غرب با تحکیم حکمرانی مجازی در دنیا به دنبال تضعیف اخلاق و فرهنگ زیارت است

به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، آیت الله سید محمد مهدی میرباقری در نشست و وبینار دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد با عنوان «کرونا و حکمرانی مجازی و تاثیرات آن بر مناسک دینی» که به همت ستاد «کرونا و مطالعات دینداری دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد»، به زمینه‌ها، علل و پیامدهای «حکمرانی مجازی» اشاره کرد. وی وضعیت نهادها و فعالیت‌های مذهبی در این فضای جهانی را نقد و تحلیل نمود.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی توضیح داد که پیش‌فرض شیوع کرونا، هر چه باشد، بحث ما در نگاه پسینی به اتفاقات مربوط به کرونا است. در این بحث کاری نداریم که کرونا ساخته بشری و حمله بیولوژیک است یا خیر. البته ویروس کرونا مخاطره‌آمیز است و تا آنجا که به سیاست‌کاری آلوده نشده باید مخاطره‌آمیز بودن آن را مد نظر داشت و ایمن‌سازی کرد، اما اینکه چند میلیارد آدم را ناگهان به طور خاصی به قرنطینه برده‌اند، بحث دیگری است و باید تحلیل شود. با نگاه پسینی می‌توان گفت اتفاقاتی که می‌افتد جزئی از پازل حکمرانی مجازی است. آنها سعی دارند این حکمرانی را در دنیا مسلط کرده و به آن شتاب دهند.
آیت الله میرباقری متذکر شد که منظور ما از نقشه‌های پشت پرده کرونا، تصمیمات فعالیت‌های بهداشت جهانی و سازمان ملل است، نه فعالیت‌ها و پزشکان زحمت‌کش و دلسوز داخل کشور. کار سازمان ملل، کاملا سیاست زده است تا آنجا که ما ابتدا به آن نگاه سیاسی داریم و بعد نگاه علمی.
نماینده مردم در مجلس خبرگان رهبری یادآور شد که محققان در برخورد با تمدن نوین جهانی و تجدد پنج رویکرد را  برشمرده‌اند: 1. رویکرد پذیرش و تغییر جوامع به نفع این تمدن. در این رویکرد کاملا انفعالی، حتی فرهنگ و سنت تابع غرب می‌شود. 2. مقابله کور و تروریسم و مانند آن. نمونه بارز این رویکرد داعش است. 3. انزوا در برابر تمدن غرب. 4. رویکرد گزینشی خوب از بد در این نگاه آورده‌های غرب اصلا پیچیده تلقی نمی‌شود. صاحبان این رویکرد می‌گویند تکنولوژی مانند چاقوی دو لبه است. آنان می‌گویند باید مدرنیته اسلامی، ژاپن اسلامی یا آمریکای اسلامی بسازیم. 5. رویکرد استحاله. در این رویکرد، یک تمدن ابتدا تمدن دیگر را هضم کرده، سپس یک فرهنگ و تمدن جدیدی را پدید می‌آورد، کاری مانند فعالیت گیاهان. این رویکرد اخیر به نظر ما درست است، مسیر دشواری است اما ناچار از آن هستیم. مثلا دولت الکترونیک در این رویکرد نمی‌گنجد، زیرا همان کاربری مجازی است که گسترش پیدا کرده است.
به نظر وی، تجدد، از جنگ جهانی اول با ایده «پیشرفت و ترقی» در جغرافیای جهان اسلام نفوذ پیدا کرد. تجدد برای این ایده، سه گام را به ترتیب دنبال می‌کند: تحقیر، فریفتگی و استحاله. با این روش، سعی در تغییر آرمان‌شهر دنیای اسلام دارند. ما می‌بایست در گذشته و حال، تکلیف خود را با توسعه معین کنیم. تجدد تا کنون ادبیات توسعه داشته، اما در زمان کنونی یعنی در حکمرانی مجازی ادبیات جدیدی برگرفته است. آنان چند دهه است زیرساخت‌های این حکمرانی را ایجاد کرده‌اند تا بتوانند ساختار‌های قبلی را عوض کنند. بعید نمی‌بینم که اکنون در نظم قبلی جهانی تغییراتی بدهند. البته باید حواسمان باشد که از موضع و نقشه دشمن تعریف افراطی و بزرگنمایی نکنیم.
به توضیح استاد سطح خارج حوزه علمیه ما دو جور مدیریت در سطح عالم داریم که دو گونه اقتضای متفاوت دارند. این دو، مبتنی بر گسترش دو گونه اخلاق و فرهنگ و مناسک هستند؛ در یکی اخلاق مادی مطرح است و دیگری به دنبال اخلاق معنوی است. در احادیث مشهور و مفصّل جُنود عقل و جهل آمده است که عقل از خداوند پیروی کرد اما جهل از فرمان او سرپیچید. سپس هر کدام لشکریانی برای خود خواستند. برخی این روایت را اینگونه تأویل کرده‌اند که عقل و نیروهای خیر آن، همان پیامبر است و جهل و نیروهای شر آن، شیطان می‌باشد. پیامبر می‌خواهد جهان و امت بسازد که به ظهور ختم شود، و کارش بندگی خدای متعال در ضمن ترویج اخلاق حسنه است. از آن سو ابلیس برای گسترش استکبار و شطینت از اخلاق رذیله استفاده می‌کند.
استاد میرباقری برای توضیح و تبیین تفاوت رویکرد غربی از رویکرد انبیا، نظریه یکی از مؤثرترین فیلسوفان غربی در تکوین جهان مدرن، یعنی کانت را مثال زد و توضیح داد که تا بحال از کانت، کتاب‌ها و مقالاتی ترجمه شده است. اخیرا مقاله‌ای از او ترجمه کرده‌اند درباره اجتماعی شدن انسانِ غیر اجتماعی. او در آنجا می‌گوید «ما تا بحال اشتباه می‌کردیم که دنبال همدلی و ایثار بودیم، زیرا با گسترش این اخلاق، بشر در مراحل اولیه خود می‌ماند. در حالیکه طبیعت صفاتی مانند حرص و بخل و طمع و سلطه‌طلبی را در ما ایجاد کرده است. طبیعت اشتباه نکرده بود.» مثلا ما طبیعتا وقتی بازار می‌رویم دنبال منفعت هستیم نه احسان و ایثار. طبیعت بهتر از ما می‌فهمید چون این صفات، رشد و توسعه را ایجاب می‌کرد. کانت نمی‌گوید که صفات عقل، الهی و خیر است یا صفات جهل، شیطانی و شر است، بلکه می‌گوید این صفات برای رشد و توسعه لازم و طبیعی است. بر این اساس کانت یک مقدار به داروینیسم نزدیک شده است. نظام سلطه از دل این نظریات بیرون می‌آید.
وی در ادامه تصریح کرد که در دوران حکمرانی مجازی، همین صفات رذیله و نیروهای جهل گسترش پیدا می‌کند، نه صفات الهی. آنان به این صفات تصریح دارند و از کسانی که این صفات را گسترش بدهند حمایت می‌کنند. یکی از اساتید ما از ورود غربی‌ها به بنگلادش مثال می‌زد. مردم آنجا در آن زمان، زندگی ساده و به تعبیر آنان عقب‌مانده‌ای داشتند. اولین کاری که غربی‌ها برای توسعه آنان کردند تغییر در فرهنگ بود، از جمله انتشار فیلم‌های مستهجن و مبتذل. وقتی از آنان پرسیدند این چه ربطی به توسعه دارد گفتند این مردم برای توسعه، انگیزه تحرک ندارند. این محصولات برای توسعه، مانند بنزین برای ماشین است.
میرباقری در ادامه نتیجه گرفت که این اخلاقیات، بنزین ماشین توسعه است؛ چه در دوران روشنگری، چه در انقلاب صنعتی و چه در الآن که حکمرانی مجازی است. دستگاه شیطان خوب فهیمده است که مقابله با دستگاه نبوی، گسترش اخلاق مادی و رذایل اخلاقی است. متفکران تجدد، به کمتر از اینکه آنان را بپرستیم راضی نیستند. بحث منابع منطقه و مانند آن، خواسته درجه سوم آنهاست. آنان حاکمیت بر ارواح ما را می‌خواهند که بعد از حاکمیت بر منافع و ابدان است. ترامپ به کمتر از تحقیر ما راضی نیست.
آیت الله میرباقری در شباهت و تفاوت دوره کنونی با گذشته توضیح داد که مسیر یونان قدیم و نظام بازار و حکمرانی مجازی، هر سه یکی است. نظریه و فلسفه اجتماعی در گذشته و الآن، در سنت و تجدد یکی است. در سنت و تجدد، هم دستگاه انبیا و هم دستگاه شیطان پیشرفت و تحول داشته‌اند اما در دو مسیر متفاوت. انبیا به دنبال تبدیل صفات رذیله به حسنه بودند اما جریان مادی گرا قصد دارند همین صفات رذیله را برای توسعه خود گسترش دهند. اکنون به این گسترش شتاب بیشتری می‌دهند. آنان در فضای توهم مجازی، حس طبیعی خیالی درست می‌کنند که فرد فکر کند تمام تمنیات مادی خودش را تامین کرده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری، برای مشخص کردن سطح مقابله با حکمرانی مجازی توضیح داد که انقلاب اسلامی هر فکر و برنامه ای برای تمدن غرب دارد باید در مقیاس حکمرانی مجازی باشد نه سطوح و دوره‌های قبل از آن. طبق گفته رهبری، در مقابل دنیای مدرن باید حرکت جهانی انجام داد. نظر ایشان در سال 96 این بود که اگر حکمرانی مجازی اتفاق بیفتد، پیامدهایش از انقلاب صنعتی سنگین‌تر است. اما جامعه و دولت و تمدن ما در مرحله دولت سازی اسلامی است، در حالیکه مسأله ما تغییر کرده است، سر و کار ما با دولت-ملت مدرن نیست، بلکه با حکمرانی مجازی روبرو هستیم. تلقی من، سیاهچال مجازی است؛ یکبار در مدرنیته، ارتباط ما را با آسمان قطع کردند، حالا می‌خواهند ما را در یک سیاهچال و خیال منفصل بیندازند که کاملا شیطانی است. نمی توان ساده‌لوحانه به صورت گزینشی با فضای مجازی برخورد کرد و گفت فضای مجازی فضای پربرکتی است. بعضی از دوستان می‌گفتند فضای مجازی، کفار را مستخدمِ ما کرده است.
این سخنران مذهبی برای مواجهه صحیح با حکمرانی مجازی توضیح داد که در حکمرانی مجازی، نظام آموزشی و مدارس دارد به سمت فضای مجازی پیش می‌رود. هیئت در فضای مجازی رفته است و فعالیت‌های عینی و حقیقی مذهبی به شدت کمرنگ شده که بسیار نگران کننده است. بعید می‌دانم طرح‌هایی در پشت پرده خود نداشته باشند. این جزء برنامه‌های آنان است. من مانند برخی نمی‌گویم مقابله کور در پیش بگیریم، اما به هیچ وجه نباید در برابر آنان تسلیم شد. باید به نحوی به جنگ این حکمرانی برویم. اولین جملات رهبر انقلاب برای عصر جدید همین است که باید مدیریت آن را به عهده بگیریم و آن را استحاله کنیم. این کار نیاز به یک تدبیر گسترده دارد.