روزنامه نگار افغانستانی در گفتگو با خبرگزاری رضوی مطرح کرد:
گفتگو راه حل ثبات افغانستان/ تلاش تهران برای نزدیکی گروه های افغان مؤثر است
خبرگزاری رضوی-یاسمین پروانی؛ در طی هفته های اخیر شاهد افزایش چشمگیر ناآرامی ها در کشور افغانستان هستیم. در حالی که با نزدیکی عید قربان امید می رفت آتش بس میان گروه طالبان و دولت مرکزی افغانستان برقرار شود اما چنین اتفاقی رخ نداد و مردم این کشور عید را در شرایطی سپری می کنند که هنوز افق روشنی برای بازگشت ثبات وجود ندارد.
برای بررسی این موضوع و اطلاع بهتر از شرایط جاری در افغانستان به سراغ محمد رضا هاشمی روزنامه نگار افغانستانی رفتیم.
بازپس گیری ولسوالی هایی
وی درباره وضعیت میدانی شهرها و روستاها و مناطقی که در تسلط طالبان و همچنین سهم دولت افغانستان در کنترل کشور گفت: به دلیل اینکه زیرساخت های مختلف در افغانستاان ضعیف است ما مرجع درستی برای اطلاع رسانی نداریم به همین خاطر نمی شود گفت براساس آمار چه مقدار از خاک افغانستان در دست طالبان است اما طبق آخرین اماری که وزیر خارجه افغانستان چند روز پیش اعلام کرد نزدیک به صد و بیست ولسوالی از مجموع 388 ولسوالی در تسلط طالبان است، این ولسوالی ها شهرهای کوچکی هستند که در اطراف شهر های بزرگ و مرکز استان ها قرار دارند و طالبان با پیشروی در آن ها همراه با سر و صدای زیاد تلاش کردند تا در مذاکرات دوحه سهم خواهی در مقابل دولت را بیشتر کنند.
وی با اشاره به سهم دولت در کنترل افغانستان افزود: دولت با همان ارتشی که در بیست سال گذشته شکل داده است مبارزه کرده و سعی کرده که در مقابله ها زیاده خواهی ها و درخواست های غیر واقعی و غیر انسانی طالبان بایستد، ما شاهد بازپس گیری ولسوالی هایی در دایکند، بامیان و شمال افغانستان در روز های گذشته بودیم، در غزنی هم ارتش خوب عمل کرده است، شب گذشته هفت فروند هلیکوپتر جدید دولت امریکا به افغانستان داده است و مهم ترین نکته در باره ارتش این است که مورد حمایت مردمی است، این روزها چه در فضای واقعی شهرها و روستاها و چه در فضای مجازی بخشی از مردم پشتیبانی خود را از ارتش رسمی ابراز کرده اند.
این فعال رسانه ای با اشاره به وضعیت مناطق شیعه نشین و دیدگاه مردم داخل افغانستان نسبت به حضور طالبان و هواداری بعضی از طوایف از این گروه در افغانستان گفت: ما نمی توانیم بگویی که طالبان زمانی که در شمال افغانستان پیشروی می کنند هدف شان شیعیان است یا شهر های شیعه نشین، با نود و نه در صد قاطعیت می توان گفت در افغانستان شهری که صد درصد شیعه نشین باشد ما نداریم و نمی توان گفت فلان شهر شیعه نشین است، شیعیان افغانستان که هزاره ها آن را تشکیل می دهند در مناطق مرکزی افغانستان پایگاه دارند ولایت هایی مانند غزنی، کابل در قندهار هم شیعیان فارسی زبان را داریم، در هرات و مزار شریف و ولایت های شمالی بلخ به همین خاطر اگر بگوییم طالبان به طور هدفمند مناطق را هدف قرار می دهند این طور نیست اما گزارش هایی در طول این سال ها وجود دارد که نشان می دهد شیعیان در مسیر هایی مانند قندهار، کابل، هرات و نیز چهره ها و شخصیت های شیعه یا کارمندان دولتی که از قوم هزاره یا شیعه مذهب بوده ند در معرض حمله و تعرض قرار گرفته اند و این اقدامات به طالبان منسوب شده است.
نیروگیری طالبان
وی همچنین افزود: در رابطه با قومیت طالبان همه میدانند که هسته اصلی شان از قوم پشتون است، در سال های اخیر گزارش هایی وجود دارد مبنی بر این که طالبان از دیگر اقوام افغانستان هم نیرو گرفته اند اما این نیرو ها در حد سرباز پیاده است یعنی ما هیچ فرمانده طالبی را نداریم که از قوم های ازبک یا هزاره یا تاجیک باشد، در مناطق بومی مثل دایکندی،بامیان یا ولایت هایی که تاجیک های افغان ساکن هستند گاهی دیده شده که سرباز های طالبان از اقوامی به غیر از پشتون وجود دارد اما به این معنا نیست که تمام قوم پشتون نگاه طالبانی دارند، امروز ما چهره های مهمی داریم مثل رئیس پولیس قندهار که دو سال پیش در یک حمله مسلحانه او را از دست دادیم یا چهره های دیگری که از قوم پشتون بوده و چهره بسیار ملی و طرفداران زیادی در افغانستان دارند، اما به دلیل برخوردها و رفتار گذشته طالبان هیچ جایگاه و محبوبیت خاص و ویژه و حقیقی بین دیگر اقوام افغانستان ندارد و حتی خود پشتون ها هم همواره در شهرهایی مثل قندهار، فراه ،هلمند، پکتیکا و پکتیا سابقه مبارزه با آن ها را دارند.
هاشمی در باره وجود موج جدیدی از مهاجرت افغان ها و نگرانی هایی که درباره آینده افغانستان این روزها وجود دارد اظهار داشت: پس از آن که آقای بایدن دستور خروج نیرو های آمریکایی را تا یازدهم سپتامبر داد در هفته های گذشته ما شاهد این بودیم که مقامات امریکایی در رابطه با موج جدید مهاجران افغانستانی به سمت ایران و پاکستان هشدار دادند و هم مقامات خود افغانستان و هم سازمان ملل در روز های گذشته نسبت به افزایش بیجا شدگان داخلی در افغانستان به سمت مرز های ایران و پاکستان هشداد جدید داد، در این میان نیز آمریکا بسیار قلدرانه گفت ما از کشور های ایران و پاکستان می خواهیم که در این رابطه فکری کرده و مقدماتی بچینند، امریکایی که خودش بعد بیست و یک سال به طور غیر مسئولانه خارج می شود با چنین رفتاری از کشور های همسایه که همیشه وام دار آنان بوده می خواهد تا فکری کنند اما متاسفانه این واقعیت وجود دارد.
تحرکات دیپلماتیک ایران
وی با اشاره به تحرکات دیپلماتیک اخیر تهران یاد آور شد: تحرکات دیپلماتیک ایران در هفته های گذشته در تهران نیز یکی از دلایلش همین بوده زیرا ایران به عنوان همسایه افغانستان نهصد هشتاد کیلومتر مرز مشترک دارد که این مرز ها طی سالیان درازی محل آمد شد افغان ها بوده، اگر جنگ امروز ریشه بیشتری پیدا کند قطعا همانطور طبق گزارش هایی که از سیستان و بلوچستان داریم شاهد جمعیت هایی از حضور اقوام افغانستان در این استان هستیم و این یک واقعیت است که شهر هایی مثل فراه، هرات و استان های غربی افغانستان ناامن شود مردم بیجا شده چاره ای ندارد جز این که برای نجات جان خود به جای امنی پناه ببر که جایی نیست جز ایران یا پاکستان، هرچند که پاکستان در روز های اخیر اظهاراتی کرده مبنی بر این که نمی خواهیم مهاجر بپذیریم.
این روزنامه نگار افزود: ایران نیز با توجه به واقعیت تحریم ها و وضعیت اقتصادی ظرفیت این پذیرش را ندارد، در نتیجه به خیر همه است که جنگی که این روزها در افغانستان ما شاهد شعله ور شدنش هستیم در نطفه خفه شده و در گفتگو های سیاسی که امروزه آقای عبدالله عبد الله در در راس هیئت عالی رتبه به دوحه سفر کردند زمینه ساز این شود که طالبان بتوانند با دولت مرکزی افغانستان که مورد تایید جامعه جهانی است به جمع بندی برسند و اجازه ندهند تا افغانستان باردیگر وارد یک پرتگاه تاریخی شود که جنگ و ناامنی آن را فرار گرفته و مردمش آواره شوند باتوجه به این که افغانستان طبق آمارهای جهانی هفت میلیون پناهنده در جهان دارد و بعد از سوریه دومین کشور پر مهاجر دنیا است، می شود این را پیش بینی کرد که اگر آتش جنگ افروخته تر شود مرز های ایران متاثر از حضور مهاجران افغانستانی باشد که به ناچار به سمت مرز های ایران بیایند و با توجه به شیوع ویروس کرونا و مسائلی از این دست می تواند مشکلات زایادی را برای جمهوری اسلامی ایجاد کند.
پرتگاه سیاسی افغانستان
دبیر روزنامه شهرآرا در بخش افغانستان تاکید کرد: اگر ما بیاییم و خوشبینانه تر به موضوع نگاه کنیم و در نظر بگیریم که افغانستان وارد این پرتگاه سیاسی نشود چه در انتظارش خواهد بود؟ یک افغانستان آباد، آزاد و امن و با ثبات که هم به نفع ایران و هم پاکستان و در کل به نفع منطقه است زیرا ماشاهد این هستیم که روسیه به شدت نگرانی خود را درباره ناامنی مرز های شمالی افغانستان مثل تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان ابراز می کند و گفته است که اگر شاهد نا امن شدن مرز های خودمان با افغانستان باشیم عملا وارد موضوع افغانستان خواهیم شد، و این ها نگرانی های جدی است که در دنیای امروز وجود دارد و ما باباید جدی به آن ها توجه کنیم، همین تحرکات دیپلماتیک تهران می تواند خیلی کمک کننده و زمینه ساز رفع مشکل افغانستان باشد اگر بتوانند در هماهنگی با دولت مرکزی افغانستان و گرفتن دیگاه های بزرگاه قوم و چهره های سیاسی مختلف بتوانند زمینه ساز بیشتر ارتباط بین طالبان و نیروهای افغان شوند همان طور که آقای ظریف بارها به این اشاره کرده که ما خواستار حل بین افغانی مشکل افغانستان هستیم امیدواریم که مشکل افغانستان با معضل جدی تری مواجه نشود.
هاشمی در واکنش به این که آیا اعتقاد راسخی درون افغانستان برای مقابله با طالبان وجود دارد یا خیر و احتمال مشارکت و همکاری با طالبان درمیان مردم به چه میزان است گفت: هرگز نمی شود این را کفت که اگر طالبان کشور را اشغال کنند مردم با گل به استقبال شان میروند و با آغوش باز ازآن ها پذیرایی می کنند، ما در افغانستان 2021 با یک تفاوت اصلی با افغانستان 1990 سال هایی که طالبان حکومت می کردند رو به رو هستیم، در بیست سال گذشته دختران و پسران افغانستان به دانشگاه ها و مدارس رفتند و سواد و اطلاعات خودشان را تقویت کردند، در رسانه های آزاد ما شاهد تربیت و شکل گیری نخبه گان رسانه ای افغانستان هستیم چهره هایی که امروزه هرکدام شان در رسانه خودشان به عنوان یکی از ستون های اطلاع رسانی آزاد و شفاف یاد می شوند همانطور که مقامات افغانستان آزادی بیان را یکی از دست آورد های بیست سال گذشته دانسته اند واین ادعای بیجایی هم نیست.
گسترش اطلاع رسانی
وی افزود: گسترش رسانه و اطلاع رسانی، دسترسی به موبایل و اینترنت و پوشش خدمات مخابراتی در مناطق دور دست افغانستان و ارتباطی که در این سال ها بین افغان ها و همسایگان و کشورهای اروپایی و این آگاهی که اتفاق افتاده است قطعا طالبان هم اگر کلاه خودشان را قاضی کنند به این نتیجه می رسند که این افغانستان با بیست سال پیش که دست شان بود خیلی فرق دارد، زمانی که شما اهمیت نور چراغ را در اتاق درک کنید، آیا حاضرید درتاریکی زندگی کنید؟
محمد رضا هاشمی در پایان افزود: هیچ افغانی که دنیای امروز را می شناسد و تجربه کرده است و اسلام را به معنی واقعی اش می شناسد اجازه نمی دهد که افکار پوچ و عقب مانده بر سرنوشت خودش حاکم شود و آینده کشورش را رقم بزند.
برای بررسی این موضوع و اطلاع بهتر از شرایط جاری در افغانستان به سراغ محمد رضا هاشمی روزنامه نگار افغانستانی رفتیم.
بازپس گیری ولسوالی هایی
وی درباره وضعیت میدانی شهرها و روستاها و مناطقی که در تسلط طالبان و همچنین سهم دولت افغانستان در کنترل کشور گفت: به دلیل اینکه زیرساخت های مختلف در افغانستاان ضعیف است ما مرجع درستی برای اطلاع رسانی نداریم به همین خاطر نمی شود گفت براساس آمار چه مقدار از خاک افغانستان در دست طالبان است اما طبق آخرین اماری که وزیر خارجه افغانستان چند روز پیش اعلام کرد نزدیک به صد و بیست ولسوالی از مجموع 388 ولسوالی در تسلط طالبان است، این ولسوالی ها شهرهای کوچکی هستند که در اطراف شهر های بزرگ و مرکز استان ها قرار دارند و طالبان با پیشروی در آن ها همراه با سر و صدای زیاد تلاش کردند تا در مذاکرات دوحه سهم خواهی در مقابل دولت را بیشتر کنند.
وی با اشاره به سهم دولت در کنترل افغانستان افزود: دولت با همان ارتشی که در بیست سال گذشته شکل داده است مبارزه کرده و سعی کرده که در مقابله ها زیاده خواهی ها و درخواست های غیر واقعی و غیر انسانی طالبان بایستد، ما شاهد بازپس گیری ولسوالی هایی در دایکند، بامیان و شمال افغانستان در روز های گذشته بودیم، در غزنی هم ارتش خوب عمل کرده است، شب گذشته هفت فروند هلیکوپتر جدید دولت امریکا به افغانستان داده است و مهم ترین نکته در باره ارتش این است که مورد حمایت مردمی است، این روزها چه در فضای واقعی شهرها و روستاها و چه در فضای مجازی بخشی از مردم پشتیبانی خود را از ارتش رسمی ابراز کرده اند.
این فعال رسانه ای با اشاره به وضعیت مناطق شیعه نشین و دیدگاه مردم داخل افغانستان نسبت به حضور طالبان و هواداری بعضی از طوایف از این گروه در افغانستان گفت: ما نمی توانیم بگویی که طالبان زمانی که در شمال افغانستان پیشروی می کنند هدف شان شیعیان است یا شهر های شیعه نشین، با نود و نه در صد قاطعیت می توان گفت در افغانستان شهری که صد درصد شیعه نشین باشد ما نداریم و نمی توان گفت فلان شهر شیعه نشین است، شیعیان افغانستان که هزاره ها آن را تشکیل می دهند در مناطق مرکزی افغانستان پایگاه دارند ولایت هایی مانند غزنی، کابل در قندهار هم شیعیان فارسی زبان را داریم، در هرات و مزار شریف و ولایت های شمالی بلخ به همین خاطر اگر بگوییم طالبان به طور هدفمند مناطق را هدف قرار می دهند این طور نیست اما گزارش هایی در طول این سال ها وجود دارد که نشان می دهد شیعیان در مسیر هایی مانند قندهار، کابل، هرات و نیز چهره ها و شخصیت های شیعه یا کارمندان دولتی که از قوم هزاره یا شیعه مذهب بوده ند در معرض حمله و تعرض قرار گرفته اند و این اقدامات به طالبان منسوب شده است.
نیروگیری طالبان
وی همچنین افزود: در رابطه با قومیت طالبان همه میدانند که هسته اصلی شان از قوم پشتون است، در سال های اخیر گزارش هایی وجود دارد مبنی بر این که طالبان از دیگر اقوام افغانستان هم نیرو گرفته اند اما این نیرو ها در حد سرباز پیاده است یعنی ما هیچ فرمانده طالبی را نداریم که از قوم های ازبک یا هزاره یا تاجیک باشد، در مناطق بومی مثل دایکندی،بامیان یا ولایت هایی که تاجیک های افغان ساکن هستند گاهی دیده شده که سرباز های طالبان از اقوامی به غیر از پشتون وجود دارد اما به این معنا نیست که تمام قوم پشتون نگاه طالبانی دارند، امروز ما چهره های مهمی داریم مثل رئیس پولیس قندهار که دو سال پیش در یک حمله مسلحانه او را از دست دادیم یا چهره های دیگری که از قوم پشتون بوده و چهره بسیار ملی و طرفداران زیادی در افغانستان دارند، اما به دلیل برخوردها و رفتار گذشته طالبان هیچ جایگاه و محبوبیت خاص و ویژه و حقیقی بین دیگر اقوام افغانستان ندارد و حتی خود پشتون ها هم همواره در شهرهایی مثل قندهار، فراه ،هلمند، پکتیکا و پکتیا سابقه مبارزه با آن ها را دارند.
هاشمی در باره وجود موج جدیدی از مهاجرت افغان ها و نگرانی هایی که درباره آینده افغانستان این روزها وجود دارد اظهار داشت: پس از آن که آقای بایدن دستور خروج نیرو های آمریکایی را تا یازدهم سپتامبر داد در هفته های گذشته ما شاهد این بودیم که مقامات امریکایی در رابطه با موج جدید مهاجران افغانستانی به سمت ایران و پاکستان هشدار دادند و هم مقامات خود افغانستان و هم سازمان ملل در روز های گذشته نسبت به افزایش بیجا شدگان داخلی در افغانستان به سمت مرز های ایران و پاکستان هشداد جدید داد، در این میان نیز آمریکا بسیار قلدرانه گفت ما از کشور های ایران و پاکستان می خواهیم که در این رابطه فکری کرده و مقدماتی بچینند، امریکایی که خودش بعد بیست و یک سال به طور غیر مسئولانه خارج می شود با چنین رفتاری از کشور های همسایه که همیشه وام دار آنان بوده می خواهد تا فکری کنند اما متاسفانه این واقعیت وجود دارد.
تحرکات دیپلماتیک ایران
وی با اشاره به تحرکات دیپلماتیک اخیر تهران یاد آور شد: تحرکات دیپلماتیک ایران در هفته های گذشته در تهران نیز یکی از دلایلش همین بوده زیرا ایران به عنوان همسایه افغانستان نهصد هشتاد کیلومتر مرز مشترک دارد که این مرز ها طی سالیان درازی محل آمد شد افغان ها بوده، اگر جنگ امروز ریشه بیشتری پیدا کند قطعا همانطور طبق گزارش هایی که از سیستان و بلوچستان داریم شاهد جمعیت هایی از حضور اقوام افغانستان در این استان هستیم و این یک واقعیت است که شهر هایی مثل فراه، هرات و استان های غربی افغانستان ناامن شود مردم بیجا شده چاره ای ندارد جز این که برای نجات جان خود به جای امنی پناه ببر که جایی نیست جز ایران یا پاکستان، هرچند که پاکستان در روز های اخیر اظهاراتی کرده مبنی بر این که نمی خواهیم مهاجر بپذیریم.
این روزنامه نگار افزود: ایران نیز با توجه به واقعیت تحریم ها و وضعیت اقتصادی ظرفیت این پذیرش را ندارد، در نتیجه به خیر همه است که جنگی که این روزها در افغانستان ما شاهد شعله ور شدنش هستیم در نطفه خفه شده و در گفتگو های سیاسی که امروزه آقای عبدالله عبد الله در در راس هیئت عالی رتبه به دوحه سفر کردند زمینه ساز این شود که طالبان بتوانند با دولت مرکزی افغانستان که مورد تایید جامعه جهانی است به جمع بندی برسند و اجازه ندهند تا افغانستان باردیگر وارد یک پرتگاه تاریخی شود که جنگ و ناامنی آن را فرار گرفته و مردمش آواره شوند باتوجه به این که افغانستان طبق آمارهای جهانی هفت میلیون پناهنده در جهان دارد و بعد از سوریه دومین کشور پر مهاجر دنیا است، می شود این را پیش بینی کرد که اگر آتش جنگ افروخته تر شود مرز های ایران متاثر از حضور مهاجران افغانستانی باشد که به ناچار به سمت مرز های ایران بیایند و با توجه به شیوع ویروس کرونا و مسائلی از این دست می تواند مشکلات زایادی را برای جمهوری اسلامی ایجاد کند.
پرتگاه سیاسی افغانستان
دبیر روزنامه شهرآرا در بخش افغانستان تاکید کرد: اگر ما بیاییم و خوشبینانه تر به موضوع نگاه کنیم و در نظر بگیریم که افغانستان وارد این پرتگاه سیاسی نشود چه در انتظارش خواهد بود؟ یک افغانستان آباد، آزاد و امن و با ثبات که هم به نفع ایران و هم پاکستان و در کل به نفع منطقه است زیرا ماشاهد این هستیم که روسیه به شدت نگرانی خود را درباره ناامنی مرز های شمالی افغانستان مثل تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان ابراز می کند و گفته است که اگر شاهد نا امن شدن مرز های خودمان با افغانستان باشیم عملا وارد موضوع افغانستان خواهیم شد، و این ها نگرانی های جدی است که در دنیای امروز وجود دارد و ما باباید جدی به آن ها توجه کنیم، همین تحرکات دیپلماتیک تهران می تواند خیلی کمک کننده و زمینه ساز رفع مشکل افغانستان باشد اگر بتوانند در هماهنگی با دولت مرکزی افغانستان و گرفتن دیگاه های بزرگاه قوم و چهره های سیاسی مختلف بتوانند زمینه ساز بیشتر ارتباط بین طالبان و نیروهای افغان شوند همان طور که آقای ظریف بارها به این اشاره کرده که ما خواستار حل بین افغانی مشکل افغانستان هستیم امیدواریم که مشکل افغانستان با معضل جدی تری مواجه نشود.
هاشمی در واکنش به این که آیا اعتقاد راسخی درون افغانستان برای مقابله با طالبان وجود دارد یا خیر و احتمال مشارکت و همکاری با طالبان درمیان مردم به چه میزان است گفت: هرگز نمی شود این را کفت که اگر طالبان کشور را اشغال کنند مردم با گل به استقبال شان میروند و با آغوش باز ازآن ها پذیرایی می کنند، ما در افغانستان 2021 با یک تفاوت اصلی با افغانستان 1990 سال هایی که طالبان حکومت می کردند رو به رو هستیم، در بیست سال گذشته دختران و پسران افغانستان به دانشگاه ها و مدارس رفتند و سواد و اطلاعات خودشان را تقویت کردند، در رسانه های آزاد ما شاهد تربیت و شکل گیری نخبه گان رسانه ای افغانستان هستیم چهره هایی که امروزه هرکدام شان در رسانه خودشان به عنوان یکی از ستون های اطلاع رسانی آزاد و شفاف یاد می شوند همانطور که مقامات افغانستان آزادی بیان را یکی از دست آورد های بیست سال گذشته دانسته اند واین ادعای بیجایی هم نیست.
گسترش اطلاع رسانی
وی افزود: گسترش رسانه و اطلاع رسانی، دسترسی به موبایل و اینترنت و پوشش خدمات مخابراتی در مناطق دور دست افغانستان و ارتباطی که در این سال ها بین افغان ها و همسایگان و کشورهای اروپایی و این آگاهی که اتفاق افتاده است قطعا طالبان هم اگر کلاه خودشان را قاضی کنند به این نتیجه می رسند که این افغانستان با بیست سال پیش که دست شان بود خیلی فرق دارد، زمانی که شما اهمیت نور چراغ را در اتاق درک کنید، آیا حاضرید درتاریکی زندگی کنید؟
محمد رضا هاشمی در پایان افزود: هیچ افغانی که دنیای امروز را می شناسد و تجربه کرده است و اسلام را به معنی واقعی اش می شناسد اجازه نمی دهد که افکار پوچ و عقب مانده بر سرنوشت خودش حاکم شود و آینده کشورش را رقم بزند.
