گزارش خبرگزاری رضوی به مناسب سالروز درگذشت دکتر شریعتی
چرا دکتر شریعتی همچنان در جهان اسلام محبوب است؟
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، دکتر على شریعتی در سال ۱۳۱۲ در مزينان از توابع سبزوار استان خراسان در خانوادهای مذهبی چشم به جهان گشود پدر او استاد محمد تقی شریعتی مردی پاک و پارسا و عالم به علوم نقلی و عقلی و استاد دانشگاه مشهد بود. علی شریعتی پس از گذراندن دوران کودکی وارد دبستان شد و پس از شش سال وارد دانشسرای مقدماتی در مشهد شد. علاوه بر خواندن دروس دانشسرا در کلاسهای پدرش به کسب علم می پرداخت. او پس از پایان تحصیلات در دانشسرا به آموزگاری پرداخت و کاری را شروع کرد که در تمامی دوران زندگی کوتاهش سخت به آن شوق داشت.
شریعتی در سال ۱۳۳۴ به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد وارد گشت و رشته ادبیات فارسی را برگزید. در همین سال علی با یکی از همکلاسان خود بنام پوران شریعت رضوی ازدواج میکند. وجود تفکر خلاق باعث شد در طول دوران تحصیل در دانشکده ادبیات به انتشار آثاری چون: ترجمه ابوذر غفاری ، ترجمه نیایش اثر الکسیس خ .کارل و یک رشته مقالههای تحقیقی در این زمینه همت گمارد.
او در سال ۱۳۳۷ پس از دریافت لیسانس در رشته ادبیات فارسی بعلت شاگرد اول شدنش برای ادامه تحصیل به فرانسه فرستاده شد. وی در آنجا به تحصیل علومی چون جامعه شناسی، مبانی علم تاریخ و تاریخ و فرهنگ اسلامی پرداخت و با اساتید بزرگی چون ماسینیون، گورویچ و ساتر و... آشنا شد و از علم آنان بهرههای بسیار برد.
دوران تحصیل شریعتی همزمان با جریان نهضت ملی ایران به رهبری مصدق بود که او نیز با قلم و بیان خود و نوشتههای محکم و مستدل از این حرکت دفاع مینمود. وی پس از سالها تحصیل با مدرک دکترا در رشتههای جامعه شناسی و تاریخ ادیان به ایران بازگشت در همان دوران نیز فعالیتهای بسیاری در زمینههای سیاسی و مبارزاتی و اجتماعی داشت.
در سال ۱۹۵۹ میلادی به سازمان آزادیبخش الجزایر مىپیوندد و سخت به فعالیت مىپردازد. در سال ۱۹۶۰ میلادی مقالهای تحت عنوان "به کجا تکیه کنیم" را در یکی از نشریات فرانسه منتشر میکند. در سال ۱۹۶۱میلادی مقاله "شعر چیست؟" ساتر را ترجمه و در پاریس منتشر مینماید و در همان اول علت فعالیت در سازمان آزادیبخش الجزایر گرفتار میشود و در زندان پاریس با "گیوز" مصاحبهای میکند که در سال ۱۹۶۵ در توگو چاپ میشود.
در سال ۱۹۶۱ نیز مقالهای تحت عنوان "مرگ فرانتس فانون" را در پاریس منتشر میکند، همچنین در طول مبارزات مردم الجزایر برای آزادی دستگیر میشود و مورد ضرب و شتم پلیس فرانسه قرار میگیرد و روانه بیمارستان میشود و سپس به زندان فرستاده میشود. همچنین با مبارزان بزرگ ملتهای محروم نیز آشنا میشود وی در سال ۱۳۴۳ به ایران باز میگردد و در مرز ترکیه و ایران توقیف و به زندان قزل قلعه تحویل داده میشود و بعد از چند ماه آزاد و به خراسان زادگاهش میرود. در سال ۱۳۴۴ مدتی پس از بیکاری ، اداره فرهنگ مشهد ، استاد جامعه شناسی و فارغ التحصیل دانشگاه سوربن فرانسه را بعنوان دبیر انشاء کلاس چهارم دبستان در یکی از روستاهای مشهد استخدام میکند، و سپس در دبیرستان بتدریس میپردازد و بالاخره به عنوان استادیار تاریخ وارد دانشگاه مشهد میشود و سیر الهام بخشی او در سطح ایران و جهان اسلام آغاز می شود.
به واقع پیوستن دکتر علی شریعتی به جنبش های آزادی بخش در سطح جهان اسلام یا حمایت از آنها از دوران دانشجویی و سپس سال های آموزگاری در دانشگاه و حسینیه ارشاد او را در همان زمان مبارزات و فعالیت ها به چهره ای مطرح میان جوامع بیدارشده اسلامی بدل ساخته بود.
در این رابطه حامد رضایی پژوهشگر مسائل فرهنگی جهان اسلام می نویسد: افغانستان و ترکیه دو کشوری هستند که بیشترین اقبال را به اندیشه های دکتر شریعتی داشته اند. شاید درباره این دو منطقه جغرافیایی خاص – برخلاف سایر نقاط جهان اسلام – بتوان با جرات گفت که شریعتی تاثیری جدی و «تعیین کننده» داشته است. تاثیر شریعتی منحصر به شیعیان افغانستان نبوده است بلکه بسیاری از چهره های اهل سنت نیز از جریان روشنفکری در ایران متاثر بودند. امین کریم از چهره های مطرح اسلامگرای افغانستان ریشه روشنفکری دینی در این کشور را افکار سیدجمال، محمد عبده و اقبال لاهوری میداند و از نمایندگان جدید آن شریعتی و سروش را نام میبرد. البته نظریات سروش را انحرافی میداند.
همچنین مسعود صدر محمدی کارشناس مسائل ترکیه معتقد است: جامعه ترکیه هنوز از دکتر شریعتی عبور نکرده است و افکار و اثار او هنوز در جامعه ترکیه محبوب است.
در مصر دوره کامل آثار دکتر شریعتی توسط دکتر ابراهیم دسوقي شتا استاد زبان فارسی در دانشگاه های مصر به عربی ترجمه شد و بر شناخت از دکتر شریعتی در جهان عرب افزود.
شریعتی در سال ۱۳۳۴ به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد وارد گشت و رشته ادبیات فارسی را برگزید. در همین سال علی با یکی از همکلاسان خود بنام پوران شریعت رضوی ازدواج میکند. وجود تفکر خلاق باعث شد در طول دوران تحصیل در دانشکده ادبیات به انتشار آثاری چون: ترجمه ابوذر غفاری ، ترجمه نیایش اثر الکسیس خ .کارل و یک رشته مقالههای تحقیقی در این زمینه همت گمارد.
او در سال ۱۳۳۷ پس از دریافت لیسانس در رشته ادبیات فارسی بعلت شاگرد اول شدنش برای ادامه تحصیل به فرانسه فرستاده شد. وی در آنجا به تحصیل علومی چون جامعه شناسی، مبانی علم تاریخ و تاریخ و فرهنگ اسلامی پرداخت و با اساتید بزرگی چون ماسینیون، گورویچ و ساتر و... آشنا شد و از علم آنان بهرههای بسیار برد.
دوران تحصیل شریعتی همزمان با جریان نهضت ملی ایران به رهبری مصدق بود که او نیز با قلم و بیان خود و نوشتههای محکم و مستدل از این حرکت دفاع مینمود. وی پس از سالها تحصیل با مدرک دکترا در رشتههای جامعه شناسی و تاریخ ادیان به ایران بازگشت در همان دوران نیز فعالیتهای بسیاری در زمینههای سیاسی و مبارزاتی و اجتماعی داشت.
در سال ۱۹۵۹ میلادی به سازمان آزادیبخش الجزایر مىپیوندد و سخت به فعالیت مىپردازد. در سال ۱۹۶۰ میلادی مقالهای تحت عنوان "به کجا تکیه کنیم" را در یکی از نشریات فرانسه منتشر میکند. در سال ۱۹۶۱میلادی مقاله "شعر چیست؟" ساتر را ترجمه و در پاریس منتشر مینماید و در همان اول علت فعالیت در سازمان آزادیبخش الجزایر گرفتار میشود و در زندان پاریس با "گیوز" مصاحبهای میکند که در سال ۱۹۶۵ در توگو چاپ میشود.
در سال ۱۹۶۱ نیز مقالهای تحت عنوان "مرگ فرانتس فانون" را در پاریس منتشر میکند، همچنین در طول مبارزات مردم الجزایر برای آزادی دستگیر میشود و مورد ضرب و شتم پلیس فرانسه قرار میگیرد و روانه بیمارستان میشود و سپس به زندان فرستاده میشود. همچنین با مبارزان بزرگ ملتهای محروم نیز آشنا میشود وی در سال ۱۳۴۳ به ایران باز میگردد و در مرز ترکیه و ایران توقیف و به زندان قزل قلعه تحویل داده میشود و بعد از چند ماه آزاد و به خراسان زادگاهش میرود. در سال ۱۳۴۴ مدتی پس از بیکاری ، اداره فرهنگ مشهد ، استاد جامعه شناسی و فارغ التحصیل دانشگاه سوربن فرانسه را بعنوان دبیر انشاء کلاس چهارم دبستان در یکی از روستاهای مشهد استخدام میکند، و سپس در دبیرستان بتدریس میپردازد و بالاخره به عنوان استادیار تاریخ وارد دانشگاه مشهد میشود و سیر الهام بخشی او در سطح ایران و جهان اسلام آغاز می شود.
به واقع پیوستن دکتر علی شریعتی به جنبش های آزادی بخش در سطح جهان اسلام یا حمایت از آنها از دوران دانشجویی و سپس سال های آموزگاری در دانشگاه و حسینیه ارشاد او را در همان زمان مبارزات و فعالیت ها به چهره ای مطرح میان جوامع بیدارشده اسلامی بدل ساخته بود.
در این رابطه حامد رضایی پژوهشگر مسائل فرهنگی جهان اسلام می نویسد: افغانستان و ترکیه دو کشوری هستند که بیشترین اقبال را به اندیشه های دکتر شریعتی داشته اند. شاید درباره این دو منطقه جغرافیایی خاص – برخلاف سایر نقاط جهان اسلام – بتوان با جرات گفت که شریعتی تاثیری جدی و «تعیین کننده» داشته است. تاثیر شریعتی منحصر به شیعیان افغانستان نبوده است بلکه بسیاری از چهره های اهل سنت نیز از جریان روشنفکری در ایران متاثر بودند. امین کریم از چهره های مطرح اسلامگرای افغانستان ریشه روشنفکری دینی در این کشور را افکار سیدجمال، محمد عبده و اقبال لاهوری میداند و از نمایندگان جدید آن شریعتی و سروش را نام میبرد. البته نظریات سروش را انحرافی میداند.
همچنین مسعود صدر محمدی کارشناس مسائل ترکیه معتقد است: جامعه ترکیه هنوز از دکتر شریعتی عبور نکرده است و افکار و اثار او هنوز در جامعه ترکیه محبوب است.
در مصر دوره کامل آثار دکتر شریعتی توسط دکتر ابراهیم دسوقي شتا استاد زبان فارسی در دانشگاه های مصر به عربی ترجمه شد و بر شناخت از دکتر شریعتی در جهان عرب افزود.