گزارش رضوی به مناسبت سالروز وفات حضرت معصومه(س)
چگونه منزلگاه حضرت معصومه(س) پایگاهی برای فرهنگ و تمدن رضوی در جهان اسلام شد؟
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، روز 23 ربیع الاول سال 201 هجری قمری و در مطلع قرن سوم هجری، کجاوه حضرت فاطمه معصومه علیها السلام در میان استقبال پرشور مردم دوستدار اهل بیت(ع) قم به این سرزمین وارد شد. موسی بن خزرج، بزرگ اشعریانِ قم، زمام ناقه را به دوش می کشید و عده فراوانی پیاده و سواره گرداگرد کجاوه در حرکت بودند. ناقه آن حضرت در محلی که امروز "میدان میر" نامیده می شود، زانو زد و این افتخار نصیب موسی بن خزرج شد که هفده روز میزبان دختر امام، خواهر امام، عمه امام و شفیعه روز جزاء باشد.
حضرت معصومه علیها السلام هفده روز در خانه موسی بن خزرج به حال رنجور به عبادت پرداخت و سرانجام روز دهم ربیع الثانی 201 هجری قمری به دیدار پدر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر علیه السلام شتافت.
خانه موسی بن خزرج به احترام اقامت هفده روزه آن بانوی بزرگ اسلام به صورت مدرسه درآمد و به "مدرسه ستّیه" موسوم شد و محراب عبادتش به نام "بیت النور"(محراب عبادت حضرت معصومه علیها السلام) زیارت گاه خاص و عام گردید.
یکی از شواهد عظمت منزلت و موقعیت حضرت معصومه علیها السلام، زیارت نامه ای است که حضرت رضا علیه السلام در شأن آن حضرت صادر فرموده است؛ زیرا بعد از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تنها زیارتی که از امام معصوم علیه السلام برای یکی از بانوان اهل بیت(ع) نقل شده، زیارت حضرت معصومه علیها السلام است. حضرت زینب سلام الله علیها با آن همه مقام و منزلت و یا دیگر بانوان ارجمند از خاندان عصمت و طهارت، زیارت مخصوص نقل و صادر شده از ناحیه معصوم ندارند.
علامه مجلسی از کتب زیارات، از علی بن ابراهیم و او از پدرش و او از سعد اشعری قمی نقل می کند که گفت: در محضر امام رضا علیه السلام بودم. ایشان به من فرمود: «ای سعد! از برای ما در نزد شما (در قم) قبر وجود دارد. سعد عرض کرد: قربانت گردم آیا مقصود شما قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر علیه السلام است؟ امام رضا علیه السلام فرمود: «نَعَمْ مَنْ زارَها عارِفا بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّهُ؛ آری کسی که با معرفت به شأنش، او را زیارت کند، بهشت برای اوست».
سپس حضرت رضا علیه السلام سیره زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیهاالسلامرا برای سعد چنین بیان کرد. وقتی کنار قبرش رفتی، بالای سر آن حضرت رو به قبله بایست و 34 مرتبه اللّه اکبرُ و 33 بار سُبْحانَ اللّه و 33 بار اَلْحَمْدُللّه بگو، آن گاه بگو: «اَلسَّلامُ عَلی آدَمَ صَفْوَهِ اللّه» تا آخر زیارت.
از ویژگی های این زیارت این است که مطابق دستور حضرت رضا علیه السلام در آغاز آن 34 بار تکبیر و 33 بار تسبیح و 33 بار حمد گفته می شود. چنین دستوری در مورد زیارت های دیگر دیده نشده است.
ذیل روایتی که از امام صادق علیه السلام درباره تولد حضرت معصومه علیهاالسلام و وفات او در قم نقل شده، چنین آمده است:
... وَ اِسْمُها فاطِمَهُ بِنْتُ مُوسی، تَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شِیعَتُنا الْجَنَّهَ بِاَجْمَعِهمْ. نام او فاطمه دختر موسی علیه السلام است که با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شود.
تمامی این آموزه ها و دلالت های آن تأکید می کنند که آستانه مبارکه حضرت فاطمه معصومه(س) یکی از درگاه های مهم و مورد اعتنای امامان اهل بیت(ع) برای ورود و تطور و صیرورت پیروانشان بوده است.
یکی از برجسته ترین آثار زیارت نامه های شیعی که موجب شکل گیری شبکه گسترده ای از بقاع متبرکه و مقدس در در جهان اسلام شده است بوجود آمدن ارتباط پیوسته و پایدار میان ائمه اطهار و پیروان آنها در قالب «زیارت» است و هر جا که این مزارات بوجود آمده است بنا بر نص صریح زیارت جامعه کبیره تبدیل به "... مَنَارا فِي بِلادِهِ ..." شده است علاوه بر آنکه معصومین علیهم السلام "... أَرْكَانَ الْبِلادِ ..." در سرزمین های اسلامی هستند.
این قطب های معنوی و جریان آفرین و هدایت گستر در عین آنکه همه آنها کانون هایی از مدنیت و رشد را در پیرامون خود ساخته اند بخشی از آنها نیز در میان ملل مسلمان به کانون های فرهنگی و تمدنی برجسته ای نیز تبدیل شده اند.
مزار و حرم دخت حضرت موسی بن جعفر(ع) و خواهر امام رضا(ع) درقم یکی از این کانون ها است.
اما نکته ممتاز و بی بدیل این حرم در قم که اکنون یکی از قطب های جهان تشیع و عالم اسلام است، شکل گیری آن بر گرد وجود یک بانو و دختر پرهیزگار از خاندان رسالت است.
قرن ها است که قم هویت خود را منحصرا مدیون کریمه اهل بیت(ع) می داند و از ین رو است که تمامی جهان اسلام قم را یک کانون محوری در جهان شیعه و اسلام می شناسند و پایتخت علمی پیروان اهل بیت(ع) در دنیای اسلام است.
شاید بتوان گفت که یکی از شگفتی های تاریخ تمدن اسلامی همین پدیده شکل گیری یک مدنیت اسلامی و برپایی یک قطب علمی بی مانند بر گرداگرد وجود یک دختر فرزانه از تبار امامان علم و نور است.
باید این ویژگی را بصورت شایسته در داخل و خارج از جامعه شیعه مورد توجه و تأکید قرار داد که یکی از افتخارات بزرگان و دانشمندان اسلامی و نیز فرهنگ ایرانی اسلامی ما وابستگی و امتداد یافتن در ذیل عنایات و منزلت یک دختر عالم و خواهر عالم آل محمد(ص) است.
در واقع می توان گفت آنچه ما به عنوان آموزه های رضوی می شناسیم بخشی از آن به برکت وجود خواهر حضرت رضا(ع) در قم است که در اختیار شیعیان و مسلمانان قرار می گیرد.
اکنون دیگر قم یک شهر بین المللی شناخته شده است و هر ساله علاوه بر دانش پژوهان متعددی که در طلب علم و تقوا به قم می آیند، بسیاری از غیر مسلمانان علاقه مند به فرهنگ و معنویت شرق نیز قم را یکی کانون الهانم بخش می دانند.
حضرت معصومه علیها السلام هفده روز در خانه موسی بن خزرج به حال رنجور به عبادت پرداخت و سرانجام روز دهم ربیع الثانی 201 هجری قمری به دیدار پدر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر علیه السلام شتافت.
خانه موسی بن خزرج به احترام اقامت هفده روزه آن بانوی بزرگ اسلام به صورت مدرسه درآمد و به "مدرسه ستّیه" موسوم شد و محراب عبادتش به نام "بیت النور"(محراب عبادت حضرت معصومه علیها السلام) زیارت گاه خاص و عام گردید.
یکی از شواهد عظمت منزلت و موقعیت حضرت معصومه علیها السلام، زیارت نامه ای است که حضرت رضا علیه السلام در شأن آن حضرت صادر فرموده است؛ زیرا بعد از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تنها زیارتی که از امام معصوم علیه السلام برای یکی از بانوان اهل بیت(ع) نقل شده، زیارت حضرت معصومه علیها السلام است. حضرت زینب سلام الله علیها با آن همه مقام و منزلت و یا دیگر بانوان ارجمند از خاندان عصمت و طهارت، زیارت مخصوص نقل و صادر شده از ناحیه معصوم ندارند.
علامه مجلسی از کتب زیارات، از علی بن ابراهیم و او از پدرش و او از سعد اشعری قمی نقل می کند که گفت: در محضر امام رضا علیه السلام بودم. ایشان به من فرمود: «ای سعد! از برای ما در نزد شما (در قم) قبر وجود دارد. سعد عرض کرد: قربانت گردم آیا مقصود شما قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر علیه السلام است؟ امام رضا علیه السلام فرمود: «نَعَمْ مَنْ زارَها عارِفا بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّهُ؛ آری کسی که با معرفت به شأنش، او را زیارت کند، بهشت برای اوست».
سپس حضرت رضا علیه السلام سیره زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیهاالسلامرا برای سعد چنین بیان کرد. وقتی کنار قبرش رفتی، بالای سر آن حضرت رو به قبله بایست و 34 مرتبه اللّه اکبرُ و 33 بار سُبْحانَ اللّه و 33 بار اَلْحَمْدُللّه بگو، آن گاه بگو: «اَلسَّلامُ عَلی آدَمَ صَفْوَهِ اللّه» تا آخر زیارت.
از ویژگی های این زیارت این است که مطابق دستور حضرت رضا علیه السلام در آغاز آن 34 بار تکبیر و 33 بار تسبیح و 33 بار حمد گفته می شود. چنین دستوری در مورد زیارت های دیگر دیده نشده است.
ذیل روایتی که از امام صادق علیه السلام درباره تولد حضرت
... وَ اِسْمُها فاطِمَهُ بِنْتُ مُوسی، تَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شِیعَتُنا الْجَنَّهَ بِاَجْمَعِهمْ. نام او فاطمه دختر موسی علیه السلام است که با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شود.
تمامی این آموزه ها و دلالت های آن تأکید می کنند که آستانه مبارکه حضرت فاطمه معصومه(س) یکی از درگاه های مهم و مورد اعتنای امامان اهل بیت(ع) برای ورود و تطور و صیرورت پیروانشان بوده است.
یکی از برجسته ترین آثار زیارت نامه های شیعی که موجب شکل گیری شبکه گسترده ای از بقاع متبرکه و مقدس در در جهان اسلام شده است بوجود آمدن ارتباط پیوسته و پایدار میان ائمه اطهار و پیروان آنها در قالب «زیارت» است و هر جا که این مزارات بوجود آمده است بنا بر نص صریح زیارت جامعه کبیره تبدیل به "... مَنَارا فِي بِلادِهِ ..." شده است علاوه بر آنکه معصومین علیهم السلام "... أَرْكَانَ الْبِلادِ ..." در سرزمین های اسلامی هستند.
این قطب های معنوی و جریان آفرین و هدایت گستر در عین آنکه همه آنها کانون هایی از مدنیت و رشد را در پیرامون خود ساخته اند بخشی از آنها نیز در میان ملل مسلمان به کانون های فرهنگی و تمدنی برجسته ای نیز تبدیل شده اند.
مزار و حرم دخت حضرت موسی بن جعفر(ع) و خواهر امام رضا(ع) درقم یکی از این کانون ها است.
اما نکته ممتاز و بی بدیل این حرم در قم که اکنون یکی از قطب های جهان تشیع و عالم اسلام است، شکل گیری آن بر گرد وجود یک بانو و دختر پرهیزگار از خاندان رسالت است.
قرن ها است که قم هویت خود را منحصرا مدیون کریمه اهل بیت(ع) می داند و از ین رو است که تمامی جهان اسلام قم را یک کانون محوری در جهان شیعه و اسلام می شناسند و پایتخت علمی پیروان اهل بیت(ع) در دنیای اسلام است.
شاید بتوان گفت که یکی از شگفتی های تاریخ تمدن اسلامی همین پدیده شکل گیری یک مدنیت اسلامی و برپایی یک قطب علمی بی مانند بر گرداگرد وجود یک دختر فرزانه از تبار امامان علم و نور است.
باید این ویژگی را بصورت شایسته در داخل و خارج از جامعه شیعه مورد توجه و تأکید قرار داد که یکی از افتخارات بزرگان و دانشمندان اسلامی و نیز فرهنگ ایرانی اسلامی ما وابستگی و امتداد یافتن در ذیل عنایات و منزلت یک دختر عالم و خواهر عالم آل محمد(ص) است.
در واقع می توان گفت آنچه ما به عنوان آموزه های رضوی می شناسیم بخشی از آن به برکت وجود خواهر حضرت رضا(ع) در قم است که در اختیار شیعیان و مسلمانان قرار می گیرد.
اکنون دیگر قم یک شهر بین المللی شناخته شده است و هر ساله علاوه بر دانش پژوهان متعددی که در طلب علم و تقوا به قم می آیند، بسیاری از غیر مسلمانان علاقه مند به فرهنگ و معنویت شرق نیز قم را یکی کانون الهانم بخش می دانند.
