توصیه هایی برای روزه داری در ماه مبارک رمضان؛
رمضان فرصتی برای خودسازی/«کرونا» منافاتی با روزه گرفتن ندارد
خبرگزاری رضوی- طبق اعلام برخی مراجع و ستاد استهلال دفتر رهبر معظم انقلاب فردا( شنبه) اولین روز ماه مبارک رمضان است و در نظر داریم راهکارها و توصیه هایی را در خصوص تغذیه، وعده های افطار و سحر، زمان مناسب برای خواب، توصیه های دارویی و... را که متخصصان و روانشناسان بدان تاکید دارند، اشاره کنیم.
با وجود کرونا بالاخره روزه گرفتن ضرر دارد یا خیر؟
اولین موضوع این که با توجه به روزهای متفاوتی که در مقایسه با سال های پیش با آن مواجه هستیم و تمامی دنیا درگیر یک ویروس منحوس شده است، این سوال برای خیلی از روره داران به وجود می آید که روزه گرفتن در این شرایط برای سلامتی شان ضرری ندارد و یا این که ضعف سیستم ایمنی بدن را موجب نمیشود؟ که زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در این خصوص توضیحاتی را از این قرار ارایه داده است: روزه‌داران برای آسیب ندیدن سیستم ایمنی، اصول تغذیه‌ای را برای سحر و افطار رعایت کنند، هیچ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اى ﻣﺒﻨـﻰ ﺑـﺮ ﺧﻄـﺮ روزه دارى و اﻓﺰاﻳﺶ اﺑـﺘﻼ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎرى ﻛﻮوﻳـﺪ ١٩ دﻳـﺪه ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ، تمامی اﻓـﺮاد ﺳـﺎﻟﻢ ﻛﻤﺘـﺮ از ٦٥ ﺳـﺎل ﺑـﺎ رﻋﺎﻳـﺖ ﻣـﻮارد ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻰ و ﺗﻐﺬﻳـﻪ اى ﻣـﻰ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ روزه ﺑﮕﻴﺮند، ﺑﻴﻤﺎراﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎ ﺷـﺪه اﻧﺪ، ﻧﺒﺎﻳﺪ روزه ﺑﮕﻴﺮند، ﺑﻴﻤـﺎراﻧﻰ ﻛـﻪ ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ وﻳـﺮوس ﻛﺮوﻧـﺎ ﺷـﺪه و ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣﻰ ﺷﻮد، ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ٦ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ از ﺑﻴﻤﺎرى اﻗﺪام ﺑﻪ روزه دارى ﻧﻜﻨﻨﺪ، در ﺳﺎﻋﺎت روزه دارى ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ﺟـﺎرى ﻣـﺪت آن ﺣـﺪود ١٦ ﺳـﺎﻋﺖ است، ﮔﺮﺳـﻨﮕﻰ ﻣـﻰ ﺗﻮاﻧـﺪ در ﺻـﻮرت ﻋـﺪم رﻋﺎﻳـﺖ اﺻﻮل ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﺻـﺤﻴﺢ در وﻋـﺪه ﺳـﺤﺮ و اﻓﻄـﺎر و ﻳـﺎ ﺣـﺬف ﻳﻜـﻰ از وﻋـﺪه ﻫـﺎ ﺑـﻪ وﻳـﮋه وﻋـﺪه ﺳـﺤﺮى، ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻳﻤﻨﻰ ﺑﺪن ﺷﺪه و اﺣﺘﻤﺎل اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرى ﻛﻮوﻳﺪ ١٩ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ، روزه دارى ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳـﺦ ﻫـﺎى اﻟﺘﻬـﺎﺑﻰ و ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻳﻤﻨـﻰ ﺑـﺪن ﺷـﻮد.
افطار را چطور شروع کنیم؟
افطار خود را با چای ولرم و نان و پنیر آغاز کنید. چای، شیر و آب گرم در زمان باز کردن روزه توصیه می شود و از خوردن نوشیدنی های سرد پرهیز شود زیرا معده ساعت ها خالی بوده و سردیجات باعث ایجاد مشکلات گوارشی می کند. خوردن خرما نیز به دلیل داشتن انرژی بالا توصیه می شود. خوردن نان های سبوس دار در کنار پنیر و سبزیجات و کشمش و گردو نیز بهترین گزینه برای وعده افطاری است، زیرا در عین سبک بودن دارای مواد مغذی است و به یک باره معده را پر نمی کند، همچنین به مذاق همه نیز خوش می آید. آش رشته و حلیم به شرطی این که چرب نباشد و حبوبات از قبل خیسانده شده باشد نیز در وعده افطار توصیه می شود. مصرف سالاد هم به دلیل داشتن فیبر و مواد معدنی از بهترین خوراکی ها است، همچنین خوردن آبمیوه طبیعی و تازه و خنک علاوه بر رفع تشنگی دارای املاح و ویتامین است. در وعده افطار خوردن کربوهیدارت مانند سیب زمینی، گوشت مرغ و ماهی نیز می تواند مفید واقع شود. سوپ رقیق و پر سبزیجات همراه با جو نیز به شدت توصیه می شود. اما در نظر داشته باشید معده و شکم بیش از ۱۶ ساعت خالی بوده و خوردن یک باره غذاهای چرب و شیرین و ماست و دوغ می تواند شما را با مشکلات هاضمه ای مواجه کند، پس در وعده افطار از این غذاها مصرف نکنید. از میوه جات و دیگر میان وعده های غذایی در فاصله افطار تا سحر استفاده نمایید . در وعده های غذایی سحر و افطار مصرف سبزیجات و لبنیات توصیه می شود.
سحری چی بخوریم؟
اولین نکته که در وعده سحری باید بدان اشاره کنیم این است که به هیچ وجه وعده سحری حذف نشود و به جای آن شام جایگزین شود، در این صورت موجب بروز بیماری های مختلف و بدخلقی و ناراحتی اعصاب می گردد. علاوه بر این بسیاری از افراد از انجایی که در سحر کسل و خواب آلود هستند غذایشان را تند و سریع و همراه با آب فراوان میل می کنند، در حالی که این کار هم به شدت‌مضر است و باعث ریفلاکس معده و مشکلات بعدی می شود، وعده سحر باید همراه با لقمه های کوچک و آهسته جویده شود، زیرا همین اقدام به ظاهر ساده باعث هضم مناسب و به طبع دیر گرسنه شدن می گردد. پس سحری را با آرامش، همراه با سبزیجات، سالاد، برنج، و خورشت و یا گوشت سفید میل کنید، وعده سحری باید کامل باشد تا از گرسنگی طولانی مدت روز پیشگیری کند و از خوردن غذاهای شور و خیارشور، نوشابه های گازدار، شیرینی جات، سوسیس و کالباس و فست فود، کله پاچه و آش و کنسروی جات به شدت پرهیز شود زیرا علاوه بر تشنه شدن فاقد ارزش غذایی هستند و فقط معده شما را پر می کنند. خوردن تخم مرغ، حبوبات، ماست، غلات سبوس دار و سیب زمینی و موز به دلیل ارزش غذایی بالا از بهترین گزینه ها در این وعده محسوب می شوند.
بهترین زمان خواب در ماه رمضان
اما خواب مناسب و کافی برای روزه داران از مهترین نکات قابل ذکر است، که متاسفانه روزه داران گاهی بیشتر و یا کمتر از زمانی که پزشکان توصیه می کنند می خوابند. در حالی که بزرگسالان باید حدود ۷.۵ تا ۸.۵ ساعت خواب داشته باشند که نیاز به برنامه ریزی مناسب دارد و باید ساعت خواب و بیداری منظم باشد. برای این که خواب راحتی داشته‌باشیم باید از خوردن غذاهای چرب و پر کالری و کافین دار مانند چای و قهوه در شب خودداری شود. اگر در وعده سحر کافی نداشتید ایرادی ندارد زیرا می توان آن را در طی روز جبران کرد که بهترین زمان ظهر و بعد از اذان است. همچنین مدیر کل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه بهترین هضم در هنگام خواب اتفاق افتاده و بی‌خوابی سبب ایجاد خشکی می‌شود، بر توجه به اهمیت خواب شبانه در ماه مبارک رمضان تاکید کرده و گفته بین زمان خوردن غذا تا خوابیدن، باید فاصله باشد که این فاصله بسته به نوع غذای مصرفی و نوع هضم در هر فرد، متغیر است، اما به طور متوسط در نظر گرفتن حداقل دو ساعت فاصله زمانی، توصیه می‌شود و باید برنامه غذایی در وعده افطار را بر اساس آن تنظیم کرد.
توصیه های دارویی
معاونت غذا و داروی دانشگاه کاشان توصیه های دارویی را برای ایام ماه رمضان ارایه داده است که در ادامه به آن اشاره می کنیم: چنانچه بیمار از شرایط عمومی مناسبی برای روزه داری برخوردار باشد ،قاعدتاً استفاده از اشکال دارویی خاصی که داروها را به صورت غیر خوراکی به بدن می رساند ،مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
بعضی از این اشکال دارویی عبارتند از: قطره های گوشی، بینی و چشم، کرم ها، پمادها و داروهایی که به صورت پلاستر(چسب های پوستی)مصرف می شوند، شیاف های مقعدی و واژینال، دهان شویه ها و اسپری های دارویی(مانند داروهای ضد آسم؛ که در مورد این داروها نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، قرص های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین (که در مورد این داروها نیز نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، داروهای تزریقی عضلانی و زیرجلدی به شرط آنکه حاوی ویتامین ها و یا مواد مغذی نباشند (که البته در مورد داروهای تزریق وریدی نیز مراجع تقلید نظرات متفاوتی دارند.) افرادی که باید داروهای خود را به طور روزانه (یکبار در روز) مصرف کنند، برای ادامه درمان خود در زمان روزه داری با مشکل خاصی روبه رو نیستند.
این بیماران می توانند زمان مصرف داروی خود را در فاصله بین افطار تا سحر قرار دهند. در صورتی که لازم است داروی خود را با معده خالی مصرف کنند،بهترین زمان مصرف دارو برای آنها یک ساعت قبل از سحری و یا دو ساعت بعد از افطار یاشد.
با وجود کرونا بالاخره روزه گرفتن ضرر دارد یا خیر؟
اولین موضوع این که با توجه به روزهای متفاوتی که در مقایسه با سال های پیش با آن مواجه هستیم و تمامی دنیا درگیر یک ویروس منحوس شده است، این سوال برای خیلی از روره داران به وجود می آید که روزه گرفتن در این شرایط برای سلامتی شان ضرری ندارد و یا این که ضعف سیستم ایمنی بدن را موجب نمیشود؟ که زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در این خصوص توضیحاتی را از این قرار ارایه داده است: روزه‌داران برای آسیب ندیدن سیستم ایمنی، اصول تغذیه‌ای را برای سحر و افطار رعایت کنند، هیچ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اى ﻣﺒﻨـﻰ ﺑـﺮ ﺧﻄـﺮ روزه دارى و اﻓﺰاﻳﺶ اﺑـﺘﻼ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎرى ﻛﻮوﻳـﺪ ١٩ دﻳـﺪه ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ، تمامی اﻓـﺮاد ﺳـﺎﻟﻢ ﻛﻤﺘـﺮ از ٦٥ ﺳـﺎل ﺑـﺎ رﻋﺎﻳـﺖ ﻣـﻮارد ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻰ و ﺗﻐﺬﻳـﻪ اى ﻣـﻰ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ روزه ﺑﮕﻴﺮند، ﺑﻴﻤﺎراﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎ ﺷـﺪه اﻧﺪ، ﻧﺒﺎﻳﺪ روزه ﺑﮕﻴﺮند، ﺑﻴﻤـﺎراﻧﻰ ﻛـﻪ ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ وﻳـﺮوس ﻛﺮوﻧـﺎ ﺷـﺪه و ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣﻰ ﺷﻮد، ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ٦ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ از ﺑﻴﻤﺎرى اﻗﺪام ﺑﻪ روزه دارى ﻧﻜﻨﻨﺪ، در ﺳﺎﻋﺎت روزه دارى ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ﺟـﺎرى ﻣـﺪت آن ﺣـﺪود ١٦ ﺳـﺎﻋﺖ است، ﮔﺮﺳـﻨﮕﻰ ﻣـﻰ ﺗﻮاﻧـﺪ در ﺻـﻮرت ﻋـﺪم رﻋﺎﻳـﺖ اﺻﻮل ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﺻـﺤﻴﺢ در وﻋـﺪه ﺳـﺤﺮ و اﻓﻄـﺎر و ﻳـﺎ ﺣـﺬف ﻳﻜـﻰ از وﻋـﺪه ﻫـﺎ ﺑـﻪ وﻳـﮋه وﻋـﺪه ﺳـﺤﺮى، ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻳﻤﻨﻰ ﺑﺪن ﺷﺪه و اﺣﺘﻤﺎل اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرى ﻛﻮوﻳﺪ ١٩ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ، روزه دارى ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳـﺦ ﻫـﺎى اﻟﺘﻬـﺎﺑﻰ و ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻳﻤﻨـﻰ ﺑـﺪن ﺷـﻮد.
افطار را چطور شروع کنیم؟
افطار خود را با چای ولرم و نان و پنیر آغاز کنید. چای، شیر و آب گرم در زمان باز کردن روزه توصیه می شود و از خوردن نوشیدنی های سرد پرهیز شود زیرا معده ساعت ها خالی بوده و سردیجات باعث ایجاد مشکلات گوارشی می کند. خوردن خرما نیز به دلیل داشتن انرژی بالا توصیه می شود. خوردن نان های سبوس دار در کنار پنیر و سبزیجات و کشمش و گردو نیز بهترین گزینه برای وعده افطاری است، زیرا در عین سبک بودن دارای مواد مغذی است و به یک باره معده را پر نمی کند، همچنین به مذاق همه نیز خوش می آید. آش رشته و حلیم به شرطی این که چرب نباشد و حبوبات از قبل خیسانده شده باشد نیز در وعده افطار توصیه می شود. مصرف سالاد هم به دلیل داشتن فیبر و مواد معدنی از بهترین خوراکی ها است، همچنین خوردن آبمیوه طبیعی و تازه و خنک علاوه بر رفع تشنگی دارای املاح و ویتامین است. در وعده افطار خوردن کربوهیدارت مانند سیب زمینی، گوشت مرغ و ماهی نیز می تواند مفید واقع شود. سوپ رقیق و پر سبزیجات همراه با جو نیز به شدت توصیه می شود. اما در نظر داشته باشید معده و شکم بیش از ۱۶ ساعت خالی بوده و خوردن یک باره غذاهای چرب و شیرین و ماست و دوغ می تواند شما را با مشکلات هاضمه ای مواجه کند، پس در وعده افطار از این غذاها مصرف نکنید. از میوه جات و دیگر میان وعده های غذایی در فاصله افطار تا سحر استفاده نمایید . در وعده های غذایی سحر و افطار مصرف سبزیجات و لبنیات توصیه می شود.
سحری چی بخوریم؟
اولین نکته که در وعده سحری باید بدان اشاره کنیم این است که به هیچ وجه وعده سحری حذف نشود و به جای آن شام جایگزین شود، در این صورت موجب بروز بیماری های مختلف و بدخلقی و ناراحتی اعصاب می گردد. علاوه بر این بسیاری از افراد از انجایی که در سحر کسل و خواب آلود هستند غذایشان را تند و سریع و همراه با آب فراوان میل می کنند، در حالی که این کار هم به شدت‌مضر است و باعث ریفلاکس معده و مشکلات بعدی می شود، وعده سحر باید همراه با لقمه های کوچک و آهسته جویده شود، زیرا همین اقدام به ظاهر ساده باعث هضم مناسب و به طبع دیر گرسنه شدن می گردد. پس سحری را با آرامش، همراه با سبزیجات، سالاد، برنج، و خورشت و یا گوشت سفید میل کنید، وعده سحری باید کامل باشد تا از گرسنگی طولانی مدت روز پیشگیری کند و از خوردن غذاهای شور و خیارشور، نوشابه های گازدار، شیرینی جات، سوسیس و کالباس و فست فود، کله پاچه و آش و کنسروی جات به شدت پرهیز شود زیرا علاوه بر تشنه شدن فاقد ارزش غذایی هستند و فقط معده شما را پر می کنند. خوردن تخم مرغ، حبوبات، ماست، غلات سبوس دار و سیب زمینی و موز به دلیل ارزش غذایی بالا از بهترین گزینه ها در این وعده محسوب می شوند.
بهترین زمان خواب در ماه رمضان
اما خواب مناسب و کافی برای روزه داران از مهترین نکات قابل ذکر است، که متاسفانه روزه داران گاهی بیشتر و یا کمتر از زمانی که پزشکان توصیه می کنند می خوابند. در حالی که بزرگسالان باید حدود ۷.۵ تا ۸.۵ ساعت خواب داشته باشند که نیاز به برنامه ریزی مناسب دارد و باید ساعت خواب و بیداری منظم باشد. برای این که خواب راحتی داشته‌باشیم باید از خوردن غذاهای چرب و پر کالری و کافین دار مانند چای و قهوه در شب خودداری شود. اگر در وعده سحر کافی نداشتید ایرادی ندارد زیرا می توان آن را در طی روز جبران کرد که بهترین زمان ظهر و بعد از اذان است. همچنین مدیر کل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه بهترین هضم در هنگام خواب اتفاق افتاده و بی‌خوابی سبب ایجاد خشکی می‌شود، بر توجه به اهمیت خواب شبانه در ماه مبارک رمضان تاکید کرده و گفته بین زمان خوردن غذا تا خوابیدن، باید فاصله باشد که این فاصله بسته به نوع غذای مصرفی و نوع هضم در هر فرد، متغیر است، اما به طور متوسط در نظر گرفتن حداقل دو ساعت فاصله زمانی، توصیه می‌شود و باید برنامه غذایی در وعده افطار را بر اساس آن تنظیم کرد.
توصیه های دارویی
معاونت غذا و داروی دانشگاه کاشان توصیه های دارویی را برای ایام ماه رمضان ارایه داده است که در ادامه به آن اشاره می کنیم: چنانچه بیمار از شرایط عمومی مناسبی برای روزه داری برخوردار باشد ،قاعدتاً استفاده از اشکال دارویی خاصی که داروها را به صورت غیر خوراکی به بدن می رساند ،مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
بعضی از این اشکال دارویی عبارتند از: قطره های گوشی، بینی و چشم، کرم ها، پمادها و داروهایی که به صورت پلاستر(چسب های پوستی)مصرف می شوند، شیاف های مقعدی و واژینال، دهان شویه ها و اسپری های دارویی(مانند داروهای ضد آسم؛ که در مورد این داروها نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، قرص های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین (که در مورد این داروها نیز نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، داروهای تزریقی عضلانی و زیرجلدی به شرط آنکه حاوی ویتامین ها و یا مواد مغذی نباشند (که البته در مورد داروهای تزریق وریدی نیز مراجع تقلید نظرات متفاوتی دارند.) افرادی که باید داروهای خود را به طور روزانه (یکبار در روز) مصرف کنند، برای ادامه درمان خود در زمان روزه داری با مشکل خاصی روبه رو نیستند.
این بیماران می توانند زمان مصرف داروی خود را در فاصله بین افطار تا سحر قرار دهند. در صورتی که لازم است داروی خود را با معده خالی مصرف کنند،بهترین زمان مصرف دارو برای آنها یک ساعت قبل از سحری و یا دو ساعت بعد از افطار یاشد.
