۳
۰
تاریخ انتشار
جمعه ۱۲ شهريور ۱۴۰۰ ساعت ۱۰:۵۳
مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز پاسخگویی به شبهات حوزه ‏های علمیه خراسان:

امام سجاد(ع) ادامه دهنده راه سید الشهدا(ع) بودند/ حمایت غیر مستقیم از قیام ها

امام سجاد(ع) ادامه دهنده راه سید الشهدا(ع) بودند/ حمایت غیر مستقیم از قیام ها
خبرگزاری رضوی- مرضیه وحدت؛ از آن جا که شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفایش مشروعیت حکومت بنی امیه را زیر سؤال برده بود و برای این که این تراژدی غم بار به دست فراموشی سپرده نشود، امام چهارم با گریه بر شهیدان نینوا و زنده نگهداشتن یاد و خاطره آنان اهداف شهیدان کربلا را دنبال می کرد. به مناسبت شهادت امام سجاد (ع) خبرگزاری رضوی گفتگویی با حجت الاسلام امیر علی حسنلو، استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه ‏های علمیه خراسان داشتیم که در ادامه تقدیم می شود:
 
در خصوص سیره عملی و رفتاری امام سجاد (ع) توصیح بفرمایید؟
عصر امام سجاد علیه السلام به لحاظ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، تاریک ترین عصرها بود و از آن، به دوره سقوط فرهنگ اسلام یاد شده است و فرهنگ اسلام در بدترین شرایط قرار گرفته بود. با توجه به این شرایط باید سیره عملی حضرت را که در این دوران با سختی، محنت و اندوه فقدان عزیزترین کسان خود بود، مورد توجه قرار داد.
حاکمیت در اصلاح و پیشرفت فرهنگ تاثیر بسزایی دارد ؛ از آنرو که حاکمان این دوره بیشتر فاسقین و متجاهرین به فسق و انسانهای سفاک و قدرت طلب بودند لذا فرهنگ در این دوره چندان تعریفی نداشت، حاکمان از بنی امیه و غیر آن افرادی چون ابن زبیر و عبدالملک مروان و حجاج ابن یوسف ثقفی و..که حاکمیت سیاسی در دست آنان بود که هیچ دغدغه ای برای حفظ سیره و سنت پیامبر(ص) در آنها نبود که هیچ، بلکه خودشان با میگساری و  عیش وعشرت وخوشگذرانی زندگی می کردند و دغدغه فرهنگی نداشتند تا فرهنگ وضع تکاملی داشته باشد .
در آن دوران وضع شیعه بسیار اسفناک و در اختناق کامل سیاسی بود ؛ شیخ طوسی به نقل از روایتی گفته است که: حجاج، دست و پای یحیی بن ام طویل را به جرم پیروی از امام سجاد علیه السلام برید و او را به شهادت رساند .  به هر حال، دوران امام سجاد علیه السلام از چنان وضعیتی برخوردار است که مسعودی می نویسد: علی بن الحسین علیه السلام امامت را به طور پنهانی و با تقیه شدید و به دورانی بس دشوار عهده دار شد.  در عصر آن حضرت، علاوه بر شکنجه، کشتار و اختناق، ارزش های اسلامی نیز به نازل ترین حد خود رسیده و تنها نام اسلام باقی مانده بود، که آن هم به جهت جلب قدرت و نان، نام برده می شد و کسی را رغبت بر دانستن دستورات آن نبود .
محمد بن مسلم بن شهاب زهری می گوید: در شام نزد انس بن مالک رفتم . او را گریان دیدم . وقتی علت را پرسیدم، گفت: از همه آنچه از اسلام فراگرفتم، تنها نماز مانده بود که به آن دل خوش بودم، و اکنون آن نیز از بین رفته است.  
فضای فرهنگی جامعه به گونه ای بود که «حسن بصری » می گوید: اگر پیغمبر صلی الله علیه و آله دوباره باز گردد، از میان آنچه تعلیم داده است، جز «قبله » را نخواهد شناخت.
صدای غنا و لهو و لعب در همه کوچه های مدینه شنیده می شد و در این شهر نه عالمان، مفاسد را ناروا می شمردند و نه زاهدان از آن جلوگیری می کردند . امام سجاد علیه السلام درباره وضع خود می فرماید: روزگار ما در میان قوم خود، چون روزگار بنی اسرائیل در میان فرعونیان است که پسران را می کشتند و دختران را زنده نگه می داشتند . امروز وضع بر ما به قدری تنگ و دشوار است که مردم به سبب ناسزاگویی به بزرگ و سالار ما، بر فراز منبرها به دشمنان ما تقرب می جویند.
 
با توجه به اینکه هدف کلی ائمه معصومین(ع) تشکیل حکومت اسلامی به شیوه خاص اهل بیت بود امام سجاد(ع) برای رسیدن به این هدف چه خط و مشیی پیش گرفتند؟
امام سجاد  علیه السلام روشی در پیش گرفت تا فرهنگ اسلام را نجات دهد  ؛در اوضاع سیاسی آشفته ضمن تایید و حمایت ضمنی از قیامها و اعتراضها، راه را برای تغییر تدریجی شرایط سیاسی هموار نمود و قیامهای بزرگی چون قیام زید و ...را امام زمینه سازی نمود تا مردم بدانند که این حاکمیت سیاسی نامشروع است ؛ امام سعی داشت در این دوران ‏ به همه مردم به روشهای مختلف نامشروع بودن حاکمیت امویان را بفهماند ؛ عینا همان کاری که سید الشهدا(ع)با خون وقیام در پیش گرفت امام سجاد با روشهای مختلف این راه را ادامه داد.
در اين برهه از دوران امام سجاد عليه‌السّلام قيام‌ها و شورش‌هايي عليه امويان بوجود آمد كه از جمله آنها ‏واقعه حرّه 63 ه‍ ق، قيام توّابين 61ـ65 ه‍ ق، قيام مختار 66ـ67، شورش عبدالله بن زبير 61ـ73 ه‍ ق و... مي‌توان نام ‏برد كه هر كدام از اينها داراي نقاط مثبت و منفي بود كه حضرت بخاطر آن نقاط منفي و شرائط خاص حضرت و ‏شيعيان، از شركت و حمايت مستقيم از آنها خودداري كردند، و لكن امام ـ عليه‌السّلام ـ تلويحاً بعضي از آن قيام‌ها را ‏تأييد كردند. ‏
بنابراین روش مبارزه امام  اینگونه بود که برخی از این قیامها را مستقیم یا غیر مستقیم تایید نمود تا به حاکمیت ضربه سیاسی محکم و قوی با تئوری خاص وارد نموده ومشروعیت آن را مخدوش نماید.
 
در مورد صحفیه سجادیه و رویکرد آن توصیح بفرمایید؟ در واقع هدف امام سجاد (ع) از این اقدام چه بوده؟
رویکرد و اهتمام امام در ادعیه صحیفه آسیب زدایی از جامعه بود یکی از آسیبهای بزرگ اجتماعی  زمان امام سجاد (ع) که جامعه را فرا گرفته بود تفرقه بود، بنی امیه و قبل از آنان غاصبان پس از رحلت پیامبر (ص) امت را فرقه فرقه نمودند و تدبیری که پیامبر از جانب خدا برای امت دیده بود ‏بهم زدند ؛ عده ای مدعی خلافت شدند و عده ای با دیدن این شرایط مدعی نبوت شدند جنگ های رده در آغاز راه برای همین بود که ‏برخی ادعای پیامبری کردند و اگر تدبیر و ایثار امیر مومنان (ع) نبود اسلام از بین رفته بود.
تفرقه امت در زمان امام (ع) یکی از گسل های بزرگ و عمیق امت اسلام بود ؛ لذا زمان امامت امام سجاد (ع) حوادث تلخ و قیام های ‏فراوان اجتماعی رخ داد. قتل بزرگان و فرزندان پیامبر(ص) مانند زید ویحی و... آسیب بزرگی بود که عده ای را به قتل فرزندان و آزار ‏امت سوق می داد.  حادثه تلخ و فجیع حره که حرم رسول الله مورد تعدی قرار می گیرد حرمت صحابه شکسته می شود همه اینها ‏آسیب هایی است که بر امت اسلام وارد می شود .
امام به همه آنها به شکل ریشه ای شناخت دارد و چاره می جوید و به مردم معرفی می ‏کند در قالب دعا و نیایش ،به کاستن از اختلاف و ذکر آسیب ها پرداخت. یکی از تلاشهای امام در این آشفتگی اصلاح اجتماعی بود که در ‏دعاهای صحیفه نیز این رویکرد و دعا به اصلاح امت برجسته دیده می شود و دعا به وحدت امت اسلامی نیز در متن صحیفه نمایان ‏است که امام به اصلاح امور امت اسلام و کاستن از تفرقه دعا و نیایش می نماید.‏
آسیب دیگر جامعه تخریب جایگاه اهل بیت (ع) که یکی از ثقلین  حفظ دین بود، امام در این وضعیت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آشفته و بغرنج و از سوی دیگر سایه سنگین ظلم امویان و جنگ های پیاپی در میان امت ‏اسلام که باعث اختلاف، شقاق و کشتار مسلمانان می شد سعی می کرد تا وحدت امت اسلامی را حافظ باشد‎.‎

آسیب های دوران امامت ایشان که در جامعه رواج داشت چه بود؟
امام سجاد علیه السلام در دعا و نیایش  های صحیفه سجادیه ضمن ‏شناساندن  اهل بیت(ع) و امام به دوری از تفرقه و نفاق از امت اسلام می کوشد و شناخته شدن امام واقعی را درمان بسیاری از دردها و رفع ‏آسیبها و چبران گسلها می شمارد؛ امام سجاد علت العلل این آسیب ها را در شناخته نشدن امام در جامعه که همان خاندان نبوت بودند  معرفی ‏می کند و در کتاب صحیفه به این مسئله و به معرفی امام می پردازد: « اللهم انک ایدت دینک فی کل اوان بامام اقمته علما لعبادک ‏ومنارا فی بلادک » عصمت امام نیز در فرازهای از دعاهای صحیفه مورد توجه است  با توجه به اینکه مردم به سوی امامان ‏دروغین و گناهکار جلب نشوند.‏
 آسیب دیگر غارت بیت المال و ثروت اندوزی بنی امیه بود، وقتی امکانات و بیت المال مسلمین در اختیار مشتی فاسق به نام بنی امیه قرار گرفت و آنان املاک عمومی و انفال را تیول خود قرار داده و به ‏ثروت اندوزی پرداختند و مادی گرایی را در جامعه با رفتار خود ترویج دادند گرایش به ثروت اندوزی و گرفتن مالیاتهای سنگین از مردم را ‏فرهنگ نمودند و برای خود خانه های مجلل و کاخهای متعدد در نقاط مختلف قلمرو اسلام بنا نمودند و مردم نیز به این جهت کشیده شدند.
‏اشرافی گری و اختلاس در جامعه در اوج رواج بود ؛ مناصب حکومتی فامیلی و موروثی شد و طایفه اموی در تمام ممالک اسلامی مسلط ‏بودند ؛ اشراف و حاکمان و استانداران و درباریان و وزیران و مشاوران و نظامیان مرتکب قبایح می شدند و بی ارزشی ها را  به جای ارزشها ‏نشاندند و امام می دید که امت اسلامی با این آسیبها به سوی سقوط می رود با زبان دعا و نیایش در اصلاح این جامعه می کوشد و این ‏کوشش بر اساس وظیفه و تکلیف الهی بود که امام را آرام نگذاشت ؛ در چندین فقره امام دعای توبه و انابه و برگشت به سوی خدا را به مردم ‏در این شرایط  یاد آوری می نماید و درکنار آن پناه آوردن مردم به خاندان رسالت را راه نجات امت از سقوط و انحطاط معرفی می کنند.
https://www.razavi.news/vdchkwnq.23n-idftt2.html
razavi.news/vdchkwnq.23n-idftt2.html
کد مطلب ۷۶۹۲۴
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما

نظرات بازدیدکنندگان
Iran, Islamic Republic of
خیلی عالی
رضایی
بسیار عالی ومفید
غضنفری
Iran, Islamic Republic of
بسیار عالی ومفید تشکر