استاد حوزه در گفتگو با خبرگزاری رضوی:
مهمترین پیام «مباهله» اثبات امامت و ولایت حضرت علی (ع) است
خبرگزاری رضوی- مرضیه وحدت؛ پیامبر (ص) طی نامه‌ای ساکنان مسیحی نجران را به آیین اسلام دعوت کرد اما آنها گفتند :ما پيش از تو تسليم خدا بوده ايم. فرمود دروغ مىگوييد، مىخواهيد بگويم چه چيز شما را مانع از مسلمان شدن است؟ گفتند: بگو، فرمود: صليب دوستى و شرابخوارى و گوشت خوك خوردن و آن دو را دعوت به مباهله كرد و قرار شد فردا صبح بيايند. صبح پيغمبر (ص) دست على و فاطمه و حسن و حسين را گرفت و به دنبال عاقب و سيد فرستاد دعوت (به مباهله) را اجابت نكردند، و پذيرفتند كه خراج بدهند. پيغمبر (ص) فرمود قسم به آنكه مرا به حق مبعوث كرد اگر به مباهله حاضر مىشدند صحرا آتشباران مىشد. حجت الاسلام امیر علی حسنلو استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه در خصوص مباهله پیامبر گرامی (ص) در روز بیست وچهارم ذی‌الحجه سال دهم هجری با این خبرگزاری گفتگویی داشته که در ادامه می خوانید:
پیام مهم مباهله چیست و چگونه آن را می توان به غدیر و مبحث ولایت و جانشینی حضرت علی (ع) ارتباط داد؟
امامت و تعیین امام مهمترین پیام پیامبر خاتم(ص) است چنانکه در اولین مراحل دعوت که دعوت عشیره بود آن حضرت جانشین برای خود انتخاب می کند و می فرماید کدام یک از شما حاضر است وزارت مرا بپذیرد ؛ علی دست خود بالا می برد ؛ لذا در همان مجلس علی(ع) را بعنوان خلیفه معرفی می کنند؛ این ماموریت در هر فرصتی اعلام می شود وقتی عازم تبوک است در مدینه او را جانشین خود قرار داد و او را منزلتی چونان منزلت هارون به موسی می دهد و بارها این وظیفه به انواع صور اعلام شده و برتری علی (ع) و جانشینیش و امامت و خلافت و ولایت او به امت اعلام می گردد .
ماه ذی حجه ماه بسیار مهم است که در این ماه در صدر اسلام وقایع مهمی روی داد که در اواخر زندگی پیامبر(ص) بود ؛ حجه الوداع و آخرین حج ؛ دوعید مهم اسلام عید غدیر خم و عید قربان نزول آیه اکمال دین و نزول آیات ولایت درشان امیر مومنان (ع) از جمله آیه زکات که حضرت در حال نماز انگشتر خود را در حال نماز به فقیر داد و آیه مباهله هم در همین ماه نازل شده است ؛ انتخاب حضرت به جانشینی نیز در این ماه است ؛ این وقایع هرگز اتفاقی و تصادفی نیست؛ بلکه واقع شدن این روی دادها در این ماه پیام دارد ؛ مهمترین پیامش اثبات امامت و ولایت علی بن ابی طالب (ع)و برتری اهل بیت(ع) بر دیگران و لزوم اطاعت از آنهاست .
پیشینه مباهله در ادیان وامت های گذشته را تبیین بفرمایید؟
از روايات معلوم مي شود كه مباهله قبل از اسلام بوده و هست، از جمله در روايات مباهله آمده است كه اسقف نصارى پس از ديدن رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله گفت: بخدا قسم محمّد بزانو نشست چنان كه انبيا براى مباهله به زانو مىنشستند و از امام صادق عليه السّلام نقل شده است كه به شيعه فرمود: با آنها كه مذهب شما را قبول نمي كنند مخاصمه كنيد. عقيده خود را بر آنها بيان داريد، گمراهى آنها را روشن كنيد و درباره على عليه السّلام با آنها مباهله نمائيد.
نجاشى در احوال محمّد بن احمد بن عبد اللَّه قضاعه نقل مي كند كه اوثقه و فقيه فاضل بود، او با قاضى عبد الجبّار قاضى موصل در امامت مناظره كردند تا بجايى رسيد كه محمّد بن احمد به او گفت: آيا حاضر به مباهله هستى، گفت: فردا مباهله ميكنيم، فردا حاضر شده، دست در دست هم گذاشته مباهله كردند، سپس از مجلس برخاستند، قاضى كه هر روز در مجلس امير ابن حمدان حاضر ميشد ولى آن روز و فرداى آن حاضر نشد، امير گفت: از حال قاضى بپرسيد، خبر آوردند كه از وقتى كه از مجلس مباهله برخاسته تب كرده است، دست قاضى كه با آن مباهله كرده بود ورم كرد و سياه شد، فرداى آن روز قاضى از دنيا رفت.
پیامبر گرامی اسلام (ص) هنگام مباهله حضرت فاطمه (س) امام حسن (ع) و امام حسین (ع) و حضرت علی (ع) آورده بودند، حضور حضرت علی (ع) در مباهله چه چیزی را می خواهد اثبات کند؟
در آیات مختلفی درباره شأن و فضلیت امام علی (ع) سخن به میان آمده است که برای اعتلای اسلام و حفظ جان نبی مکرم اسلام از جان خود گذشته است، طبق فرموده قرآن کریم «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَوُوفٌ بِالْعِبَادِ» در مورد علی (ع) نازل شده که شب هجرت، خود را فدایی رسول خدا (ص) کرد و برای فریب دشمنان در رختخواب آن حضرت خوابید.
همچنین قرآن کریم، امام علی (ع) را کسی معرفی می‌کند که علم الکتاب نزد وی است. آنجا که می‌فرماید: «قُلْ کفَی بِاللّهِ شَهِیدًا بَیْنِی وَبَیْنَکمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکتَابِ»، در بحث و مناظره‌ای که میان قیس بن سعد بن عباده و معاویه صورت گرفت قیس شروع به شمارش فضایل علمی و اخلاقی علی (ع) کرد و گفت: علی صدیق، و عالم این امت است، آن کسی که خداوند درباره او این آیه را فرستاده است.
روز مباهله روز اثبات حقانیت امام علی (ع) و آل‌عبا است،: مفسران و محدثان شیعه و سنى تصریح کرده‌اند که پیامبر اسلام (ص) تنها کسانى را که همراه خود براى مباهله برد: فرزندانش، حسن و حسین «ابناءنا» و دخترش فاطمه (س) «نساءنا» و از میان مردان تنها على بن ابیطالب (ع) «انفسنا» بودند.
در این رویداد مسأله اهل بیت واقعی پیامبر(ص) را برای همه آشکار و شبهاتی که درباره اعضای اهل بیت بود مردود شد و مشخص کرد که اهل بیت چه کسانی هستند و زنان پیامبر و دیگر منسوبان از شمول اهل بیت خارج هستند، همچنین علاوه بر مسلمانان حقانیت اهل بیت پیامبر (ص) برای مسیحیت نیز روشن شد و برای همیشه تاریخ ادیان دیگر نیز به امامت و حقانیت عترت پیامبر (ص) آگاه شدند. إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ (55) وَ مَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ (56) بسیاری از مفسران اهل سنت به نزول این آیه درشان علی (ع) تصریح نموده اند.
طبق آیه مباهله، قرآن کریم ، علی (ع) را جان پیامبر (ص) معرفی می‌کند، آنجا که می‌فرماید: پس به مسیحیان بگو شما با پسران و زنان و جان‌های خود و با هم با پسران و زنان و جان‌های خود برای مباهله در موعد مقرر جمع شویم و در حقانیت خود از خدا برای دیگری نفرین طلب کنیم، طبق گفته مفسران منظور از «انفسنا» در آیه فوق علی است، با این وجود علامه حلی حدود ۸۵ آیه از قرآن را بیان می‌کند که طبق نظر اهل سنت بر ویژگی‌های حضرت علی (ع) دلالت دارند.
بزرگترین فضیلت قرآنی امیرالمؤمنین(ع) چیست؟
روزی مأمون به امام رضا(ع) گفت: بزرگترین امتیاز امیرالمؤمنین(ع) که از قرآن برداشت شود را برایم بگو. امام رضا(ع) فرمود:: برتری ایشان در مباهله است؛ خدای بزرگ در آیه 61 سوره آل عمران فرمود: پس هرکه در این باره با تو بگو مگو کرد پس از آنکه علم و دانش این موضوع نزدت آمد بگو: بیایید پسرانمان و پسرانتان، و زنانمان و زنانتان، و خودمان و خودتان را فرابخوانیم، سپس یکدیگر را نفرین کنیم و خدا را علیه یکدیگر بخوانیم و لعنت خدا و دوری از رحمتش را بر دروغگویان قرار دهیم»
و رسول الله(ص)، حسن و حسین(عليهما السلام) را فراخواند پس، این دو «إبن» اویند، و فاطمه(ع) را فراخواند و امیرالمؤمنین(ع) را فراخواند پس بنا به حکم خدای شکست ناپذیر و بلندمرتبه، وی «نفس» پیامبر است.
و از آنجا که هیچیک از مردم و آفریده‌های خدای والا و منزه، بلندمرتبه‌تر و برتر از رسول الله(ص) نیست پس لازم است که در حکم خدای شکست ناپذیر و بلندمرتبه، هیچ کس برتر از «نفس» رسول الله(ص) نباشد.
پیام مهم مباهله چیست و چگونه آن را می توان به غدیر و مبحث ولایت و جانشینی حضرت علی (ع) ارتباط داد؟
امامت و تعیین امام مهمترین پیام پیامبر خاتم(ص) است چنانکه در اولین مراحل دعوت که دعوت عشیره بود آن حضرت جانشین برای خود انتخاب می کند و می فرماید کدام یک از شما حاضر است وزارت مرا بپذیرد ؛ علی دست خود بالا می برد ؛ لذا در همان مجلس علی(ع) را بعنوان خلیفه معرفی می کنند؛ این ماموریت در هر فرصتی اعلام می شود وقتی عازم تبوک است در مدینه او را جانشین خود قرار داد و او را منزلتی چونان منزلت هارون به موسی می دهد و بارها این وظیفه به انواع صور اعلام شده و برتری علی (ع) و جانشینیش و امامت و خلافت و ولایت او به امت اعلام می گردد .
ماه ذی حجه ماه بسیار مهم است که در این ماه در صدر اسلام وقایع مهمی روی داد که در اواخر زندگی پیامبر(ص) بود ؛ حجه الوداع و آخرین حج ؛ دوعید مهم اسلام عید غدیر خم و عید قربان نزول آیه اکمال دین و نزول آیات ولایت درشان امیر مومنان (ع) از جمله آیه زکات که حضرت در حال نماز انگشتر خود را در حال نماز به فقیر داد و آیه مباهله هم در همین ماه نازل شده است ؛ انتخاب حضرت به جانشینی نیز در این ماه است ؛ این وقایع هرگز اتفاقی و تصادفی نیست؛ بلکه واقع شدن این روی دادها در این ماه پیام دارد ؛ مهمترین پیامش اثبات امامت و ولایت علی بن ابی طالب (ع)و برتری اهل بیت(ع) بر دیگران و لزوم اطاعت از آنهاست .
پیشینه مباهله در ادیان وامت های گذشته را تبیین بفرمایید؟
از روايات معلوم مي شود كه مباهله قبل از اسلام بوده و هست، از جمله در روايات مباهله آمده است كه اسقف نصارى پس از ديدن رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله گفت: بخدا قسم محمّد بزانو نشست چنان كه انبيا براى مباهله به زانو مىنشستند و از امام صادق عليه السّلام نقل شده است كه به شيعه فرمود: با آنها كه مذهب شما را قبول نمي كنند مخاصمه كنيد. عقيده خود را بر آنها بيان داريد، گمراهى آنها را روشن كنيد و درباره على عليه السّلام با آنها مباهله نمائيد.
نجاشى در احوال محمّد بن احمد بن عبد اللَّه قضاعه نقل مي كند كه اوثقه و فقيه فاضل بود، او با قاضى عبد الجبّار قاضى موصل در امامت مناظره كردند تا بجايى رسيد كه محمّد بن احمد به او گفت: آيا حاضر به مباهله هستى، گفت: فردا مباهله ميكنيم، فردا حاضر شده، دست در دست هم گذاشته مباهله كردند، سپس از مجلس برخاستند، قاضى كه هر روز در مجلس امير ابن حمدان حاضر ميشد ولى آن روز و فرداى آن حاضر نشد، امير گفت: از حال قاضى بپرسيد، خبر آوردند كه از وقتى كه از مجلس مباهله برخاسته تب كرده است، دست قاضى كه با آن مباهله كرده بود ورم كرد و سياه شد، فرداى آن روز قاضى از دنيا رفت.
پیامبر گرامی اسلام (ص) هنگام مباهله حضرت فاطمه (س) امام حسن (ع) و امام حسین (ع) و حضرت علی (ع) آورده بودند، حضور حضرت علی (ع) در مباهله چه چیزی را می خواهد اثبات کند؟
در آیات مختلفی درباره شأن و فضلیت امام علی (ع) سخن به میان آمده است که برای اعتلای اسلام و حفظ جان نبی مکرم اسلام از جان خود گذشته است، طبق فرموده قرآن کریم «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَوُوفٌ بِالْعِبَادِ» در مورد علی (ع) نازل شده که شب هجرت، خود را فدایی رسول خدا (ص) کرد و برای فریب دشمنان در رختخواب آن حضرت خوابید.
همچنین قرآن کریم، امام علی (ع) را کسی معرفی می‌کند که علم الکتاب نزد وی است. آنجا که می‌فرماید: «قُلْ کفَی بِاللّهِ شَهِیدًا بَیْنِی وَبَیْنَکمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکتَابِ»، در بحث و مناظره‌ای که میان قیس بن سعد بن عباده و معاویه صورت گرفت قیس شروع به شمارش فضایل علمی و اخلاقی علی (ع) کرد و گفت: علی صدیق، و عالم این امت است، آن کسی که خداوند درباره او این آیه را فرستاده است.
روز مباهله روز اثبات حقانیت امام علی (ع) و آل‌عبا است،: مفسران و محدثان شیعه و سنى تصریح کرده‌اند که پیامبر اسلام (ص) تنها کسانى را که همراه خود براى مباهله برد: فرزندانش، حسن و حسین «ابناءنا» و دخترش فاطمه (س) «نساءنا» و از میان مردان تنها على بن ابیطالب (ع) «انفسنا» بودند.
در این رویداد مسأله اهل بیت واقعی پیامبر(ص) را برای همه آشکار و شبهاتی که درباره اعضای اهل بیت بود مردود شد و مشخص کرد که اهل بیت چه کسانی هستند و زنان پیامبر و دیگر منسوبان از شمول اهل بیت خارج هستند، همچنین علاوه بر مسلمانان حقانیت اهل بیت پیامبر (ص) برای مسیحیت نیز روشن شد و برای همیشه تاریخ ادیان دیگر نیز به امامت و حقانیت عترت پیامبر (ص) آگاه شدند. إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ (55) وَ مَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ (56) بسیاری از مفسران اهل سنت به نزول این آیه درشان علی (ع) تصریح نموده اند.
طبق آیه مباهله، قرآن کریم ، علی (ع) را جان پیامبر (ص) معرفی می‌کند، آنجا که می‌فرماید: پس به مسیحیان بگو شما با پسران و زنان و جان‌های خود و با هم با پسران و زنان و جان‌های خود برای مباهله در موعد مقرر جمع شویم و در حقانیت خود از خدا برای دیگری نفرین طلب کنیم، طبق گفته مفسران منظور از «انفسنا» در آیه فوق علی است، با این وجود علامه حلی حدود ۸۵ آیه از قرآن را بیان می‌کند که طبق نظر اهل سنت بر ویژگی‌های حضرت علی (ع) دلالت دارند.
بزرگترین فضیلت قرآنی امیرالمؤمنین(ع) چیست؟
روزی مأمون به امام رضا(ع) گفت: بزرگترین امتیاز امیرالمؤمنین(ع) که از قرآن برداشت شود را برایم بگو. امام رضا(ع) فرمود:: برتری ایشان در مباهله است؛ خدای بزرگ در آیه 61 سوره آل عمران فرمود: پس هرکه در این باره با تو بگو مگو کرد پس از آنکه علم و دانش این موضوع نزدت آمد بگو: بیایید پسرانمان و پسرانتان، و زنانمان و زنانتان، و خودمان و خودتان را فرابخوانیم، سپس یکدیگر را نفرین کنیم و خدا را علیه یکدیگر بخوانیم و لعنت خدا و دوری از رحمتش را بر دروغگویان قرار دهیم»
و رسول الله(ص)، حسن و حسین(عليهما السلام) را فراخواند پس، این دو «إبن» اویند، و فاطمه(ع) را فراخواند و امیرالمؤمنین(ع) را فراخواند پس بنا به حکم خدای شکست ناپذیر و بلندمرتبه، وی «نفس» پیامبر است.
و از آنجا که هیچیک از مردم و آفریده‌های خدای والا و منزه، بلندمرتبه‌تر و برتر از رسول الله(ص) نیست پس لازم است که در حکم خدای شکست ناپذیر و بلندمرتبه، هیچ کس برتر از «نفس» رسول الله(ص) نباشد.
