مهندس پیشکسوت آستان قدس رضوی در گفتوگو با خبرگزاری رضوی:
آرزوی پدرم را با مهندسی و معماری در حرم امام رضا(ع) برآورده ساختم
به گزارش خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ بارگاه منور امام مهربانیها یکی از تاریخیترین مکانهای دیدنی مشهد به شمار میرود که شاهکارهای هنری در آن چشمگیر است. معماران و هنرمندانی که در توسعه حرم این امام همام نقش داشتهاند ابتدا به تزکیه نفس پرداختند و سپس دست به خلق آثار هنری زدند و از سر عشق و ارادت این آثار را پدید آوردند.
معماران زیادی در این مضجع شریف کار کردند که گوشه گوشه این حرم میتوان هنرنمایی آنها را مشاهده کرد. مهندس محمود منظمی اخلاقی یکی از مهندسان و معماران آستان قدس رضوی است که خدمات ارزندهای در این بارگاه ملکوتی داشته و در اسفندماه سال ۱۳۹۳ بازنشسته است.
چهارشنبه امام رضایی این هفته به سراغ این مهندس پیشکسوت آستان قدس رضوی رفتیم تا بیشتر با کارهای او آشنا شویم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
شاهکارهای هنری مهندس محمود منظمی اخلاقی را از چه سالی در حرم مطهر رضوی میتوانیم دنبال کنیم؟
من در بهمنماه سال ۱۳۵۸ پس از فارغالتحصیل شدن از مقطع فوقدیپلم ساختمان در چند شرکت مشغول بکار شدم و سپس در مهرماه سال ۱۳۶۰ برای دفاع از وطن عازم خدمت سربازی شدم و در مهرماه سال ۱۳۶۱ خدمت سربازی را به پایان رساندم و جویای کار بودم. در سال ۱۳۶۲ دو کار همزمان برایم پیدا شد که یکی در قسمت ساختمان مخابرات و دیگری هم طرح نوسازی فلکه حضرت بود.
شما حتما طرح نوسازی فلکه حضرت را انتخاب کردید؟
بله. مرحوم پدرم ارادت ویژهای به امام رضا(ع) داشت و همیشه کلاهی مدل کلاه خادمان حرم بر سرش میگذاشت. منزل پدرم در خیابان ضد بود و هر وقت برای زیارت به حرم میرفت از همان بچگی دست من را هم میگرفت و با خودش حرم میبرد و این علاقه به امام رضا(ع) و حرم مطهرش از کودکی در وجودم نهادینه شده بود. از طرفی پدرم به من سفارش میکرد برای کار و شغل آیندهام وارد حرم مطهر رضوی شوم و من برای برآورده کردن آرزوی پدرم و همچنین علاقه خودم، همکاری با طرح نوسازی فلکه حضرت را انتخاب کردم و از سال 1362 وارد آستان قدس رضوی شدم.
شروع همکاری شما با آستان قدس رضوی با چه کاری در حرم رقم خورد؟
پس از مصاحبه با مهندس رضا دیشیدی مجری طرح فلکه حضرت، برای همکاری پذیرفته شدم. او به من گفت: چون کارهای اجرایی هنوز شروع نشده، آیا آمادگی کار در بازسازی شهر مظلوم هویزه را داری؟ من قبول کردم و شروع کارم در آستان قدس رضوی از بهمنماه سال ۱۳۶۲ با بازسازی شهر هویزه آغاز شد و تا تیرماه سال ۱۳۶۴ در این شهر جنگزده مشغول کار بودم و مسئولیت نظارت فنی کارگاهها را بر عهده داشتم.
بعد دو سال حضور و فعالیت در شهر جنگزده هویزه، چه کاری در حرم به شما سپرده شد؟
وقتی به مشهد برگشتم مسئولیت سرپرستی کارگاه نجّارخانه قدیم را به من سپردند. این کارگاه بعدا به صنایع آستان قدس رضوی تغییر نام داد. در زمان مسئولیت بنده یک سوله وجود داشت و یک سوله نیمهکاره بود که علاوه بر تکمیل سوله نیمهتمام یک سوله جدید نیز احداث شد.
در سال ۱۳۶۵ به کارگاه زیرگذر منتقل شدم و خاکبرداری زیرگذر حرم شروع شد. زیرگذر حرم به ۴ قطاع تقسیم شده بود که هر قطاع بر عهده یک سرپرست بود و قطاع ۲ حدفاصل شیرازی و خیابان تهران به من سپرده شد که دو سال هم در اینجا مشغول به کار بودم.
سال ۱۳۶۶ برای ادامه تحصیل در دانشگاه آزاد قبول شدم و با اجازه مهندس رضا دیشیدی به کارگاه صحن جمهوری اسلامی رفتم و با مرحوم استاد حاج صادق رأفتی همکاری داشتم. در سال ۱۳۷۰ مهندس عمران شدم و تا پایان همین سال در کارگاه مشغول به کار بودم و در این مدت به علت علاقه زیاد به معماری سنتی هندسه نقوش را از مهندس دیشیدی فرا گرفتم و اولین کارگره طراحی بنده بر روی دربهای چوبی صحن جمهوری اسلامی بود و نیز کلیه کارهای گره سردرب ایوان طلای این صحن جدید الحداث توسط من انجام شد.
حاصل 30 سال مهندسی و معماری محمود منظمی اخلاقی در حرم مطهر امام مهربانیها را در چه جاهایی میتوانیم شاهد باشیم؟
بنده در این 30 سال سرپرست کارگاه خدمات، سرپرست واحد ساختمان بهرهبرداری حرم، سرناظر کلیه کارهای کاشیکاری و هنری حرم بودم و قبل از بازنشستگی هم مدیریت نماسازی سنتی اماکن متبرکه را بر عهده داشتم.
طراحی و پیشنهاد بیش از صدها طرح در حوزه اماکن متبرکه داشتم که از جمله آنها میتوان به طراحی کلیه کارهای گره سردرب ایوان طلای صحن جمهوری اسلامی و طرح پیشنهادی هدایت آبخوری از داخل سقاخانه به بیرون سقاخانه اشاره کرد.
مضجع شریف امام رضا(ع) از معروفترین و برجستهترین بناهای مذهبی و تاریخی به شمار میرود که معماری ایرانی ـ اسلامی در آن جلوهگری میکند. به نظر مهندس منظمی اخلاقی، خالق این هنرهای چشمنواز دارای چه ویژگیهای هستند که دست به چنین هنرنمایی زدهاند؟
شاهکارهای هنری حرم مطهر حاصل هنرنمایی چندین نفر است. یک معمارخوب باید با عشق کار کند. تجربه را فرا گرفته و از یاد گرفتن ابا نکند. امروز معماری مدرن را در کنار معماری سنتی داریم و معمار امروزی باید تحصیلکرده باشد و کار عملی و آکادمیک را در کنار هم داشته باشد. البته نباید از تجربیات معماران قدیمی غافل بود که متأسفانه در آستان قدس رضوی از توانمندی پیشکسوتان استفاده نمیشود.
مهندس منظمی اخلاقی فرق بین معماری قدیم با امروز را در چه میداند؟
در گذشته کار هنری که بر روی اماکن مذهبی انجام میشد، به علت عشق و علاقه به کار هنر بر روی اماکن مذهبی و دینی بود. اما امروزه این توجه بسیار کمرنگ شده و هدف معنوی پشت این مسئله وجود ندارد. در واقع جنبه مادی امروزه بیشتر از جنبه معنوی کار اهمیت دارد.
نوآوریهایی را امروز در معماری حرم میبینیم که زیبایی دوچندانی به معماری حرم مطهر داده است. تنوع در خلق هنر معماری امروز هم نتوانسته جای معماری سنتی را بگیرد؟
اینکه نوآوری در معماری، زیبایی کار را در حرم بالا برده در آن شکی نیست. اما به دلیل توجه به مادیات، عشق در کار دیده نمیشود و این نگاه مادی به معماری حرم از روح آن اثر هنری میکاهد. روح معماری قدیم الان در معماری امروز نیست. بهترین معماری را مسجد گوهرشاد دارد و من هر وقت احساس خستگی میکنم به این مسجد میروم.
نمونههایی از نوآوریهای معماری که در چند دهه اخیر در حرم پدید آمده را اشاره میکنید؟
امروزه کارهای جدید زیاد است مثل تلفیق آجر با کاشی و سنگ با کاشی که نمونههای آن را در ازاره آمفی تئاتر کتابخانه شاهد هستیم.
گره سنگی قبلا در حرم نداشتیم ولی امروز این کار را داریم. ازاره رواقهای درالولایه و حضرت معصومه(س) کاملا گره سنگی کار شده است.
در پایان یادآور شوید کدام معمار حرم برای شما الگو بوده است؟
مهندس دیشیدی، مرحوم رأفتی، مرحوم عرفانیان و مرحوم موذنی اساتید بنده بودند که از هر کدام از آنها یک چیز آموختم. کلیه هنر هندسه نقوش را از آقای مهندس دیشیدی، دقت را از رأفتی، نحوه انتقاد کردن و برخورد با کار را از عرفانیان و کارهای کاشی هفت رنگی و زیررنگی را از موذنی درس گرفتم.
معماران زیادی در این مضجع شریف کار کردند که گوشه گوشه این حرم میتوان هنرنمایی آنها را مشاهده کرد. مهندس محمود منظمی اخلاقی یکی از مهندسان و معماران آستان قدس رضوی است که خدمات ارزندهای در این بارگاه ملکوتی داشته و در اسفندماه سال ۱۳۹۳ بازنشسته است.
چهارشنبه امام رضایی این هفته به سراغ این مهندس پیشکسوت آستان قدس رضوی رفتیم تا بیشتر با کارهای او آشنا شویم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
شاهکارهای هنری مهندس محمود منظمی اخلاقی را از چه سالی در حرم مطهر رضوی میتوانیم دنبال کنیم؟
من در بهمنماه سال ۱۳۵۸ پس از فارغالتحصیل شدن از مقطع فوقدیپلم ساختمان در چند شرکت مشغول بکار شدم و سپس در مهرماه سال ۱۳۶۰ برای دفاع از وطن عازم خدمت سربازی شدم و در مهرماه سال ۱۳۶۱ خدمت سربازی را به پایان رساندم و جویای کار بودم. در سال ۱۳۶۲ دو کار همزمان برایم پیدا شد که یکی در قسمت ساختمان مخابرات و دیگری هم طرح نوسازی فلکه حضرت بود.
شما حتما طرح نوسازی فلکه حضرت را انتخاب کردید؟
بله. مرحوم پدرم ارادت ویژهای به امام رضا(ع) داشت و همیشه کلاهی مدل کلاه خادمان حرم بر سرش میگذاشت. منزل پدرم در خیابان ضد بود و هر وقت برای زیارت به حرم میرفت از همان بچگی دست من را هم میگرفت و با خودش حرم میبرد و این علاقه به امام رضا(ع) و حرم مطهرش از کودکی در وجودم نهادینه شده بود. از طرفی پدرم به من سفارش میکرد برای کار و شغل آیندهام وارد حرم مطهر رضوی شوم و من برای برآورده کردن آرزوی پدرم و همچنین علاقه خودم، همکاری با طرح نوسازی فلکه حضرت را انتخاب کردم و از سال 1362 وارد آستان قدس رضوی شدم.
شروع همکاری شما با آستان قدس رضوی با چه کاری در حرم رقم خورد؟
پس از مصاحبه با مهندس رضا دیشیدی مجری طرح فلکه حضرت، برای همکاری پذیرفته شدم. او به من گفت: چون کارهای اجرایی هنوز شروع نشده، آیا آمادگی کار در بازسازی شهر مظلوم هویزه را داری؟ من قبول کردم و شروع کارم در آستان قدس رضوی از بهمنماه سال ۱۳۶۲ با بازسازی شهر هویزه آغاز شد و تا تیرماه سال ۱۳۶۴ در این شهر جنگزده مشغول کار بودم و مسئولیت نظارت فنی کارگاهها را بر عهده داشتم.
بعد دو سال حضور و فعالیت در شهر جنگزده هویزه، چه کاری در حرم به شما سپرده شد؟
وقتی به مشهد برگشتم مسئولیت سرپرستی کارگاه نجّارخانه قدیم را به من سپردند. این کارگاه بعدا به صنایع آستان قدس رضوی تغییر نام داد. در زمان مسئولیت بنده یک سوله وجود داشت و یک سوله نیمهکاره بود که علاوه بر تکمیل سوله نیمهتمام یک سوله جدید نیز احداث شد.
در سال ۱۳۶۵ به کارگاه زیرگذر منتقل شدم و خاکبرداری زیرگذر حرم شروع شد. زیرگذر حرم به ۴ قطاع تقسیم شده بود که هر قطاع بر عهده یک سرپرست بود و قطاع ۲ حدفاصل شیرازی و خیابان تهران به من سپرده شد که دو سال هم در اینجا مشغول به کار بودم.
سال ۱۳۶۶ برای ادامه تحصیل در دانشگاه آزاد قبول شدم و با اجازه مهندس رضا دیشیدی به کارگاه صحن جمهوری اسلامی رفتم و با مرحوم استاد حاج صادق رأفتی همکاری داشتم. در سال ۱۳۷۰ مهندس عمران شدم و تا پایان همین سال در کارگاه مشغول به کار بودم و در این مدت به علت علاقه زیاد به معماری سنتی هندسه نقوش را از مهندس دیشیدی فرا گرفتم و اولین کارگره طراحی بنده بر روی دربهای چوبی صحن جمهوری اسلامی بود و نیز کلیه کارهای گره سردرب ایوان طلای این صحن جدید الحداث توسط من انجام شد.
حاصل 30 سال مهندسی و معماری محمود منظمی اخلاقی در حرم مطهر امام مهربانیها را در چه جاهایی میتوانیم شاهد باشیم؟
بنده در این 30 سال سرپرست کارگاه خدمات، سرپرست واحد ساختمان بهرهبرداری حرم، سرناظر کلیه کارهای کاشیکاری و هنری حرم بودم و قبل از بازنشستگی هم مدیریت نماسازی سنتی اماکن متبرکه را بر عهده داشتم.
طراحی و پیشنهاد بیش از صدها طرح در حوزه اماکن متبرکه داشتم که از جمله آنها میتوان به طراحی کلیه کارهای گره سردرب ایوان طلای صحن جمهوری اسلامی و طرح پیشنهادی هدایت آبخوری از داخل سقاخانه به بیرون سقاخانه اشاره کرد.
مضجع شریف امام رضا(ع) از معروفترین و برجستهترین بناهای مذهبی و تاریخی به شمار میرود که معماری ایرانی ـ اسلامی در آن جلوهگری میکند. به نظر مهندس منظمی اخلاقی، خالق این هنرهای چشمنواز دارای چه ویژگیهای هستند که دست به چنین هنرنمایی زدهاند؟
شاهکارهای هنری حرم مطهر حاصل هنرنمایی چندین نفر است. یک معمارخوب باید با عشق کار کند. تجربه را فرا گرفته و از یاد گرفتن ابا نکند. امروز معماری مدرن را در کنار معماری سنتی داریم و معمار امروزی باید تحصیلکرده باشد و کار عملی و آکادمیک را در کنار هم داشته باشد. البته نباید از تجربیات معماران قدیمی غافل بود که متأسفانه در آستان قدس رضوی از توانمندی پیشکسوتان استفاده نمیشود.
مهندس منظمی اخلاقی فرق بین معماری قدیم با امروز را در چه میداند؟
در گذشته کار هنری که بر روی اماکن مذهبی انجام میشد، به علت عشق و علاقه به کار هنر بر روی اماکن مذهبی و دینی بود. اما امروزه این توجه بسیار کمرنگ شده و هدف معنوی پشت این مسئله وجود ندارد. در واقع جنبه مادی امروزه بیشتر از جنبه معنوی کار اهمیت دارد.
نوآوریهایی را امروز در معماری حرم میبینیم که زیبایی دوچندانی به معماری حرم مطهر داده است. تنوع در خلق هنر معماری امروز هم نتوانسته جای معماری سنتی را بگیرد؟
اینکه نوآوری در معماری، زیبایی کار را در حرم بالا برده در آن شکی نیست. اما به دلیل توجه به مادیات، عشق در کار دیده نمیشود و این نگاه مادی به معماری حرم از روح آن اثر هنری میکاهد. روح معماری قدیم الان در معماری امروز نیست. بهترین معماری را مسجد گوهرشاد دارد و من هر وقت احساس خستگی میکنم به این مسجد میروم.
نمونههایی از نوآوریهای معماری که در چند دهه اخیر در حرم پدید آمده را اشاره میکنید؟
امروزه کارهای جدید زیاد است مثل تلفیق آجر با کاشی و سنگ با کاشی که نمونههای آن را در ازاره آمفی تئاتر کتابخانه شاهد هستیم.
گره سنگی قبلا در حرم نداشتیم ولی امروز این کار را داریم. ازاره رواقهای درالولایه و حضرت معصومه(س) کاملا گره سنگی کار شده است.
در پایان یادآور شوید کدام معمار حرم برای شما الگو بوده است؟
مهندس دیشیدی، مرحوم رأفتی، مرحوم عرفانیان و مرحوم موذنی اساتید بنده بودند که از هر کدام از آنها یک چیز آموختم. کلیه هنر هندسه نقوش را از آقای مهندس دیشیدی، دقت را از رأفتی، نحوه انتقاد کردن و برخورد با کار را از عرفانیان و کارهای کاشی هفت رنگی و زیررنگی را از موذنی درس گرفتم.
مهندس محمود منظمی اخلاقی فردی امین ودرستکار وعلاقه مند به کار وخدمات عام المنفعه بوده .افسوس که از تجارب ارزشمند این پیشکسوتان کمتر استفاده میشود.
خداوند ثمر این عشق وعلاقه صادقانه را در دفتر روزگار برای خود وخانواده این مهندس شریف ثبت بفرماید .