تماس و ارتباط علمی با شخصیت های جهان اسلام عامل تقریب است

خبرگزاری رضوی. فاطمه ترزفان. 28 آذرماه سالروز درگذشت آیت الله واعظ زاده خراسانی از شخصیت های شناخته شده جهان اسلام است که از خطه خراسان برخواسته بود و نقش ممتازی در تقویت گفتگو با مذاهب اسلامی داشت به صورتی که مراکز علمی و دینی جهان اسلام از شرق آسیا گرفته تا مغرب عربی او را می شناختند. به این مناسبت با حجت الاسلام شریعتی تبار مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس که کانون پژوهش و حضور آن مرحوم بود گفتگو کرده ایم.

درباره ابعاد شخصیتی مرحوم آیت الله واعظ زاده خراسانی با توجه به حضور شما در بنیاد پژوهش ها که مرکز اصلی پژوهش و فعالیت آن بزرگوار بود برای ما بگویید.
مرحوم آیت الله واعظ زاده خراسانی تحصیلات حوزوی را به خوبی فرا گرفته بودند و عالم برجسته حوزه علمیه بودند و درحوزه علمیه مشهد محضر بزرگانی مانند شیخ هاشم قزوینی  را درک کرده بودند  و از مکتب فقهی و اصولی آیت الله میلانی نیز بهره بردند و در قم در محضر آیات عظام و مراجع بزرگ خصوصا آیت الله العظمی بروجردی تلمذ کرده و تحصیلات حوزوی را تکمیل کرده بودند بنابراین از نظر علوم حوزوی یک شخصیت بسیار برجسته بودند و در عین حال شخصیت دانشگاهی هم داشتند و مدت زمان طولانی در فضای دانشگاه و بطور مشخص دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد حضور داشتند و از آنجا که با بزرگان علمی دانشگاه و دانشجویان و جوانان در زمان های مختلف سر و کار داشتند سبب شده بود که وجه دانشگاهی نیز داشته باشند و از چهره های ممتاز دانشگاه مشهد بودند.
 
از دیگر شاخصه های شخصیتب و فکری مرحوم واعظ زاده تماس و ارتباط علمی و فکری دقیق با اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی شیعه و سنی در جهان اسلام بود.
این ارتباط با عالمان برجسته جهان تشیع و اهل سنت و حتی سایر ادیان اعم از مسیحیت و یهودیت موجب شده بود که ایشان از یک افق باز فکری در حوزه مسائل دین شناسی برخوردار شوند.
یکی دیگر از امتیازات و شاخص های دیگر ایشان مسافرت های علمی و پژوهشی به کشورهای مختلف اسلامی است و این سفرهای علمی و فکری با علماء و صاحبنظران کشورهای مختلف برای ایشان بصیرت و دید جهانی نسبت به تعلیمات اسلامی داده بود.
برجستگی و وجه بارز دیگر آیت الله واعظ زاده خراسانی این بود که مرحوم واعظ زاده یک شخصیت حوزوی روشنفکر بود و عملا مانند بزرگانی مثل شهید بهشتی، شهید مفتح از جامعیت برخوردار بود و به صورت عملی و عینی وحدت بخش حوزه و دانشگاه بود و از طرفی ایشان علاوه بر فقه و اصول حوزوی در سایر علوم اسلامی جامعیت یافته بودند و در فقه و اصول و تفسیر و کلام مطالعات عمیق داشتند و در تفسیر قرآن صاحب سبک بودند.
بهره مندی از میراث سترگ علمی تمدن اسلامی که از پیشینیان به دست ما رسیده بود از دیگر امتیازات آن مرحوم بود که جلوه آن را در اثر مشهور ایشان یعنی کتاب المعجم می بینیم.
 
جایگاه و دلیل اهمیت تقریب مذاهب در روش و اندیشه مرحوم واعظ زاده خراسانی چیست؟
مسئله تقریب بین مذاهب اسلامی حائز اهمیت است و به دلیل انگیزه های درون اسلامی و برون اسلامی و برون دینی دارای اهمیت است و به همین دلیل ائمه اطهار (ع) مانند حضرت علی(ع) به تقریب اندیشه های اسلامی اهتمام داشتند و ایشان از امیر المومنین(ع) پیروی دارند که بعد از تلاش ها در زمینه خلافت، دیدند که امت اسلام طاقت اختلافات درونی و بیرونی را ندارد و لذا به منظور وحدت و تقریب بین مسلمین در واقع از حق خود صرفنظر کردند  و اگر ما بخواهیم نقش هدایتی و ارشادی داشته باشیم در پرتو دانش افزائی و تقریب این هدف محقق می شود چرا که واگرائی و تکفیر سبب ایجاد فاصله و شکاف و دشمنی بین مسلمانان می شود که به دنبال آن ضعف و انحطاط فکری را به دنبال خواهد داشت وتعصبات جاهلانه تقویت خواهد شد و به همین دلیل بزرگان دیگری به تقریب توجه داشتند و ما امروز به تقریب مذاهب برای تقویت امت اسلامی و دفاع در برابر دشمنان اسلام نیاز داریم که به دنبال تفرقه هستند.

آیا آیت الله واعظ زاده خراسانی از نظریه ویژه ای هم در مسائل جهان اسلام برخوردار بودند؟ 
نظر ایشان این بود که در ارتباط و گفتگو با مسلمانان و مذاهب اسلامی بیشتر مسأله مرجعیت علمی امامان اهل بیت(ع) مدنظر باشد و مورد توجه قرار بگیرد و مسأله خلافت و رهبری سیاسی که در صدر اسلام مطرح بوده است و امروزه از دیدگاه ایشان منشأ اختلاف می شود اولویتی برای مطرح شدن ندارد چرا که مرجعیت علمی اهل بیت(ع) را اهل سنت هم قبول دارند و لذا بیشتر به این موضوعاتی اهتمام داشتند که در بین علمای مختلف جهان اسلام جزء مشترکات است.
 
چه پیشنهاداتی برای ادامه مسیر و حفظ دستاوردهای فکری و پژوهشی مرحوم واعظ زاده خراسانی دارید؟
پژوهشهای علمی و قرآنی مرحوم واعظ زاده خراسانی در بنیاد پژوهشها و آستان قدس رضوی و در دانشکده الهیات نیاز است که از طرف شاگردان و تربیت شدگان ایشان پیگیری شود و در حوزه مسائل تقریبی  در نشست های علمی و همایش های پژوهشی و علمی ترویجی و کرسی های نظریه پردازی دیدگاه ها و نظرات تقریبی مرحوم واعظ زاده خراسانی مورد بحث و گفتگو و تبادل نظر قرار بگیرد و نقدها و دفاعیاتی صورت بگیرد و گفتمان در قالب نشست ها و همایش ها و گفتگوهای علمی بین اندیشمندان این گفتمان پیگیری و تقویت شود و تفکر بزرگان ما از صدر اسلام تاکنون در شرایط فعلی مورد نیاز است و این تفکر و اندیشه های تقریبی مطرح شود و خروجی این جلسات در قالب مقالات و انتشار آن در سایت ها صورت گیرد.