مدیر حوزه علمیه اهل سنت مظاهر العلوم خراسان:
همدلی آیت الله بروجردی و شیخ شلتوت زمینه تقریب مذاهب را فراهم کرد
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، تاکنون حوزه علمیه شیعی قم و جامع الازهر سنی مصری، فراز و نشیب و تحولات ویژه‌ای در تبیین و شکل‌دهی اندیشه اسلامی برای رهبری جامعه جهانی مسلمانان داشته‌اند. حمایت آیت الله بروجردی از دارالتقریب بین مذاهب اسلامی در قاهره و فتوای معروف شیخ شلتوت در صحت تعبد و عمل به فقه شیعه در کنار مذاهب چهارگانه اهل سنت نمونه مهمی از این تحولات به شمار می‌رود.
مولوی خلیل الله ربانی، مدیر حوزه علمیه مظاهر العلوم و امام جمعه گوهرکوه خاش، با عنایت به همت این دو رهبر مذهبی و فکری جهان اسلام برای مسأله تقریب مذاهب و اتحاد مسلمین، به معرفی شخصیت علمی و بیان ارتباط این دو الگوی راه وحدت پرداخته است. وی به دعوت کنگره بین المللی «بزرگداشت آیت الله بروجردی و شیخ محمود شلتوت» که در دی ماه 1379 شمسی در تهران برگزار شد، یادداشتی با عنوان «آیت الله بروجردی وشیخ محمود شلتوت» را تهیه و تقدیم این کنگره نمود. انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، این مقاله و 5 مقاله دیگر را به همراه 3 سخنرانی و پیام این کنگره در کتابی با عنوان «پیشوایان تقریب؛ آیت الله بروجردی و شیخ محمود شلتوت» به چاپ رسانده است.
مولوی ربانی، یادداشت خود را در عناوین مختلف و پراکنده‌ای تدوین کرده است. اما می‌توان این عناوین را به ترتیب در 5 بخش زیر نشان داد:
1. معرفی شخصیت علمی و تلاش‌های تقریب گرایانه آیت الله بروجردی. مطالب و نامه‌های این بخش به دو زبان فارسی و عربی است. نویسنده در جایی از این بخش به گفتاری از شهید مطهری اشاره می‌کند که: «عجیب این است که از دو منبع موثق شنیدم که در حادثه قلبی اخیر که منجر به فوت ایشان شد، بعد از حمله قلبی اولی که عارض شد و مدتی بی‌هوش بودند و بعد به هوش آمدند، قبل از آنکه توجهی به حال خود کنند و در این موضوع حرفی بزنند، موضوع تقریب و وحدت اسلامی را طرح می‌کند و می‌گوید: من آرزوها در این زمینه داشتم.»
مدیر حوزه علمیه خاش، در موارد متعددی به فعالیت‌های علمی آیت الله بروجردی برای مباحث تطبیق و مقارَن میان اندیشه‌های سنی و شیعه اشاره دارد. وی در قسمتی از متن عربی خود این شیوه را شیوه علمای گذشته شیعه نیز خوانده و می‌گوید: «علمای متقدم شیعه به تطبیق و مقارنه میان فتاوی اهل سنت و شیعه اهتمام داشته‌اند. بدین منظور کتاب‌های مهمی را با عنوان «خلاف» برای ما برجا گذاشته‌اند. امام بروجردی نیز به این کتب توجه و همت ویژه داشت و بر حاشیه‌نگاری بر کتاب خلاف شیخ طوسی حریص بود.»
2. نامه‌های بین دو زعیم و شخصیت بزرگ شیعه و سنی؛ آیت الله بروجردی و شیخ عبدالمجید سلیم رئیس وقت الازهر مصر. در این نامه‌ها، طرفین از صحت و بیماری آیت الله بروجردی همراه با عواطف و اظهار لطف فراوان می‌گویند. همچنین شیخ سلیم از مشکلات وحدت مسلمانان سخن می‌گوید. آیت الله بروجردی به او دلگرمی داده و تشویقش می‌کند.
3. توضیحی در مورد موضع الازهر در برابر فقه شیعه. محقق در این سطور، فعالیت‌های مختلفی در دولت و دانشگاه الازهر مصر را برای ترویج فقه شیعه در مصر بیان می‌کند. مثلا از شیخ محمود شلتوت نقل می‌کند که: اکنون وزارت اوقاف مصر به روح تقریب روی آورده و کتاب المختصر النافع فقه شیعه را چاپ و میان مسلمانان مجانی منتشر کرده است. همچنین جمعیت تقریب که از چندین سال قبل در مصر تاسیس شده و من از آغاز در تاسیس و رسالت آن شکست(شرکت) داشته‌ام به چاپ کتاب مجمع البیان (تفسیر شیعهی نوشته مرحوم طبرسی) بنا به درخواست فقید شیخ عبدالمجید سلیم رویش پیشین الازهر مبادرت ورزیده و من مقدمه آن را نوشته‌ام.
4. معرفی شخصیت علمی و فعالیت‌های وحدت گرایانه شیخ محمود شلتوت رئیس وقت الازهر مصر. در این بخش نیز فعالیت‌های تقریب‌گرایانه زیادی آمده است. وی به نقل از شیخ شلتوت می‌آورد: «دانشگاه الازهر بر اساس تقریب بین مذاهب اسلامی مقرر داشت که فقه شیعه و سنی هر دو بر اساس دلیل و برهان بدون هیچ‌گونه تعصبی تدریس شود.» اما یکی از مهم‌ترین اقدامات شیخ شلتوت فتوای او مبنی بر رسمیت عمل به فقه شیعه در کنار فقه مذاهب اهل سنت است. شلتوت حتی عمل اهل سنت بر فقه شیعه را حجت می‌داند. ظاهرا مبادلات علمی میان او و آیت الله بروجردی در این زمینه مؤثر بوده است. نویسنده اشاره می‌کند که بسیاری از رؤسای الازهر و علمای اهل سنت این فتوا را تایید کرده‌اند.
5. معرفی 27 مورد از شخصیت‌های علمی و سیاسی فعال شیعه و سنی در حوزه تقریب مذاهب اسلامی. مولوی ربانی در معرفی هریک از این شخصیت‌ها به چند خط یا حتی ذکر نام کفایت کرده است. وی در پایان مقاله خود، صحبت هایی از امام خمینی و مقام معظم رهبری پیرامون وحدت اسلامی نیز می‌آورد.
مولوی خلیل الله ربانی، مدیر حوزه علمیه مظاهر العلوم و امام جمعه گوهرکوه خاش، با عنایت به همت این دو رهبر مذهبی و فکری جهان اسلام برای مسأله تقریب مذاهب و اتحاد مسلمین، به معرفی شخصیت علمی و بیان ارتباط این دو الگوی راه وحدت پرداخته است. وی به دعوت کنگره بین المللی «بزرگداشت آیت الله بروجردی و شیخ محمود شلتوت» که در دی ماه 1379 شمسی در تهران برگزار شد، یادداشتی با عنوان «آیت الله بروجردی وشیخ محمود شلتوت» را تهیه و تقدیم این کنگره نمود. انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، این مقاله و 5 مقاله دیگر را به همراه 3 سخنرانی و پیام این کنگره در کتابی با عنوان «پیشوایان تقریب؛ آیت الله بروجردی و شیخ محمود شلتوت» به چاپ رسانده است.
مولوی ربانی، یادداشت خود را در عناوین مختلف و پراکنده‌ای تدوین کرده است. اما می‌توان این عناوین را به ترتیب در 5 بخش زیر نشان داد:
1. معرفی شخصیت علمی و تلاش‌های تقریب گرایانه آیت الله بروجردی. مطالب و نامه‌های این بخش به دو زبان فارسی و عربی است. نویسنده در جایی از این بخش به گفتاری
مدیر حوزه علمیه خاش، در موارد متعددی به فعالیت‌های علمی آیت الله بروجردی برای مباحث تطبیق و مقارَن میان اندیشه‌های سنی و شیعه اشاره دارد. وی در قسمتی از متن عربی خود این شیوه را شیوه علمای گذشته شیعه نیز خوانده و می‌گوید: «علمای متقدم شیعه به تطبیق و مقارنه میان فتاوی اهل سنت و شیعه اهتمام داشته‌اند. بدین منظور کتاب‌های مهمی را با عنوان «خلاف» برای ما برجا گذاشته‌اند. امام بروجردی نیز به این کتب توجه و همت ویژه داشت و بر حاشیه‌نگاری بر کتاب خلاف شیخ طوسی حریص بود.»
2. نامه‌های بین دو زعیم و شخصیت بزرگ شیعه و سنی؛ آیت الله بروجردی و شیخ عبدالمجید سلیم رئیس وقت الازهر مصر. در این نامه‌ها، طرفین از صحت و بیماری آیت الله بروجردی همراه با عواطف و اظهار لطف فراوان می‌گویند. همچنین شیخ سلیم از مشکلات وحدت مسلمانان سخن می‌گوید. آیت الله بروجردی به او دلگرمی داده و تشویقش می‌کند.
3. توضیحی در مورد موضع الازهر در برابر فقه شیعه. محقق در این سطور، فعالیت‌های مختلفی در دولت و دانشگاه الازهر مصر را برای ترویج فقه شیعه در مصر بیان می‌کند. مثلا از شیخ محمود
4. معرفی شخصیت علمی و فعالیت‌های وحدت گرایانه شیخ محمود شلتوت رئیس وقت الازهر مصر. در این بخش نیز فعالیت‌های تقریب‌گرایانه زیادی آمده است. وی به نقل از شیخ شلتوت می‌آورد: «دانشگاه الازهر بر اساس تقریب بین مذاهب اسلامی مقرر داشت که فقه شیعه و سنی هر دو بر اساس دلیل و برهان بدون هیچ‌گونه تعصبی تدریس شود.» اما یکی از مهم‌ترین اقدامات شیخ شلتوت فتوای او مبنی بر رسمیت عمل به فقه شیعه در کنار فقه مذاهب اهل سنت است. شلتوت حتی عمل اهل سنت بر فقه شیعه را حجت می‌داند. ظاهرا مبادلات علمی میان او و آیت الله بروجردی در این زمینه مؤثر بوده است. نویسنده اشاره می‌کند که بسیاری از رؤسای الازهر و علمای اهل سنت این فتوا را تایید کرده‌اند.
5. معرفی 27 مورد از شخصیت‌های علمی و سیاسی فعال شیعه و سنی در حوزه تقریب مذاهب اسلامی. مولوی ربانی در معرفی هریک از این شخصیت‌ها به چند خط یا حتی ذکر نام کفایت کرده است. وی در پایان مقاله خود، صحبت هایی از امام خمینی و مقام معظم رهبری پیرامون وحدت اسلامی نیز می‌آورد.
