مناظرات امام رضا(ع) را در كدام كتابها بخوانيم؟/ يك نمونه از مناظرات ثامن الائمه با عالمان زمان خود
از جمله راههایی که در آن زمان به سبب تاثیرگذاری بر افراد استفاده میشد روش مناظره بود. مناظره به معنای ساختن مقدماتی بر پایه متن قرآن و کتب آسمانی و بهره برداری از این مقدمات برای اثبات حقایق دینی.
امام رضا (ع) با تسلط گسترده بر علوم قرآنی و سایر معارف بشری، با عالمان ادیان گوناگون مناظرات رسمی و غیررسمی زیادی داشتند و به دلیل رعایت تمام و کمال اسلوب مناظره و تاکید بر کلام خدا و حقانیت آن، بر مناظرهکنندگان زمان خود پیروز شدند و آنها را با کلام خود میخکوب کردند. چرا که ایشان علاوه بر باور قلبی به گفتههای خود در آوردن استدلال، تسلط بر کتابهای آسمانی، رعایت عدالت و احترام طرف مناظره و ... به گونهای شایسته و وصف ناشدنی رفتار کردند.
از جمله این مناظرات، مناظره معروف امام رضا (ع) با عمران صائبی است که منجر به اقناع و اسلام آوردن او شد. همچنین است مناظرات دیگر امام با اندیشمندانی چون جاثلیق مسیحی و هزبر زردشتی که آنان را به عجز و سکوت واداشت.
نکته جالب این است که مامون این جلسات مناظره را به خیال خام خود شکست امام رضا (ع) در مقابل حیلههای مغالطهگرایانه مناظره کنندگان برپا میکرد اما سرانجام نتیجهای عکس تلاش او حاصل شد و امام با متانت و تسلط تمام، پیروز اندیشههای باطل مناظره کنندگان شدند تا اسلام در میان گروه های مردم و شک کنندگان جان تازهای بگیرد.
این مناظرات در منابعی چون بحارالانوار، احتجاج، عیون اخبارالرضا و ... وجود دارد اما سید تقی حسینی شاهرودی در اقدامی ابتکاری شماری از آنها را به همراه شرح خود در کتاب ترجمه و شعر چند احتجاج امام رضا(ع) جمع آوری نموده و منتشر کرده است تا به این بهانه به ترویج فرهنگ مناظره و تاثیر آن در اثبات حقانیت دین مبین اسلام و ترویج و معرفی معارف آن تاکید کند و لزوم توجه به این گنحینهها را در عصر حاضر که عصر شبهههای دینی و اعتقادیست یادآور شود.
به عنوان نمونهای از مناظرات این کتاب به مناظره کوتاه امام رضا(ع) با هربز زردشتی اشاره میکنیم:
«سپس امام رضا (ع) هربز بزرگ را صدا زد و به او فرمود: «از زردشت که گمان میکنی پیامبر است بگو. دلیل تو بر نبوتش چیست؟» گفت:« او چیزی آورد که گمان کسی قبل از او نیاورده بود. ما آن را ندیدیم اما گزارشهایی از گذشتگانمان به ما رسیده است و ما هم آن را پیروی کردهایم.» فرمود:« آیا اینگونه نیست که گزارشهایی به شما رسیده است و شما از آن پیروی کردهاید؟» گفت:« بله.» فرمود:« امت های گذشته نیز اینگونه بودند. خبرهایی درباره آنچه پیامبران، آوردند و آنچه موسی، عيسی، و محمد (ع) آوردند، به آنها رسیده است. پس عذر شما چیست که آنها را نمیپذیرید؟ زیرا زردشت را از راه اخبار متواتر قبول کردید که او چیزی آورد که غیر از او نیاورده است.» هربز در جای خود ماند.»
گفتنی است این کتاب در سال ۱۳۹۲ توسط بنیاد بینالمللی امام رضا(ع) منتشر شده است.