یادداشت؛
تجلی قرآن در سیره نورانی امامحسین(ع)
پایگاه خبری رضوی. امام حسین(ع) درختی است که از ریشههای قرآن و اهلبیت(ع) رشد کرده و در تمامی ابعاد زندگی، آموزههای دینی و انسانسازی را به زیباترین شکل به نمایش گذاشته است. او همچون جواهری در تاریخ میدرخشد که هیچگاه تحت تأثیر ظلمت زمان قرار نگرفته است. امام حسین(ع) در واقع قرآن ناطق است، همانطور که در زیارتنامهاش آمده است: «السلام علیک یا شریک القرآن» زیرا سیره ایشان همواره تجلیدهنده آیات الهی در عمل بود.
سیره امام حسین(ع) نه تنها تفسیر عملی قرآن است، بلکه الگویی از انسانی کامل، مؤمن و شجاع بهشمار میرود. در این روز که بهمناسبت ولادت امام حسین(ع) به یاد ایشان میپردازیم، بیش از هر زمانی باید به سیره نورانی آن حضرت بنگریم و آن را در زندگی خود پیاده کنیم.
تواضع و فروتنی
تواضع، یکی از صفات برجسته مردان الهی است و بهویژه برای پیشوایان و الگوهای مردم، این ویژگی ضروریتر است. در قرآن، تواضع مورد تأکید قرار گرفته است، بهویژه در برابر بندگان صالح و ستمدیده که نشانهای از جوانمردی، صبر و شجاعت است. از سوی دیگر، تکبر بهشدت نکوهش شده است: «وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحًا» (لقمان، ۱۸) و «فَبِئْسَ مَثْوَی الْمُتَکِبِّرِین» (الزمر، ۳۲). قرآن همچنین به ضرورت تواضع در برابر مؤمنان اشاره دارد: «وَ اخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِین» (الشعراء، ۲۱۵).
امام حسین(ع) نیز تجلیگر این سیره قرآنی بود. در یکی از وقایع تاریخی، هنگامی که امام حسین(ع) به فقیرانی برخورد که گلیم خود را پهن کرده و غذا میخوردند، حضرت در کنار آنان نشست و با آنان همخوراک شد. سپس آیه قرآن را تلاوت و فقرا را به خانهاش دعوت کرد. این رفتار نه تنها نشاندهنده تواضع و انسانیت حضرت است، بلکه الگویی عملی از آموزههای قرآن در زندگی روزمره به شمار میرود.
سخاوت
سخاوت و جود از فضائل برجسته اخلاقی هستند که نشاندهنده ایمان و شخصیت والای انسانی است. قرآن کریم بهطور غیرمستقیم این ویژگیها را از طریق مفاهیمی چون انفاق اموال، ایثار و کمک به دیگران در راه خدا بیان میکند. برای مثال، در آیهای آمده است: «یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ یُؤْثِرُونَ عَلَی أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَه» (حشر، ۹) که اشاره به ایثار انصار در مکه دارد و در آیه دیگری «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِینًا وَ یَتِیمًا وَ أَسِیرًا» (دهر، ۸) به سخاوت در اطعام نیازمندان اشاره میکند. امام حسین(ع) نیز در سیره عملی خود اسوه سخاوت بود. روایات مختلفی در این باره وجود دارد. برای مثال امام حسین(ع) همیشه در مواقع نیاز، اموال خود را در اختیار فقرا و مستمندان قرار میداد.
امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر از اصول اساسی جامعه اسلامی به شمار میآید که بر پایه ارزشهای الهی استوار است. قرآن از مسلمانان میخواهد در راستای امر به معروف و نهی از منکر بکوشند: «وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَئکَ هُمُ الْمُفْلِحُون» (آلعمران، ۱۰۴). امام حسین(ع) در قیام عاشورا هدف خود را اصلاحطلبی و اجرای این اصل قرآنی معرفی کرد و در این راستا تا مرز جانفشانی پیش رفت.
ایثار
ایثار و فداکاری از ویژگیهای برجسته قیام امام حسین(ع) است که قرآن نیز بر آن تأکید دارد. در آیات مختلف قرآن، از جمله در سوره انسان، به ایثار و فداکاری اشاره شده است: «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِینًا وَ یَتِیمًا وَ أَسِیرًا». امام حسین(ع) و یارانش در قیام عاشورا نمونههای بیمانندی از ایثار را به نمایش گذاشتند. از جمله ایثار حضرت عباس(ع) در مقابل آب و فداکاری یاران امام(ع) که جان خود را در راه حفاظت از حضرت فدای او کردند. این ایثار به حدی بود که حتی اصحاب امام(ع) در شب عاشورا تا آخرین لحظه از جان خود گذشتند تا امام حسین(ع) وارد میدان جنگ نشود.
توکل
توکل به خدا از اصول مهم در قرآن است که به معنای سپردن کارها به خدا و اعتماد به او است. قرآن میفرماید: «و مَن یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُه» (طلاق، ۳) که نشاندهنده کافی بودن خدا برای کسانی است که بر او توکل میکنند. امام حسین(ع) نیز در سفر کربلا، خدا را تنها تکیهگاه خود میدانست و در سخنرانی روز عاشورا بیان کرد: «سرور من آن خدایی است که قرآن را فرو فرستاده است» و بر توکل خود تأکید کرد.
جامع اضداد
امام حسین(ع) تجلیگر شخصیتی جامع بود که هم از جنبه عرفانی و معنوی و هم از جنبه حماسی و شجاعت بینظیر بود. قرآن نیز این دو وجه را در انسان مؤمن میستاید: از یکسو به شبزندهداری و تهجد توجه دارد و از سوی دیگر به جهاد و شهادت. امام حسین(ع) نمونهای از این هماهنگی میان عرفان و حماسه بود. دعای عرفه او نشاندهنده عمق ارتباط معنوی با خداست: «اِلهی مَنْ کانَتْ مَحاسِنُهُ مساوی فکیف لایکون مساویه مساوی» و در عین حال در کربلا وقتی دید دین اسلام جز با فدای جانش پایدار نمیماند، گفت: «اِنْ کانَ دینُ مُحَمَّدٍ لَمْ یَسْتَقِم اِلاَّبِقتلی یا سیوف خذینی». این ترکیب از معنویت و قهرمانی، امام حسین(ع) را به عنوان یک الگوی جامع در تاریخ معرفی میکند.
جاودانگی
قرآن کریم کتابی جاودانه است که هیچگاه کهنه نمیشود و برای تمامی اعصار و انسانها بهروز و تازه است. امام حسین(ع) نیز با سیره و قیام خود که همواره با آموزههای قرآن پیوند دارد، به نمادی از جاودانگی تبدیل شد. حضرت زینب(س) پس از حادثه عاشورا پیشبینی کرد نام امام حسین(ع) و قیام عاشورا هرگز فراموش نخواهد شد و بهطور مداوم بر شکوه آن افزوده میشود.
حق تلاوت قرآن
قرآن کریم بر این نکته تأکید دارد کسانی که به قرآن ایمان دارند باید آن را بهدرستی تلاوت کنند و معنا و احکام آن را در زندگی خود بهکار بگیرند. امام حسین(ع) در زیارتنامهاش به عنوان کسی که حق تلاوت قرآن را ادا کرده شناخته میشود. ایشان نهتنها در خواندن قرآن بلکه در فهم و عمل به آیات آن نیز پیشگام و همیشه در ترویج معانی قرآن و اخلاق آن کوشا بود.
حقگویی
قرآن بهطور قطع سخن حق است و امام حسین(ع) نیز در تمام جوانب زندگی خود براساس حقیقت و راستی عمل کرد. او همانطور که در زیارتنامهها آمده است، معدن حق و اهل آن بود و در برابر ظلم و فساد هیچگاه از بیان حق کوتاهی نکرد. آنچه بیان شد تنها بخشی از فضائل و سیره نورانی امام حسین(ع) است، صفاتی در عمل، تجلی قرآن و آموزههای الهی هستند. با این حال، به دلیل محدودیت فضا نتوانستیم به تمام ابعاد شخصیتی ایشان پرداخته و هر آنچه در خور عظمت آن حضرت است را بیان کنیم. امام حسین(ع) همواره چراغ هدایت برای بشریت بودهاند. درسهایی که از سیره ایشان میآموزیم، همچنان در قلبهای مؤمنان میدرخشد و باید همواره در پی تحقق آنها در زندگی خود باشیم. ارادت و عشق به آن حضرت، بهویژه در این روز خجسته ولادت، وظیفهای است که بر دوش همه عاشقانش سنگینی میکند.
منبع: روزنامه قدس
سیره امام حسین(ع) نه تنها تفسیر عملی قرآن است، بلکه الگویی از انسانی کامل، مؤمن و شجاع بهشمار میرود. در این روز که بهمناسبت ولادت امام حسین(ع) به یاد ایشان میپردازیم، بیش از هر زمانی باید به سیره نورانی آن حضرت بنگریم و آن را در زندگی خود پیاده کنیم.
تواضع و فروتنی
تواضع، یکی از صفات برجسته مردان الهی است و بهویژه برای پیشوایان و الگوهای مردم، این ویژگی ضروریتر است. در قرآن، تواضع مورد تأکید قرار گرفته است، بهویژه در برابر بندگان صالح و ستمدیده که نشانهای از جوانمردی، صبر و شجاعت است. از سوی دیگر، تکبر بهشدت نکوهش شده است: «وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحًا» (لقمان، ۱۸) و «فَبِئْسَ مَثْوَی الْمُتَکِبِّرِین» (الزمر، ۳۲). قرآن همچنین به ضرورت تواضع در برابر مؤمنان اشاره دارد: «وَ اخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِین» (الشعراء، ۲۱۵).
امام حسین(ع) نیز تجلیگر این سیره قرآنی بود. در یکی از وقایع تاریخی، هنگامی که امام حسین(ع) به فقیرانی برخورد که گلیم خود را پهن کرده و غذا میخوردند، حضرت در کنار آنان نشست و با آنان همخوراک شد. سپس آیه قرآن را تلاوت و فقرا را به خانهاش دعوت کرد. این رفتار نه تنها نشاندهنده تواضع و انسانیت حضرت است، بلکه الگویی عملی از آموزههای قرآن در زندگی روزمره به شمار میرود.
سخاوت
سخاوت و جود از فضائل برجسته اخلاقی هستند که نشاندهنده ایمان و شخصیت والای انسانی است. قرآن کریم بهطور غیرمستقیم این ویژگیها را از طریق مفاهیمی چون انفاق اموال، ایثار و کمک به دیگران در راه خدا بیان میکند. برای مثال، در آیهای آمده است: «یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ یُؤْثِرُونَ عَلَی أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَه» (حشر، ۹) که اشاره به ایثار انصار در مکه دارد و در آیه دیگری «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِینًا وَ یَتِیمًا وَ أَسِیرًا» (دهر، ۸) به سخاوت در اطعام نیازمندان اشاره میکند. امام حسین(ع) نیز در سیره عملی خود اسوه سخاوت بود. روایات مختلفی در این باره وجود دارد. برای مثال امام حسین(ع) همیشه در مواقع نیاز، اموال خود را در اختیار فقرا و مستمندان قرار میداد.
امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر از اصول اساسی جامعه اسلامی به شمار میآید که بر پایه ارزشهای الهی استوار است. قرآن از مسلمانان میخواهد در راستای امر به معروف و نهی از منکر بکوشند: «وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَئکَ هُمُ الْمُفْلِحُون» (آلعمران، ۱۰۴). امام حسین(ع) در قیام عاشورا هدف خود را اصلاحطلبی و اجرای این اصل قرآنی معرفی کرد و در این راستا تا مرز جانفشانی پیش رفت.
ایثار
ایثار و فداکاری از ویژگیهای برجسته قیام امام حسین(ع) است که قرآن نیز بر آن تأکید دارد. در آیات مختلف قرآن، از جمله در سوره انسان، به ایثار و فداکاری اشاره شده است: «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِینًا وَ یَتِیمًا وَ أَسِیرًا». امام حسین(ع) و یارانش در قیام عاشورا نمونههای بیمانندی از ایثار را به نمایش گذاشتند. از جمله ایثار حضرت عباس(ع) در مقابل آب و فداکاری یاران امام(ع) که جان خود را در راه حفاظت از حضرت فدای او کردند. این ایثار به حدی بود که حتی اصحاب امام(ع) در شب عاشورا تا آخرین لحظه از جان خود گذشتند تا امام حسین(ع) وارد میدان جنگ نشود.
توکل
توکل به خدا از اصول مهم در قرآن است که به معنای سپردن کارها به خدا و اعتماد به او است. قرآن میفرماید: «و مَن یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُه» (طلاق، ۳) که نشاندهنده کافی بودن خدا برای کسانی است که بر او توکل میکنند. امام حسین(ع) نیز در سفر کربلا، خدا را تنها تکیهگاه خود میدانست و در سخنرانی روز عاشورا بیان کرد: «سرور من آن خدایی است که قرآن را فرو فرستاده است» و بر توکل خود تأکید کرد.
جامع اضداد
امام حسین(ع) تجلیگر شخصیتی جامع بود که هم از جنبه عرفانی و معنوی و هم از جنبه حماسی و شجاعت بینظیر بود. قرآن نیز این دو وجه را در انسان مؤمن میستاید: از یکسو به شبزندهداری و تهجد توجه دارد و از سوی دیگر به جهاد و شهادت. امام حسین(ع) نمونهای از این هماهنگی میان عرفان و حماسه بود. دعای عرفه او نشاندهنده عمق ارتباط معنوی با خداست: «اِلهی مَنْ کانَتْ مَحاسِنُهُ مساوی فکیف لایکون مساویه مساوی» و در عین حال در کربلا وقتی دید دین اسلام جز با فدای جانش پایدار نمیماند، گفت: «اِنْ کانَ دینُ مُحَمَّدٍ لَمْ یَسْتَقِم اِلاَّبِقتلی یا سیوف خذینی». این ترکیب از معنویت و قهرمانی، امام حسین(ع) را به عنوان یک الگوی جامع در تاریخ معرفی میکند.
جاودانگی
قرآن کریم کتابی جاودانه است که هیچگاه کهنه نمیشود و برای تمامی اعصار و انسانها بهروز و تازه است. امام حسین(ع) نیز با سیره و قیام خود که همواره با آموزههای قرآن پیوند دارد، به نمادی از جاودانگی تبدیل شد. حضرت زینب(س) پس از حادثه عاشورا پیشبینی کرد نام امام حسین(ع) و قیام عاشورا هرگز فراموش نخواهد شد و بهطور مداوم بر شکوه آن افزوده میشود.
حق تلاوت قرآن
قرآن کریم بر این نکته تأکید دارد کسانی که به قرآن ایمان دارند باید آن را بهدرستی تلاوت کنند و معنا و احکام آن را در زندگی خود بهکار بگیرند. امام حسین(ع) در زیارتنامهاش به عنوان کسی که حق تلاوت قرآن را ادا کرده شناخته میشود. ایشان نهتنها در خواندن قرآن بلکه در فهم و عمل به آیات آن نیز پیشگام و همیشه در ترویج معانی قرآن و اخلاق آن کوشا بود.
حقگویی
قرآن بهطور قطع سخن حق است و امام حسین(ع) نیز در تمام جوانب زندگی خود براساس حقیقت و راستی عمل کرد. او همانطور که در زیارتنامهها آمده است، معدن حق و اهل آن بود و در برابر ظلم و فساد هیچگاه از بیان حق کوتاهی نکرد. آنچه بیان شد تنها بخشی از فضائل و سیره نورانی امام حسین(ع) است، صفاتی در عمل، تجلی قرآن و آموزههای الهی هستند. با این حال، به دلیل محدودیت فضا نتوانستیم به تمام ابعاد شخصیتی ایشان پرداخته و هر آنچه در خور عظمت آن حضرت است را بیان کنیم. امام حسین(ع) همواره چراغ هدایت برای بشریت بودهاند. درسهایی که از سیره ایشان میآموزیم، همچنان در قلبهای مؤمنان میدرخشد و باید همواره در پی تحقق آنها در زندگی خود باشیم. ارادت و عشق به آن حضرت، بهویژه در این روز خجسته ولادت، وظیفهای است که بر دوش همه عاشقانش سنگینی میکند.
منبع: روزنامه قدس