۰
تاریخ انتشار
چهارشنبه ۲۵ ارديبهشت ۱۳۹۸ ساعت ۱۵:۱۹
رونمایی از شش نسخه خطی شاهنامه در کتابخانه آستان قدس رضوی؛

عجم زنده کردم بدین پارسی

عجم زنده کردم بدین پارسی
تکتم حسین پور/سرویس هنر خبرگزاری رضوی
مدتی است در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و اسناد آستان قدس رضوی اتفاق  خوبی با عنوان سه شنبه های فرهنگی در جریان است  که هر سه شنبه به رونمایی از یک اثر گرانبهای موجود در موزه آستان قدس رضوی اختصاص دارد و این سه شنبه به مناسبت همزمانی با بیست و پنجم اردیبهشت ماه، روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، در این نشست از شش نسخه خطی و سه نسخه چاپ سنگی شاهنامه موجود در گنجینه قرآن و موزه آستان قدس رضوی رونمایی شد.
 در این نشست فرهنگی که شب گذشته در محل گنجینه قرآن آستان قدس رضوی برگزار شد، حجت الاسلام حسینی رییس سازمان کتابخانه ها،موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس، دکتر کلالی شهردار مشهد، دکتر زارعی معاون فرهنگی شهردار و رییس سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری، دکتر مکرمی فر مدیر کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، دکتر پهلوان مدیر موزه بزرگ خراسان رضوی، پروفسور محمد جعفر یاحقی پژوهشگر و نویسنده، استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد و عضو پیوستهٔ شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی به همراه جمعی از مدیران فرهنگی و هنری و میهمانانی از ۱۵ کشور خارجی حضور داشتند.
 
پس از تلاوت آیاتی از قرآن مجید و صلوات خاصه امام رضا علیه السلام حجت الاسلام حسینی ضمن خوش آمدگویی و تشکر از میهمانان حاضر در جلسه ضمن تشکر و قدردانی از دکتر کلالی شهردار مشهد و دیگر مسئولان فرهنگی، اجتماعی شهرداری که این برنامه با مساعدت و همکاری آنها برگزار شده، ابراز امیدواری کرد شاهد ادامه اینچنین برنامه هایی در نقاط مختلف شهر مشهد از جمله فرهنگسراها و تالار شهر و... باشیم.
« با افتخار کلید موزه های استان قدس را به شهرداری
تقدیم می کنیم. این گنجینه عشق و اشک و ارادت و مودت به اهل بیت دست ما امانت است و متعلق به همه دنیاست. دنیا باید بداند زیر پرچم امام رضا علیه السلام، شاهنامه فردوسی نگهداری می شود و امکان تحقیق برای همه پژوهشگران و محققان سراسر جهان فراهم است. خوشبختانه با دیجیتال سازی منابع موجود در این کتابخانه، امکان دسترسی دانشمندان سراسر جهان به این منابع ارزشمند از همین لحظه فراهم است و به این وسیله این خبر خوب را اعلام می کنیم که ما کتابخانه آستان قدس رضوی را به خانه های شما می آوریم.»
حسینی در ادامه سخنانش به معرفی شاعر پارسی سرای توس حکیم ابوالقاسم فردوسی پرداخت و شاهنامه را سند ملی هویت ایرانیان برشمرد:« نخستین و مهمترین ویژگی شخصیت فردوسی حکمت اوست و طبق آیه ای از قرآن  کسی که حکمت به او عطا شود صاحب خیر کثیر است. برای شناخت حکمت فردوسی تحقیق فراوان لازم است و جا برای کار روی شاهنامه بسیار است. حکمت فردوسی توحیدی است و بر اساس اعتماد و توکل به خدا و مجاهدت در راه حق که همه اینها منبعث از عمیق ترین آموزه های دینی ماست و از این جهت شایسته است که به عنوان غنی ترین منبع پژوهشی ایرانیان در عالی ترین سطوح علمی و دانشگاهی تدریس شود و مورد پژوهش قرار گیرد.»
رییس سازمان کتابخانه ها و موزه های آستان قدس تاکید کرد که درهای کتابخانه آستان قدس رضوی باید به روی جهانیان باز باشد و برای معرفی حکیم و دانشمند بزرگی همچون فردوسی بایستی همه تلاشمان را بکنیم:« کتابخانه آستان قدس بیشترین تعداد شاهنامه را در ایران دارد. در این کتابخانه تعداد ۵۱ نسخه خطی از شاهنامه فردوسی موجود است که علاوه بر متن منظوم، شرح و ترجمه هم دارد و مصور به تصاویر
مجلس و مینیاتور است.
ما در مجموعه آستان قدس نگهبان این نسخه ها نیستیم و منابع موجود در این کتابخانه متعلق به همه محققان دنیاست و شعاری که می خواهیم به آن جامه عمل بپوشانیم این است که هر پژوهشگری در هر نقطه دنیا می تواند صاحب منابع موجود در این کتابخانه باشد. به همین منظور در راستای دیجیتال سازی و دسترسی محققان در فضای مجازی این نسخه ها را در اختیار دانشمندان و محققان سراسر دنیا قرار می دهیم.»
 
در ادامه این نشست، دکتر کلالی شهردار مشهد که با لباس خدام آستان قدس رضوی در جلسه حاضر شده بود بر همکاری سازنده میان شهرداری مشهد و مجموعه آستان قدس رضوی تاکید کرد:«  از مدیریت مرکز اسناد آستان قدس بابت همت و بلند نظری شان در برگزاری برنامه های فرهنگی مختلف از جمله سه شنبه های فرهنگی سپاسگزاریم که با وجودی که برنامه نوپایی است اما در شان شخصیت بزرگی همچون فردوسی برگزار شده  و تشکر ویژه از همه بزرگوارانی که در این دو روز در همایش شاهنامه در مسیر جاده ابریشم زحمت کشیدند... شاهنامه کتابی است که مجاهدت در راه حق را ترویج می کند و فقط از این راه است که کشورمان پیشرفت خواهد کرد. هر سال به مناسبت روز بزرگداشت فردوسی شهرداری مشهد با همکاری نهادهای مختلفی از جمله دانشگاه فردوسی و میراث فرهنگی برنامه های خوبی را برگزار کرده و امسال خوشبختانه این توجه از سوی آستان قدس رضوی هم صورت گرفته و شهرداری مفتخر است که برای معرفی گنجینه ای که در اختیار آستان قدس قرار دارد با این مجموعه همکاری کند. به این منظور کلیه زیرمجموعه های شهرداری برای معرفی و شناساندن شاهنامه فردوسی اعلام آمادگی کرده اند»
سخنران بعدی پروفسور یاحقی، پژوهشگر و
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد بود که ضمن ابراز خرسندی از حضور مهمانان خارجی در این نشست، این اتفاق را فرصتی مغتنم برای معرفی گنجینه ارزشمندی که در کتابخانه ها و موزه های آستان قدس رضوی موجود است ارزیابی کرد و گفت: 
« کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از ذخائر علمی و فرهنگی جهان اسلام است که بیش از هزار سال قدمت دارد. قدیمی ترین نسخه خطی موجود در این کتابخانه قرآنی است مورخ سال ۳۲۷ هجری قمری. این گنجینه در جهان بی نظیر است. یادم هست ۵۰ سال پیش دانشجوی ادبیات بودم و روی این قرآنها کار می کردم. ۲۷ سال طول کشید تا فرهنگنامه قرآنی این کتابخانه را تنظیم کنیم . هزاران نسخه قران خطی در کتابخانه استان قدس موجود است که ترجمه های فارسی نفیسی دارد و هنوز کتابی به زبان فارسی نوشته نشده بوده که این قرانها ترجمه شده. پیوند میان زبان فارسی و عربی که قدمتی دیرینه دارد در این قرانها مجسم شده و من سالهاست با این ترجمه ها انس گرفته ام. شاهنامه به روایتی قرآن عجم است و پیوند خجسته میان زبان فارسی و عربی در وجود شخص فردوسی محقق شده است. حتی تشیع فردوسی در شاهنامه تجلی یافته آنجا که خودش را خاک پای حیدر می داند.
پیوند میان حکمت اسلامی و تعالیم قرآنی و قصه های شاهنامه کاملا مشهود است. فردوسی نقش بسیار مهمی در آشتی میان اسلام و ایران داشته و از این رو شایسته است که خیلی بیشتر از اینها به شاهنامه بها بدهیم و آن را به جهانیان معرفی کنیم. فراموش نکنیم که در این کتابخانه در کنار نسخه های خطی دینی و مذهبی، آثار ارزشمندی نیز در همه رشته های علمی از جمله پزشکی، نجوم، ریاضیات، شیمی و گیاهشناسی و کشاورزی و... موجود و شایسته است مسئولان درهای این
مجموعه را به روی محققان و پژوهشگران سراسر دنیا باز کنند تا همه بتوانند از این منبع بزرگ علمی استفاده کنند.» یاحقی با اشاره به این نکته که نسخه هایی از شاهنامه که در دیگر کشورهای جهان وجود دارد مدتهاست روی اینترنت قرار گرفته از مسئولان کتابخانه خواست تا این امکان را فراهم کنند و نسخه های خطی موجود در کتابخانه آستان قدس نیز به این مجموعه افزوده شود. »
دکتر یاحقی شاهنامه را منبعی کامل و جامع نه تنها در ادبیات که در بسیاری رشته ها از جمله پزشکی و نجوم و ریاضیات و حتی کشاورزی دانست و آن را مجموعه ای از هنرهای مختلف ایرانی برشمرد:« شاهنامه منشا هنر نگارگری ایرانی است، اما تنها به همین هنر محدود نشده و بهترین و کامل ترین نمونه از هنر صحافی، جلد سازی، خط و مرکب و تصویر است و به همین منظور یکی از بهترین راههای شناساندن شاهنامه به مردم استفاده از ظرفیتهای هنری این اثر برجسته می باشد. یاحقی در ادامه سخنانش ضمن تشکر ویژه از شهرداری مشهد و فعالیتهایی که اخیرا در راستای معرفی شاهنامه انجام شده گفت:« مشهد یکی از بهترین شهرهای دنیا به لحاظ جذب گردشگر است و انصافا فعالیتهای بسیار خوبی برای زیبا سازی شهر در سالهای اخیر صورت گرفته که قابل تقدیر است. خوب است که در کنار نمادهای مذهبی به نگارگری هم اهمیت ویژه ای بدهیم و دیوارهای شهرمان را با تصاویری از نسخه های شاهنامه تزیین کنیم. شهرداری باید در خدمت فرهنگ شهر باشد و یکی از زمینه های ارتقا فرهنگی همین دیوارنگاری هاست.» او سخنانش را با تشکر ویژه از آستان قدس رضوی به سبب گشودن درهای کتابخانه به روی محققان و پژوهشگران دنیا به پایان برد.
در انتهای این نشست نیز آیین رونمایی از شش
نسخه خطی و نسخه های چاپ سنگی شاهنامه با حضور مسئولان فرهنگی، مسئولان مرکز کتابخانه ها، موزه ها و اسناد آستان قدس رضوی و میهمانان خارجی انجام شد.        
 
در کتابخانه آستان قدس رضوی نسخه هایی نفیس و ارزشمند از شاهنامه از دوره صفویه تا قاجاریه وجود دارد که اکثر آنها دارای تصاویر رزمی و بزمی می باشند. تا کنون ۵۵ نسخه خطی از شاهنامه در این کتابخانه شناسایی شده که قدیمی ترین آنها مربوط به قرن دهم هجری قمری به خط نستعلیق شیخ محمد چشتی با جداول چهار ستونی در ۵۴۹ برگ است. کامل ترین شاهنامه این مجموعه حاوی پنج جلد به خط نستعلیق محمد نوری در سال ۱۲۲۱ هجری قمری و دارای ۳۵ مجلس تصویر در ۶۱۲ برگ است. افزون بر نسخه های خطی این کتابخانه حدود ۱۲۰ نسخه چاپ سنگی در این کتابخانه موجود است که اکثر آنها دارای مجالس تصویر و نگاره های زیبا هستند، از آن جمله شاهنامه چاپ کلکته در سال ۱۲۴۴ هجری قمری و چاپ سال ۱۳۲۲ هجری قمری به خط عماد الکتاب است
 
حکیم ابوالقاسم فردوسی شاعر حماسه سرای ایرانی در سال ۳۲۹ هجری قمری در روستای پاژ از توابع توس  متولد شد و در سال ۳۷۰ هجری قمری شروع به نظم شاهنامه نمود که یکی از ارزشمندترین آثار زبان و ادب فارسی است و سرودن آن سی سال به طول انجامیده. حکیم سخن پرور توس چه زیبا و موجز و در عین حال کوبنده و حماسی - همچون تمامی ابیات شاهنامه-  به تلاش و رنجی که سالها برای سرودن این اثر بی نظیر متحمل شده اشاره می کند آنجا که می گوید:
بسی رنج بردم در این سال سی      عجم زنده کردم بدین پارسی
پی افکندم از نظم کاخی بلند           که از باد و باران نیابد گزند
 
 
https://www.razavi.news/vdcau0ny.49n6015kk4.html
razavi.news/vdcau0ny.49n6015kk4.html
کد مطلب ۴۱۷۷۲
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما