تحلیلگر ارشد مسائل آمریکا در گفتگو با رضوی:
دیپلماسی مسیر دوم برای الزام آمریکا به تعهداتش باید فعال باشد
خبرگزاری رضوی. ده سناتور آمریکایی در نامه ای به رئیس جمهور این کشور خواستار برداشتن گامهای دیپلماتیک بیشتری از سوی وی در قبال ایران شدند. این سناتورهای برجسته آمریکایی بازگشت آمریکا به برجام و در پیش گرفتن راه های مفاهمه را برای زنده کردن برجام و اهداف صلح آمیز در سطح جهانی خواستار شده اند. اینکه دولت بایدن تا چه اندازه به وعده انتخاباتی خود عمل می کند و با تاکیدات مقامات آمریکایی زمینه ها و بسترهای نیل به این موضوع را هموار می سازد در گفتگو با امیر علی ابوالفتح کارشناس و تحلیلگر ارشد مسائل آمریکا مطرح شده است.
نظر شما درباره درخواست ده سناتور آمریکایی از بایدن برای التزام به دیپلماسی در برابر ایران چیست؟ چرا این سناتورها خواهان انعطاف بیشتر دولت آمریکا در برابر ایران هستند؟
سناتورهایی که طرح همکاری و تعامل بیشتر در موضوع برجام را ارائه کردند گروهی هستند که معتقد به پررنگ شدن نقش دیپلماسی در عرصه تعاملات بین ایران و آمریکا هستند تا با توسل به این شیوه مشکلات اساسی موجود را از پیش روی ایالات متحده بر دارند که یکی از این قضایا بحث برجام و مناسبات با ایران است. این سناتورها معتقدند از راه دیپلماسی می توان مشکلات را حل و فصل کرد، هر چند این مسئله را باید در نظر بگیریم که از این دست طرح‌ها که توصیه و درخواست برای گفتگو و مفاهمه را مورد توجه قرار می دهد یا طرح هایی که به تشدید سخت‌گیری و شدت عمل علیه ایران تاکید دارد به کرات در کنگره آمریکا مطرح می شود، حتی ممکن است پای هر کدام از این طرح‌ها نیز تعدادی امضاء گذاشته شود اما اینکه تبدیل به یک قطعنامه مورد حمایت، آن هم به صورت قطعی شود یک مقدار زمان بر است و نیاز به همکاری‌های بیشتر در میان مسئولان و تصمیم گیرندگان آمریکایی دارد. از سوی دیگر چون این موضوع از حمایت دو حزبی برخوردار نیست به این دلیل که جمهوری‌خواهان به شدت مخالف رویکرد دولت آقای بایدن در قبال جمهوری اسلامی ایران و بازگشت به برجام هستند و معتقدند دولت آقای بایدن باید در این باره مطالبه‌گری کند و سخت گیری های خود را علیه جمهوری اسلامی ایران افزایش دهد به نظر نمی‌رسد این موضوع نتیجه بخش باشد.
درمیان سناتورهای امضاکننده این نامه اسم هایی مانند برنی سندرز هست که شخصیت برجسته ای در آمریکا است. آیا می توان رویکرد این سناتورها آمریکایی را یک فرصت برای ایران دانست؟
موضوع فراتر از این موضوع است که با امضا و طرح چنین موضوعی توسط چند سناتور در کنگره آمریکا کار خاصی انجام شود البته هر چقدر که وزن حامیان یا دوستداران برجام در کنگره قوی‌تر شود دست دولت آمریکا برای انجام اقدامات بیشتری حتما بازتر می شود اما در حال حاضر مشکل در کاخ سفید است، به این دلیل که کاخ سفید باید قانع شود که در مرحله عمل اقداماتی متفاوت از دولت قبلی انجام دهد، بنابراین به نظر می رسد دولت آقای بایدن در حال حاضر در مرحله ارزیابی و سنجش موضوع اعم از موافق یا مخالف است، ضمن اینکه در کنگره آمریکا در مسئله برجام هم موافق و هم مخالف وجود دارد و در جامعه نخبگانی آمریکا و متحدین آمریکا موافقان و مخالفانی در مسئله برجام وجود دارد که یکی از عناصر تشکیل دهنده آن اعضای کنگره هستند. آنها بر سر این موضوع اختلاف عمیقی دارند یعنی همزمان با درخواست ۱۰ سناتور کنگره ۱۲۰ نفر از اعضای کنگره نامه‌ای نوشته اند که به زعم آنها رژیم تروریست و یاغی ایران باید تحت فشار قرار بگیرد! آنها معتقدند هیچگونه همکاری با رژیم ایران صورت نپذیرد و فشار حداکثری بر ایران افزایش بیابد، لذا این دو دیدگاه به موازات هم عمل می کند من به شخصه خوشبین نیستم که در کنگره آمریکا نیروی حامی برجام بتواند بر نیروی ضد برجام در کنگره غلبه کند.
آیا با توجه به نفوذ گسترده رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی در محافل سیاسی آمریکا ضروری است مجلس شورای اسلامی در ارتباط با کنگره آمریکا به تشریح و دفاع از منافع ایران بپردازد و مانع از ایران‌هراسی شود آیا این اقدام می‌تواند موثر باشد؟
قطعاً موثر خواهد بود پیش از این نیز چنین مواردی انجام شده که به هر حال مهم است. برخی از دستگاه‌ها و مسئولین کشور رایزنی‌ها و مذاکرات و گفتگوهایی در این موضوع داشته اند مثلاً آقای ظریف در سفر به نیویورک با خانم فاینستاین سناتور آمریکایی دیدار کرد. این خانم یک یهودی بسیار طرفدار اسرائیل به شمار می رود اما معتقد است با ایران باید از طریق دیپلماتیک رفتار کرد. همچنین مذاکرات و دیدارهایی نیز پیش از این مورد با سناتورها بین مسئولان ایرانی وجود داشته است یعنی خود جو بایدن زمانی که سناتور بود دیدارهایی با مسئولان ایرانی داشته است اما این مقدار برای اینکه دولت آمریکا را به بازگشت به برجام مقید کند کافی نیست، بنابراین بعید به نظر می رسد با نامه سناتورها موضوع برجام به سرعت کلید بخورد لذا ما باید به دنبال باز کردن مسیرهای دیگری برای رسیدن به خواسته های منطقی و به حق خود باشیم، یعنی مسیری جدا از وزارت خارجه و شخص رئیس جمهور، اعم از مجلس شورای اسلامی و دیگر بخش ها. استفاده از ظرفیت‌های پارلمانی، رسانه‌ای و نخبگانی ضروری است تا در مسیر دوم دیپلماسی بتوانیم از ظرفیت رسانه‌ها، نخبگان و نمایندگان مجلس و همچنین فعالین اقتصادی و تجار بین المللی تاثیرگذار و صاحبان کسب و کارهای برجسته نیز استفاده کنیم چرا که باید همه ظرفیت‌های خود را در این رابطه باید بکار گیریم.
باید در نظر داشت که به هرحال این فضا اکنون از طرف دولت کنونی آمریکا باز شده یعنی هر کسی در حد وسع و ارتباطات خود می تواند درباره برخی از مسائل میان ایران و آمریکا رایزنی و اظهار نظر کند.
خود آمریکایی ها مترصد این فرصت ها هستند تا برای منافع کشور خود تاثیر گذار باشند و به تحقق اهداف کشور خود کمک کنند بنابراین ضرورت دارد و نیاز است که ما نیز در این حوزه بیشتر تلاش کنیم و از همه ظرفیت های خود استفاده لازم را به عمل آوریم.
نظر شما درباره درخواست ده سناتور آمریکایی از بایدن برای التزام به دیپلماسی در برابر ایران چیست؟ چرا این سناتورها خواهان انعطاف بیشتر دولت آمریکا در برابر ایران هستند؟
سناتورهایی که طرح همکاری و تعامل بیشتر در موضوع برجام را ارائه کردند گروهی هستند که معتقد به پررنگ شدن نقش دیپلماسی در عرصه تعاملات بین ایران و آمریکا هستند تا با توسل به این شیوه مشکلات اساسی موجود را از پیش روی ایالات متحده بر دارند که یکی از این قضایا بحث برجام و مناسبات با ایران است. این سناتورها معتقدند از راه دیپلماسی می توان مشکلات را حل و فصل کرد، هر چند این مسئله را باید در نظر بگیریم که از این دست طرح‌ها که توصیه و درخواست برای گفتگو و مفاهمه را مورد توجه قرار می دهد یا طرح هایی که به تشدید سخت‌گیری و شدت عمل علیه ایران تاکید دارد به کرات در کنگره آمریکا مطرح می شود، حتی ممکن است پای هر کدام از این طرح‌ها نیز تعدادی امضاء گذاشته شود اما اینکه تبدیل به یک قطعنامه مورد حمایت، آن هم به صورت قطعی شود یک مقدار زمان بر است و نیاز به همکاری‌های بیشتر در میان مسئولان و تصمیم گیرندگان آمریکایی دارد. از سوی دیگر چون این موضوع از حمایت دو حزبی برخوردار نیست به این دلیل که جمهوری‌خواهان به شدت مخالف رویکرد دولت آقای بایدن در قبال جمهوری اسلامی ایران و بازگشت به برجام هستند و معتقدند دولت آقای بایدن باید در این باره مطالبه‌گری کند و سخت گیری های خود را علیه جمهوری اسلامی ایران افزایش دهد به نظر نمی‌رسد این موضوع نتیجه بخش باشد.
درمیان سناتورهای امضاکننده این نامه اسم هایی مانند برنی سندرز هست که شخصیت برجسته ای در آمریکا است. آیا می توان رویکرد این سناتورها آمریکایی را یک فرصت برای ایران دانست؟
موضوع فراتر از این موضوع است که با امضا و طرح چنین موضوعی توسط چند سناتور در کنگره آمریکا کار خاصی انجام شود البته هر چقدر که وزن حامیان یا دوستداران برجام در کنگره قوی‌تر شود دست دولت آمریکا برای انجام اقدامات بیشتری حتما بازتر می شود اما در حال حاضر مشکل در کاخ سفید است، به این دلیل که کاخ سفید باید قانع شود که در مرحله عمل اقداماتی متفاوت از دولت قبلی انجام دهد، بنابراین به نظر می رسد دولت آقای بایدن در حال حاضر در مرحله ارزیابی و سنجش موضوع اعم از موافق یا مخالف است، ضمن اینکه در کنگره آمریکا در مسئله برجام هم موافق و هم مخالف وجود دارد و در جامعه نخبگانی آمریکا و متحدین آمریکا موافقان و مخالفانی در مسئله برجام وجود دارد که یکی از عناصر تشکیل دهنده آن اعضای کنگره هستند. آنها بر سر این موضوع اختلاف عمیقی دارند یعنی همزمان با درخواست ۱۰ سناتور کنگره ۱۲۰ نفر از اعضای کنگره نامه‌ای نوشته اند که به زعم آنها رژیم تروریست و یاغی ایران باید تحت فشار قرار بگیرد! آنها معتقدند هیچگونه همکاری با رژیم ایران صورت نپذیرد و فشار حداکثری بر ایران افزایش بیابد، لذا این دو دیدگاه به موازات هم عمل می کند من به شخصه خوشبین نیستم که در کنگره آمریکا نیروی حامی برجام بتواند بر نیروی ضد برجام در کنگره غلبه کند.
آیا با توجه به نفوذ گسترده رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی در محافل سیاسی آمریکا ضروری است مجلس شورای اسلامی در ارتباط با کنگره آمریکا به تشریح و دفاع از منافع ایران بپردازد و مانع از ایران‌هراسی شود آیا این اقدام می‌تواند موثر باشد؟
قطعاً موثر خواهد بود پیش از این نیز چنین مواردی انجام شده که به هر حال مهم است. برخی از دستگاه‌ها و مسئولین کشور رایزنی‌ها و مذاکرات و گفتگوهایی در این موضوع داشته اند مثلاً آقای ظریف در سفر به نیویورک با خانم فاینستاین سناتور آمریکایی دیدار کرد. این خانم یک یهودی بسیار طرفدار اسرائیل به شمار می رود اما معتقد است با ایران باید از طریق دیپلماتیک رفتار کرد. همچنین مذاکرات و دیدارهایی نیز پیش از این مورد با سناتورها بین مسئولان ایرانی وجود داشته است یعنی خود جو بایدن زمانی که سناتور بود دیدارهایی با مسئولان ایرانی داشته است اما این مقدار برای اینکه دولت آمریکا را به بازگشت به برجام مقید کند کافی نیست، بنابراین بعید به نظر می رسد با نامه سناتورها موضوع برجام به سرعت کلید بخورد لذا ما باید به دنبال باز کردن مسیرهای دیگری برای رسیدن به خواسته های منطقی و به حق خود باشیم، یعنی مسیری جدا از وزارت خارجه و شخص رئیس جمهور، اعم از مجلس شورای اسلامی و دیگر بخش ها. استفاده از ظرفیت‌های پارلمانی، رسانه‌ای و نخبگانی ضروری است تا در مسیر دوم دیپلماسی بتوانیم از ظرفیت رسانه‌ها، نخبگان و نمایندگان مجلس و همچنین فعالین اقتصادی و تجار بین المللی تاثیرگذار و صاحبان کسب و کارهای برجسته نیز استفاده کنیم چرا که باید همه ظرفیت‌های خود را در این رابطه باید بکار گیریم.
باید در نظر داشت که به هرحال این فضا اکنون از طرف دولت کنونی آمریکا باز شده یعنی هر کسی در حد وسع و ارتباطات خود می تواند درباره برخی از مسائل میان ایران و آمریکا رایزنی و اظهار نظر کند.
خود آمریکایی ها مترصد این فرصت ها هستند تا برای منافع کشور خود تاثیر گذار باشند و به تحقق اهداف کشور خود کمک کنند بنابراین ضرورت دارد و نیاز است که ما نیز در این حوزه بیشتر تلاش کنیم و از همه ظرفیت های خود استفاده لازم را به عمل آوریم.
