۰
تاریخ انتشار
چهارشنبه ۱۵ ارديبهشت ۱۴۰۰ ساعت ۱۹:۰۰
در گفتگو با خبرگزاری رضوی مطرح شد:

نکاتی مهم درباره عظمت و منزلت والای شب های قدر

نکاتی مهم درباره عظمت و منزلت والای شب های قدر
به گزارش سرویس دین و زندگی ، دکتر مهدی ایزدی عضو هیات علمی دانشکده  الهیات دانشگاه امام صادق (ع) در گفتگو با خبرگزاری رضوی با بیان فضایل شب هایی قدر و اهمیت بهره مندی از آن گفت: شب قدر، شب نزول قرآن کریم است؛ خداوند می فرماید: " إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ " این جمله اسمیه است که دلالت بر سقوط دارد و با " إِنَّا " تاکید شده و ضمیر متکلم مع الغیر "نا " بر عظمت این واقعه یعنی نزول قرآن کریم در شب قدر دلالت دارد. خداوند می فرماید: براستی که ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم ،ابهام ظاهری ضمیر در إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ بر عظمت و اهمیت قرآن کریم دلالت دارد، اما اتفاق و اجماع مفسرین بر این است که این ضمیر به قرآن کریم برمی‌گردد. نزول به معنای پایین آمدن است و انزال به معنای پایین آوردن و نزول قرآن باید با قرآن کریم تناسب داشته باشد. مفسران بزرگ مانند علامه طباطبایی(ره) حقیقت قرآن کریم را بالاتر از الفاظ آن دانسته اند، خداوند در آیه چهارم سوره زخرف فرمود: " وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ  "این حقیقت دور از دسترس بشر است و قابل تفهیم و تفاهم نیست ، خداوند متعال بر انسان ها منت نهاده است و این حقیقت نورانی ملکوتی را تنزل رتبه داده و در قالب کلمات و عبارات آیات و سوره ها ریخته است تا قابل خواندن و فهمیدن و عمل کردن و هدایت انسان‌ها باشد.

نزول تدریجی قرآن کریم 
دکتر ایزدی اظهارداشت : نزول قرآن کریم در طول 23 سال طول دوران رسالت حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) در بسیاری از موارد به مناسبت وقایع و حوادث گوناگون که رخ می‌داد ،نازل شده است این نوع نزول،  نزول تدریجی قرآن کریم است. نزول تدریجی قرآن مورد قبول همه مفسران و علمای علوم قرآنی است. آیاتی از قرآن کریم دلالت بر نزول تدریجی قرآن دارد مانند آیه 106 از سوره مبارکه اسرا که فرمود: " وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَىٰ مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا "
(قرآنی که بخش- بخش بر تو نازل کردیم تا آن را بر مردم آرام- آرام بخوانی و آن را به تدریج نازل کردیم).  همچنین آیه 32 سوره فرقان که می فرماید: " وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً ۚ كَذَٰلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ ۖ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا " (و کافران گفتند چرا قرآن یکجا بر او نازل نشد؟ و اینگونه  قرآن به تدریج نازل شده است تا دل تو را به وسیله آن استوار کنیم و قرآن را به تدریج برای تو خواندیم).

نزول قرآن در شب قدر از نوع نزول دفعی (اجمالی) است
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: قرآن نزول دیگری به نام نزول دفعی نیز داشته است؛ نزول قرآن در شب قدر از نوع نزول دفعی بوده است . چند مورد، نزول قرآن کریم در شب قدر را به صورت دفعی تایید می‌کند یکی تعریف انزال در آیه " إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ " که ظهور در نزول دفعی دارد. دوم آیات 2 و 3 از سوره دخان است که پس از "حم" در آیه اول فرمود: " وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ ۚ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ " آیه دوم سوره دخان ظهور دارد در سوگند به کل کتاب قرآن کریم،  آیه سوم بسیار شبیه به آیه اول سوره قدر است و روایتی در کتاب کافی شریف از امام باقر (ع) آمده است که آن را تایید می‌کند و از نازل کردن قرآن در شب مبارک که همان شب قدر است خبر داده است لذا به تناسب آیه دوم و سوم سوره دخان ، ظهور در نزول کل قرآن کریم در شب قدر دارد .
از این نزول به نزول اجمالی و دفعی تعبیر می‌شود که مفسران بزرگی همچون علامه طباطبایی (ره) در تفسیر المیزان به این نظر متمایل هستند. این نزول همراه با لفظ بوده است و قلب پیامبر صلوات الله علیه را برای دریافت نزول تدریجی در 23 سال آماده کرده است .این موضوع در شب قدر اتفاق افتاده است شبی که آنقدر عظمت دارد که می فرماید "وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ " (چه چیز تو را از حقیقت و عظمت این شب آگاه کرد؟) و خداوند بلافاصله در آیه بعد پاسخ می فرمایند " لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ ".

چرا شب قدر را خداوند به این نام نامیده است ؟
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق ادامه داد : در اینجا چند نکته وجود دارد اول اینکه چرا این شب ،شب قدر نامیده شده است وجه تسمیه این شب این است که شب تقدیر است. تقدیر یعنی اندازه گیری چنانچه که در سوره قمر می فرماید:" إنّا کُلَّ شَىْء خَلَقْناهُ بِقَدَر" (ما هر چیزى را به اندازه آفریدیم) پس مرا از قبل تقدیر است، خداوند متعال حوادثی را که در سال آینده قرار است رخ بدهد و اتفاق بیفتد، تقدیر می فرماید. به دنیا آمدن از دنیا رفتن، رزق و روزی بندگان که منحصر در خورد و خوراک نیست و هر خیری و شری که به انسان می رسد، رزق و روزی انسان است. شاهد بر این ادعا آیه چهارم از سوره دخان است که بعد از آن که در آیه سوم فرمود: " إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ ۚ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ " در آیه چهارم می فرماید:" فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ " در شب قدر که شب پر خیر و برکتی است هر امری بر طبق حکمت خداوند متعال تنظیم و تعیین می شود؛ شاهد دیگر آیه چهارم از سوره مبارکه قدر است که می فرماید: "تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ " همه ملائکه و روح که مخلوقی بزرگتر از  ملائکه است در شب قدر به اذن پروردگارشان به منظور تقدیر و تعیین سرنوشت ها نازل می‌شوند.
لذا شایسته است که در این شب از خداوند متعال زمینه‌های مقدرات شایسته و نیکو را درخواست کنیم. قرآن کتابی سرنوشت ساز است در شب قدر که شب تقدیر و سرنوشت انسان هاست نازل شده و چه تناسب زیبایی میان این دو برقرار است.

چرا عبادت شب قدر از هزار ماه برتر است؟ 
دکتر ایزدی به نکته دیگری اشاره کرد و افزود: موضوع مهم دیگر این است که بهتر بودن شب قدر از هزار ماه به چه معناست؟ از امام صادق علیه السلام همین سوال پرسیده شد. طبق روایات منقول از آن حضرت ، ایشان در کافی شریف فرمود: " الْعَمَلُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ وَ لَیْسَ فِی هَذِهِ الْأَشْهُرِ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ "  یعنی عمل در این شب بهتر است از هزار ماهی که در آن، شب قدر وجود نداشته باشد
در روایت دیگری از امام باقر علیه السلام نقل شده است که "  فَقَالَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا مِنَ الصَّلَاهًِْ وَ الزَّکَاهًِْ وَ أَنْوَاعِ الْخَیْرِ خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ لَوْ لَا مَا یُضَاعِفُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِلْمُؤْمِنِینَ مَا بَلَغُوا " اگر این نبود که خداوند متعال چند برابر می کرد ثواب و اجر مومنین را به این درجه از پاداش نمی رسیدند "وَ لَکِنَّ اللَّهَ یُضَاعِفُ لَهُمُ الْحَسَنَاتِ بِحُبِّنَا " خداوند متعال چند برابر می کند حسنات مومنین را تا با این رتبه و درجه برسند.
ایزدی ادامه داد : نکته دیگر آن است که عدد هزار دلالت بر مبالغه دارد چنانچه در زبان عربی الف، دلالت بر مبالغه می کند و یا حقیقتا عبادت در شب های قدر بهتر از عبادت در هزار ماه است که در آن شب قدر نباشد. این مطلب را روایات شان نزول هم تایید می کند در روایات فریقین که نقل می‌شود حضرت رسول (ص) در خواب دیدند که بوزینگان از منبر آن حضرت بالا می‌روند و در برخی از روایات از حضرت رسول (ص) نقل شده است که در خواب من نشان داده شد که بنی امیه از منبر من بالا می‌روند و این امر بر من گران آمد ." إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ "و این سوره را خداوند برای تسلی خاطر حضرت رسول الله نازل فرمود و این هزار ماه به مدت حکومت بنی امیه مطابقت دارد.

آیا شب قدر  تکرار می شود ؟ 
ایزدی گفت: نکته دیگر اینکه آیا شب قدر تکرار می‌شود و یا تنها به همان شبی اطلاق می شود که قرآن در آن نازل شده است؟ پاسخ این سوال آن است که شب قدر در هر سال قمری تکرار می شود .این مطالب علاوه بر روایات منقول از اهل بیت (ع) است که به اتفاق بر آن دلالت دارد و از امام باقر(ع) هم در این رابطه نقل شده است .
از  تعبیر " لیله القدر فی الف شهر " هم برداشت می شود که استمرار این شب در هر سال قمری وجود دارد و در هر سال تکرار می شود.

شب قدر ، کدام شب از ماه رمضان است  ؟ 
استاد دانشگاه امام صادق درباره این که شب قدر کدام یک از شب های سال است، گفت: از آیات قرآن کریم برداشت می شود که شب قدر در ماه مبارک رمضان است . خداوند در آیه 185 سوره مبارکه بقره می فرماید: " شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ " و در سوره مبارکه قدر می فرماید: " إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ " از این دو آیه به خوبی برداشت می‌شود که شب قدر یکی از شب های ماه رمضان است.
ولی اینکه کدام یک از این شب هاست باید به روایات مراجعه شود. در برخی روایات نقل شده است که حضرت رسول (ص) شب های دهه آخر ماه مبارک رمضان به احیا و عبادت مشغول بودند و در روایات ماثور از اهل بیت علیه السلام شب های نوزده ، بیست و یک  و بیست و سوم ماه مبارک رمضان به شیعیان برای احیا و عبادت معرفی شده است. امام صادق علیه السلام در پاسخ به کسی که شب قدر را از آن حضرت سوال کردند فرمودند: شب قدر را در شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم طلب کن .
در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام ،شب های قدر را شب بیست و یکم و بیست و سوم نقل شده است و هنگامی که راوی برای تعیین یکی از این دو شب اصرار می‌کند، از آن بزرگوار نقل شده است که" چقدر آسان است که به دو شب برای این چیز بزرگی که تو می خواهی احیا بداری "
شخصی به نام عبدالله بن انیس انصاری از قبیله جُهینه به حضرت رسول (ص)عرض می کند : خانه من از مدینه دور است برای من یک شب را شما تعیین فرمایید که برای احیا و عبادت در مسجد حاضر شوم .از آن حضرت نقل شده است که شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان را برای این فرد تعیین فرمودند که این شب به " لیله الجهنی " معروف است. مضامین ادعیه ماثور از اهل بیت که توصیه شده است در این شب خوانده شود و همچنین تکرار دعای سلامتی امام زمان این احتمال را تقویت می کند. از امام باقر علیه السلام سوال شده است که شما میدانی شب قدر کدام یک از شب هاست؟ 
طبق نقل فرمودند: چطور ما نشناسیم شب قدر چه شبی است حالا که ملائکه دور ما می گردند. در بعضی از روایات اهل بیت نقل شده است که با مخالفان ما با سوره قدر احتجاج کنید که محل نزول ملائکه و روح در شب قدر کجاست؟ آیا آنها در زمینی که می آیند سرگردان هستند یا محل نزولی دارد ؟مقدرات از سوی ملائکه و روح بر حجت عرضه می شود.
در آیه پایانی سوره مبارکه قدر خداوند می فرماید: " سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ"نکته دیگر درباره شب قدر براساسا این آیه این است که  سلام و سلامت به معنای عاری بودن از آفات ظاهری و باطنی است و این که این شب سراسر سلامتی است اشاره به این مطلب دارد که رحمت الهی بندگانی را که به خداوند متعال در این شب توجه می‌کنند فرا می‌گیرد.  در روایات مربوط به این شب وارد شده است که ملائکه به مومنان در حال عبادت سلام می کنند لذا بر روی بیدار بودن در این شهر توصیه و تاکید شده است تا مشمول سلام ملائک قرار بگیریم. تعبیر سلام و نه سالم در این شب دلالت بر مبالغه دارد زیرا سلام دلالت بر مبالغه و تاکید دارد . 

چرا شب قدر در ماه رمضان پنهان است؟
 ایزدی درباره اینکه چرا شب قدر پنهان است ، بیان کرد: خداوند متعال اولیا خود را در میان بندگانش پنهان کرده است تا کسی را کوچک و خوار نشمارد ،رضایت خود را در طاعات پنهان داشته، غضب خود را در معاصی پنهان داشته تا هیچ طاعت و معصیتی را کوچک نشمارید، شب قدر هم در میان شب های ماه مبارک رمضان پنهان داشته تا ما همه ی این شب ها را بزرگ و مهم بشماریم.

آیا شب قدر در دیگر امت ها هم بوده است ؟ 
وی  در پاسخ به این سوال که آیا شب قدر در امت های پیشین هم بوده است ، گفت : شب قدر با توجه به دلالت روایات متعدد موهبتی الهی بر امت پیامبر (ص) است، البته شب قدر به عنوان شب تقدیر  در امتهای  گذشته هم بوده است اما احیا و عبادت این شب که برتر از هزار ماه باشد از اختصاصات امت پیامبر اسلام است. در روایتی از حضرت رسول صلی الله علیه و آله نقل شده است :به راستی که خداوند متعال به امت من شب قدر را اعطا فرمود  که به امت های قبل از من این فضیلت داده نشده است .

آیا زمان شب های قدر در مناطق مختلف متفاوت است؟
وی گفت: با توجه به اینکه ابتدای ماه رمضان ممکن است در برخی مناطق مختلف متفاوت باشد اینکه آیا شب های قدر در مناطق مختلف یکی است ؟ سوال مهمی است که بُعد فقهی هم دارد . می دانیم که شب سایه نیم کره زمین است که بر نیمکره دیگر می افتد، این نیم سایه با گردش زمین که در حرکت است و یک دور کامل آن در 24 ساعت اتفاق می‌افتد لذا ممکن است که شب قدر یک دور کامل شب به دور زمین باشد یعنی مدت 24 ساعت تاریکی که اگر اینگونه باشد کل نقاط کره زمین را در بر می گیرد لذا همه نقاط کره زمین بهره مند از شب قدر و مواهب این شب خواهد بود.
آخرین نکته اینکه اگر بر طبق بعضی از روایات شب نوزدهم شب تقدیر است و شب بیست و یکم شب تحکیم و شب بیست و سوم شب امضا است؟ آیا این مطلب با قدرت مطلق خداوند قابل جمع و توجیه است که اگر امری قطعی شده و امضا باشد قدرت مطلقه خداوند متعال چگونه می شود؟  پاسخ در بخشی از روایات منقول از امام باقر علیه السلام ذکر شده است که در بخشی از روایات منقول آن بزرگوار اینگونه  آمده که:  آنچه که تقدیر می شود در آن شب و حکم بر آن رانده می شود و قضای الهی بر حتمی بودن آن رانده می شود محتوم و قطعی است .  نکته بسیار مهم این است که به قدرت مطلقه خداوند متعال اشاره دارد و اینکه اگر حق تعالی این حادثه را قطعی فرمود ،خارج از مشیت و قدرت مطلقه ربوبی نیست و همه امور تحت مشیت الهی است و این امر موجب قید و شرطی در قدرت مطلقه خداوند نمی‌شود .
وی در پایان ابراز امیدواری کرد : خداوند به همه ما توفیق دهد تا  شب قدر را درک کنیم و موفق به عبادت خالصانه در این شب شویم و برای فرج حضرت مهدی(عج) که فرج کل عالم هستی است دعا کنیم./ ن . م
https://www.razavi.news/vdcewz8f.jh8zei9bbj.html
razavi.news/vdcewz8f.jh8zei9bbj.html
کد مطلب ۷۱۱۴۲
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما