، ما سندی در اختیار داریم که نشان می‌دهد ۴۵۰ سال پیش، مبلغی به عنوان حق‌الزحمه یک مرمت‌کار نسخ خطی پرداخت شده است. این نشان می‌دهد که سنت مرمت نسخ ارزشمند، از دیرباز در فرهنگ اسلامی و ایرانی وجود داشته است.
ساقی درباره سابقه تاریخی کتابخانه آستان قدس رضوی افزود: اگر قدیمی‌ترین نسخه وقف‌شده به کتابخانه آستان قدس را ملاک قرار دهیم، قدمت این کتابخانه بیش از هزار و ۱۰۰ سال می‌رسد، طبق اسناد موجود، در سال ۳۲۷ هجری قمری، حاکم وقت اصفهان، جزوه‌ای قرآنی را به این کتابخانه وقف کرده است. این سند، یکی از قدیمی‌ترین شواهد مکتوب درباره قدمت این کتابخانه است.
وی ادامه داد: تحقیقات ما نشان داده که حداقل ۶۰۰ سال پیش، این کتابخانه به عنوان یک مرکز علمی و فرهنگی شناخته شده است، در یکی از منابع تاریخی متعلق به قرن نهم هجری، فردی به کتابخانه آستان قدس مراجعه کرده و درباره بزرگی و در دسترس بودن آن برای عموم سخن گفته است. این سند تاریخی، تأیید می‌کند که این کتابخانه از قرن‌ها پیش، یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و فرهنگی جهان اسلام بوده است.
این کارشناس مسئول با اشاره به دیگر نسخ ارزشمند موجود در کتابخانه آستان قدس گفت: علاوه بر نسخه‌های قرآنی، مجموعه‌ای از آثار دانشمندان و علمای بزرگ اسلامی نیز در این کتابخانه نگهداری می‌شود. برخی از این آثار، نسخه‌هایی هستند که با دست‌خط خود این بزرگان نوشته شده‌اند و در هیچ نقطه دیگری از جهان یافت نمی‌شوند.
ساقی افزود: از جمله این آثار می‌توان به دست‌نوشته‌های ابن‌سینا، ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی، شیخ بهایی، شیخ حر عاملی، علامه مجلسی و شهید اول اشاره کرد، این نسخه‌ها از نظر تاریخی و علمی اهمیت بسیار زیادی دارند و پژوهشگران علاقه‌مند می‌توانند با مراجعه به کتابخانه از این منابع ارزشمند استفاده کنند.
گفتنی است: هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن و عترت مشهد مقدس از ۱۳ تا ۲۰ اسفند ماه ۱۴۰۳، در مرکز دائمی نمایشگاه های آستان قدس رضوی واقع در پارکینگ شماره یک یا ورودی باب الجواد حرم مطهر رضوی از ساعت ۱۹ تا ۲۳ برگزار می‌شود و فرصتی است برای زائران و مجاوران تا از دستاوردهای قرآنی و فرهنگی بهره‌مند شوند.
منبع: ایرنا
منبع: ایرنا
