خبرگزاری رضوی 23 آذر 1396 ساعت 12:28 https://www.razavi.news/fa/note/22125/وحدت-امری-تشریفاتی-یا-نیازی-حیاتی -------------------------------------------------- عنوان : وحدت امری تشریفاتی یا نیازی حیاتی؟ راضیه ناطقی؛ دانش پژوه کارشناسی ارشد جامعه المصطفی العالمیه -------------------------------------------------- متن : به گزارش سرویس فرهنگ و جامعه خبرگزاری رضوی، یکی از نیازهای اساسی دنیای اسلام به خصوص با توجه به شرایط معاصر از جمله مسایل اخیر مربوط به فلسطین موضوع وحدت است که البته از دیرباز مورد دغدغه بسیاری از منادیان همبستگی مذاهب اسلامی بوده است. بزرگانی همچون سید جمال الدین افغانی (اسدآبادی)، سیدعبدالحسین شرف الدین عاملی، علامه محمدتقی قمی و در عصر ما علمایی مانند آیت الله بروجردی، امام خمینی و آیت الله خامنه ای از منادیان وحدت اسلامی بوده اند. قبل از اشاره به ضرورت وحدت و سپس ارائه چند راهکار کاربردی برای تحقق این مهم، ابتدا لازم است تعریف صحیحی از وحدت ارائه شود. مقصود از وحدت چیست؟ آیا وحدتِ مذاهب اسلامی به معنای کنار گذاشتن عقاید هر مذهب و تبدیل مذاهبِ شیعه و اهل سنت به مذهب سومی است یا معنای دیگری مراد است؟ حق این است که مراد از وحدت، حل مسائل همه مذاهب درون مذهب واحد نیست؛ بلکه مقصود، سعی برای فهم واقعی دیدگاه ها و نزدیک کردن آنها - در صورت امکان - و در کنار هم زیستن و تشکیل صف واحد در برابر دشمنان اسلام است. این مسئله با اتخاذ روش هایی از جانب علمای مسلمان، دولت های اسلامی و پیروان همه مذاهب اسلامی ممکن است. در مورد ضرورت وحدت باید گفت بر کسی پوشیده نیست که جهان اسلام در عصر حاضر با شرایطی بحرانی روبه روست؛ در برخی مناطق با فتوا به تکفیر شیعیان هر روز تعدادی از شیعیان در گوشه و کنار جهان کشته می شوند و از طرفی نزاع درونی بین خود شیعه و نیز اهل سنت از انسجام مسلمانان کاسته و زمینه تسلط کفار و سردمداران شان- که همه ریشه در سیاست های خبیث استکبار جهانی دارد- را فراهم کرده است. گذشته از این ها شیعه و اهل سنت دشمنان مشترکی به نام آمریکا و اسرائیل و استکبار جهانی دارند. این مسائل اهمیت وحدت شیعه و اهل سنت را بیش از پیش الزامی می کند. وحدت در زمان فعلی بسیار ضروری است و این ضرورت امر تشریفاتی نیست. ضمن اینکه وحدت مسلمین یک مسئله تاکتیکی و مقطعی نیست، بلکه به تعبیر رهبری یک امر «استراتژیک» است که باید در همه زمان ها ادامه یابد. مسلمانان در پرتوی این اتحاد می توانند قدرت و عظمت پیدا کرده و در ابعاد مختلف پیشرفت کنند. رهبر انقلاب اخیراً در دیدار شرکت‌کنندگان در اجلاس محبان اهل بیت (علیهم السلام) اظهار داشتند که «در چنین شرایطی وحدت امت اسلامی اوجب واجبات است». آیت لله سیستانی نیز در جملات خود از اهل سنت نه به عنوان برادر بلکه با عنوان جان شیعه (انفسنا) یاد کرده اند. بنابراین باید از هر امری که به تفرقه در جامعه دامن بزند بپرهیزیم؛ چراکه با این کارها ممکن است موجب قتل شیعیانی که در کشورهای دیگر در اقلیت هستند، شویم که در این صورت اگر یک قطره خون از آنها ریخته شود، ما مسبب آن خواهیم بود. بنابراین جهان اسلام و جامعه اسلامی با تشکیل امت واحده می تواند یک صدا و یک پارچه مانع از سلطه دشمنان اسلام و استکبار جهانی و ابرقدرت های شرق و غرب شود. وحدت نیز فرایندی است که در راستای مجموعه ای از تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شکل می گیرد. بعد از بیان اهمیت و ضرورت وحدت اسلامی به چند راه مهم که به وحدت شیعه و اهل سنت و نیز تحقق امت واحده اسلامی کمک می کند اشاره می کنیم. اما قبل از آن لازم است بگوییم: هر چند شیعه و اهل سنت هر کدام اعتقادات شان را به حق می دانند ولی الزامی نیست هرکدام در برخورد با دیگری، در وهله اول بخواهند او را به مذهب خود دعوت کنند؛ بلکه همین قدر که رفتارمان بر مبنای رفتار رحمانی رسول اکرم (ص) باشد کافی است و تأثیرش را خواهد داشت. اگر به رفتار، سلوک و ادبیات رحمانی پیامبر اکرم (ص) در جامعه جاهلی عرب آن زمان توجه کنیم می بینیم سیره ایشان خیلی در جذب دیگران تأثیر داشت. اگر خواص جامعه وحدت را با همان ادبیات و رفتار رحمانی پیامبرگونه در میان مردم جا بیندازند شاید هیچ وقت شاهد حوادث امثال پاراچنار نباشیم. بنابراین پیروان هر کدام از مذاهب اسلامی در عین حفظ تمام تفاوت هایی که در نگرش مذهبی خود دارند می توانند با توجه به اصول اخلاقی و رفتار مسالمت آمیز با پیروان دیگر مذاهب که رسول اکرم (ص) سرآمد آن بودند و برای آن مبعوث گشته اند به زندگی مسالمت آمیز در کنار یکدیگر ادامه دهند. زیرا دعوت به تقریب تنها با گفتمان اعتقادی یا فقهی انجام نمی شود؛ بلکه عمل به توصیه های اخلاقی چه بسا در تحقق وحدت کارآمدتر باشد. نکته دیگری که باید توجه کرد این است که در تعاملات مان با برادران اهل سنت دنبال اشتراکاتمان باشیم و همان ها را پررنگ کنیم. حساسیت ها را کم کنیم، دقت کنیم از کلمات تفرقه انگیز، برگزاری مراسم لعن و اهانت به مقدسات اهل سنت و هرچیزی که طرف مقابل را تحریک می کند استفاده نکنیم. در طول تاریخ به ویژه سال های اخیر شاهد این بوده ایم که بزرگان بعضی مذاهب توسط مذهبی دیگر مورد لعن قرار گرفته اند که در برخی موارد منجر به کشته شدن برخی انسان های بی گناه در منطقه ای دیگر شده است. اما در ادامه راهبردها و راهکارهایی برای تحقق بیشتر وحدت پیشنهاد می گردد: * تأکید بر مشترکات در تمام موارد اخلاقی، اجتماعی و اعتقادی؛ با تاکید بر این نکته که به جای شعار، کار عملی کنیم. هر چند ما شیعیان با اهل سنت در برخی مسائل تاریخی و دینی اختلافاتی داریم اما می توانیم با جهات تفرقه انگیز مقابله کنیم و در کلیات آن که با هم اشتراک داریم همان ها را عاملی برای وحدت قرار دهیم. مثلا میلاد رسول اکرم (ص) که جزء مشترکاتمان است را باشکوه برگزار کنیم. درباره تاریخ میلاد حضرت محمد (ص) میان مسلمانان اختلاف نظر اندکی وجود دارد، اهل سنت معتقدند که ۱۲ ربیع الاول سالروز تولد رسول اکرم (ص) است و شیعه ۱۷ ربیع الاول را روز میلاد پیامبر (ص) می داند. امام خمینی(ره) از این موضوع برای ایجاد یکپارچگی میان مسلمانان استفاده کردند. البته تکیه بر مشترکات، به معنای حذف حقیقت یا کم رنگ کردن شعائر دینی نیست. همچنانکه رهبری در عین تأکید بر امر وحدت، در ایام فاطمیه که از امور مورد اختلاف میان شیعه و اهل سنت است مراسم عزاداری برگزار می کنند. برادر شیعه ای که می خواهد کار فرهنگی کند برادر اهل سنتش را هم شریک کند. اگر در منطقه ای هستید که آمیختگی شیعه و اهل سنت وجود دارد مراکز خدماتی و فرهنگی را گسترش دهید و آن را ویژه استفاده همه اهالی آن منطقه (شیعه و اهل سنت) کنید. * مسائل و مشکلات اجتماعی مدخل خوبی برای همکاری سنی و شیعه است. هر دو از فساد جامعه بیمناک هستیم؛ لذا مواردی مانند حجاب؛ به خصوص در دختران جوان، دغدغه حضور جوانان در مسجد، مبارزه با فقر در جامعه و مناطق محروم و ... زمینه‌های همکاری خوبی دارند. در این موارد می توان با هم‌اندیشی به راه حل های خوبی رسید. همچنین مسائل بین‌الملل نیز می تواند عرصه ای برای هم اندیشی ها باشد. فلسطین، میانمار، کشمیر، آمریکا و اسرائیل و ... . * یکی از چیزهایی که به حفظ وحدت کمک می کند استفاده از ظرفیت های مذهبی مانند ایام حج، غدیر، اربعین و زیارت کربلا که زمان های مناسبی برای طرح مسائل مشترک است. حج یکی از بزرگ ترین تعالیم اسلامی ماست که می تواند یکی از مظاهر انسجام در امت اسلامی باشد. مسلمانان از نقاط مختلف جهان با نژاد، رنگ و مذاهب مختلف در زمانی خاص دور خانه خدا جمع می شوند که فرصت خوبی برای تبادل آراء و افکار یکدیگر است. * ایجاد مؤسسات فکری-فرهنگی و مراکز علمی با مشارکت اهل سنت از دیگر پیشنهادات است. در این مراکز طلاب و دانش پژوهان فریقین می توانند در کنار هم به تحصیل معارف دینی مانند فقه، عقاید، تفسیر، تاریخ و ... به صورت تطبیقی بپردازند. این کار موجب شناخت صحیح از عقاید یکدیگر می شود و کم ترین اثر آن اجتناب از اتهامات ناروا به یکدیگر است (وحدت اسلامی مبانی، عرصه ها، موانع و راهکارها، محمدرسول حسینی، ص ۲۱۴). * روابط اجتماعی، انسانی، عاطفی خودمان را محدود به شیعیان نکنیم. محبت به همگان را سرلوحه رفتارمان قرار دهیم نه قومیت یا مذهبی خاص. * مراکزی چون درمانگاه، مدرسه، پژوهشگاه، مؤسسات خدماتی مشترک با اهل سنت ایجاد شود و اسم موسسه چیزی باشد که دو طرف روی آن حساسیت ندارند. اگر کتابخانه ای تأسیس می شود کتاب هایی که برای دو طرف حساسیت زا هستند در کتابخانه نباشد. * رسانه ها اعم از دیداری، شنیداری و مکتوب ظرفیت زیادی در تقریب مذاهب دارند. تولید محتوا در قالب فیلم، کلیپ، نشریه، ایجاد وبلاگ و سایت و ... با مضمون تقریب با تأکید بر مشترکات طرفین و پرهیز از مسائل تفرقه افکن راهکار دیگری برای تحقق وحدت است. * تشکیل اتاق فکرهایی برای تعیین راهکار برای از بین بردن تعصبات مذهبی زمینه تقویت وحدت را فراهم می آورد. * استفاده از ظرفیت های سنتی مانند ریش سفیدان، خان ها، بزرگان فامیل، کسانی که احترام خاصی دارند برای گسترش وحدت مفید خواهد بود. * نقش خواص جامعه و عملکردشان در وحدت را در گسترش وحدت نمی توان نادیده گرفت. * تلاش برای فراهم کردن حضور علما و بزرگان تقریب در مکان های مؤثر از دیگر راهبردهای دست یابی به وحدت محسوب می شود.