استاد جامعه المصطفی عنوان کرد:
دعای عرفه؛ مدرسه‌ای بزرگ از معرفت و عرفان ناب حسینی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رضوی، دعای عرفه، نه‌تنها یک دعای معمولی، بلکه مدرسه‌ای بزرگ از معرفت، عرفان و عبودیت است. کلام امام حسین(ع) در این دعا، دل را می‌لرزاند، جان را می‌سوزاند، و روح را تا بلندای توحید بالا می‌برد. در این روز عظیم، بازخوانی این متن شریف، می‌تواند پلی باشد میان انسان معاصر و حقیقت ناب الهی؛ متنی که در کنار عظمت زبانی، عمق معنوی و ظرافت‌های معرفتی‌اش، روح را برای رسیدن به مقام فنا و قرب الهی مهیا می‌سازد.
در آستانه فرارسیدن روز عرفه، یکی از عمیق‌ترین مناسبت‌های عبادی و عرفانی در تقویم اسلامی، خبرنگار خبرگزاری رضوی در گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام محمدباقر مهدوی، استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه جامعه‌المصطفی العالمیه، به بررسی جایگاه دعای عرفه در سنت اسلامی و نقش آن در ارتقاء سلوک معنوی انسان پرداخته است.
عرفه؛ سیر از نعمت به معرفت، از معرفت به عشق، و از عشق به توحید
در ابتدای این گفت‌وگو، حجت‌الاسلام مهدوی با اشاره به ساختار منحصربه‌فرد دعای عرفه اظهار کرد:دعای عرفه، منسوب به امام حسین(ع)، بی‌تردید یکی از غنی‌ترین متون دعایی در سنت اسلامی است. این متن، نه‌تنها اثری روح‌نواز و عاطفی، بلکه نوعی سیر معرفتی و سلوک توحیدی است. امام از ذکر نعمت‌های الهی آغاز می‌کند، انسان را به خودشناسی سوق می‌دهد و سپس در آستانه خداوند، او را به تسلیم و فنا می‌کشاند.
وی با تأکید بر اینکه این دعا فقط برای حاجت‌خواهی نیست، بلکه متنی عرفانی و آموزشی برای خودسازی و معرفت‌جویی است، ادامه داد:از پیدایش نطفه تا رشد عقل، از وجود اعضای بدن تا نعمت ایمان، امام در این دعا، تمامی ابعاد وجودی انسان را در پرتو لطف الهی توصیف می‌کند. نگاه امام، نگاهی عارفانه و عاشقانه است. او نه‌فقط از نعمت می‌گوید، بلکه از شناخت دهنده نعمت سخن می‌گوید، و این نگاه، انسان را از سطح به عمق می‌برد.
دعای عرفه، تجلی عرفان شیعی در کلام امام حسین(ع)
استاد حوزه و دانشگاه جامعه‌المصطفی در ادامه گفت‌وگو، با رد این تصور که عرفان امری جدا از سنت شیعی است، دعای عرفه را دلیلی روشن بر عمق عرفان اهل بیت(ع) دانست و افزود: برخی فکر می‌کنند عرفان در تاریخ اسلام به‌ویژه در تشیع جایگاهی مستقل ندارد، اما اگر کسی فقط دعای عرفه را با تأمل بخواند، درمی‌یابد که عرفان در متن دین و در بطن معارف اهل‌بیت(ع) ریشه دارد.
وی گفت: این دعا نماد تلاقی عرفان و شریعت است. امام حسین(ع) نه‌تنها با خدای خود سخن می‌گوید، بلکه به همه شیعیان می‌آموزد چگونه باید با خدا سخن گفت.
وی افزود:عرفان در دعای عرفه، نه یک تجربه فردی بی‌ریشه، بلکه مبتنی بر عقل، حکمت، وحی و عبودیت است. از این منظر، عرفان شیعی برخلاف برخی جریان‌های افراطی، عقل‌گریز یا شریعت‌گریز نیست. بلکه عقل، عشق و شریعت، همگی دست به دست هم داده‌اند تا روح انسان را به توحید برسانند.
ساختار تدریجی و تربیتی دعا؛ الگویی برای سیر و سلوک معنوی بود
حجت‌الاسلام مهدوی درباره ساختار تربیتی و سلوکی دعای عرفه اشاره داشت: این دعا یک متن تربیتی دقیق و هدفمند است. از شکر نعمت‌های جسمی و مادی آغاز می‌شود و به تأمل در نعمت‌های معرفتی و ایمانی می‌رسد. در پایان، امام حسین(ع) گویی در نهایت خضوع و انقطاع، وجود خود را در دریای عظمت الهی محو می‌بیند. این مسیر، الگویی دقیق برای هر سالک راه خداست.
وی افزود: امام(ع) در این دعا، ما را با خود همراه می‌سازد. کلمات ایشان صرفا خواندنی نیست، بلکه بردنی است؛ انسان را می‌برد، از خودش جدا می‌کند و به مقام معرفت و شهود می‌رساند. این مسیر، همان مسیر عرفانی اصیل شیعی است.
عرفه، مجلس عرفان است نه صرفا مناجات
حجت‌الاسلام مهدوی با اشاره به اثرگذاری روحی دعای عرفه تأکید کرد: وقتی انسان با آمادگی قلبی این دعا را می‌خواند، حس می‌کند در یک مجلس عرفانی نشسته و امام با زبان دل، او را از غفلت به بیداری و از ظلمت به نور می‌برد. این دعا، فقط یک تکرار الفاظ نیست؛ بلکه نوعی تعلیم و تربیت روح است. عقل را زنده می‌کند، دل را نرم می‌سازد و زبان را با حقیقت آشنا می‌کند.
پیامی برای نسل جوان امروز
در بخش پایانی این گفت‌وگو، حجت‌الاسلام مهدوی با دعوت از جوانان برای بازخوانی آگاهانه دعای عرفه گفت: جوانان امروز، به‌دنبال معنا، هویت و ارتباط حقیقی با خدا هستند. دعای عرفه می‌تواند زبان مشترک نسل جدید با معارف الهی باشد.
وی تأکید کرد:اگر این دعا با تدبر و آگاهی خوانده شود، می‌تواند تحولی بنیادین در دل و جان ایجاد کند. این دعا فقط مخصوص عرفات نیست؛ بلکه نسخه‌ای ماندگار برای زندگی امروز و فرداست.
