اختصاصی خبرگزاری رضوی
متن کامل سخنرانی حاشیه ساز محمدرضا زائری در مشهد
خبرگزاری رضوی. سرویس دین و زندگی. همایش «گفتگو، مدارا، هم زیستی» با موضوع بازخوانی الگوی رهبری اجتماعی امام موسی صدر به همت شهرداری مشهد، موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، کانون بعثت اخلاق و خبرگزاری رضوی با حضور جمعی از پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی و علمای اهل سنت و دانشجویان لبنانی مقیم مشهد شامگاه شنبه 15 دی ماه گذشته در تالار شهر مشهد برگزار شد. اظهارات حجت الاسلام زائری کارشناس و منتقد فرهنگی در این گردهمآیی حاشیه های زیادی را برانگیخت و چه بسا دیگر بخش های دیدگاه های او را تحت الشعاع قرار داد. در ادامه مشروح این سخنرانی منتشر می شود.
حجت الاسلام محمد رضا زائری، پژوهشگر دینی در این همایش درباره سوالی مبنی بر اینکه درباره شخصیت امام موسی صدر انتقادی وجود دارد یا نه، گفت: نه تنها امام صدر جای انتقاد دارد بلکه ما به هرکسی غیر معصوم انتقاد داریم چرا که انتقاد طبیعت انسانی است که می اندیشد و فکر می کند و اگر بنده به طور طبیعی شخصیت و تجربه امام موسی صدر را ببینم انتقاد هم دارم.
نیاز به بازخوانی تجربه امام موسی صدر است
وی با بیان اینکه نکته مهم این است که وقتی این تجربه تاریخی متمایز را بررسی می کنم به جرأت به این باور می رسم که در تاریخ معاصر تجربه و نمونه ای موفق تر و جامع تر از امام موسی صدر در عرضه اسلام در حوزه بین المللی با همه ابعاد آن پیدا نمی شود، تصریح کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری برای ما در جمهوری اسلامی این امر مورد نیاز است چرا که جامعه ما دچار تنوع و از هم گسیختگی و اضطراب و آشفتگی است و نیاز به بازخوانی تجربه امام موسی صدر است.
او با تأکید بر این مطلب که امام موسی صدر از موضع یک فقیه به جامعه وارد شد، اظهارکرد: برخی ناخواسته تصویری از امام موسی صدر به عنوان مصلح اجتماعی و روشنفکر و فردی دوست داشتنی که در عرصه اجتماع اهل تساهل و تسامح است ترسیم می کنند که اینها هیچکدام ممیزه امام موسی صدر است.
ممیزه امام موسی صدر این است که از خاستگاه فقاهت وارد اجتماع می شود
وی با اشاره به این مطلب که ممیزه امام موسی صدر این است که از خاستگاه فقاهت وارد اجتماع می شود و این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته است، اظهارکرد: از موضع یک مجتهد و فقیه و عالم که باور او این است که دین می تواند برای انسان امروز پاسخگو باشد در عرصه اجتماعی ورود پیدا کرد.
کسب دین و یا اداره مغازه دین از سوی روحانیت
حجت الاسلام زائری با بیان اینکه در برخی مواقع شعار داده می شود که دین می تواند برای انسان امروز پاسخگو باشد، بیان داشت:اما دراین باره درعرصه عمل پاسخگو بودن حائز اهمیت است که وضعیت یک روحانی عمامه به سر و روحانیت در جامعه آیا نقش پدری دارد و یا قرار است که کسب دین داشته باشم و مغازه دین را اداره کند.
پژوهشگر دینی با اشاره به حضور دوگانه روحانیت در عرصه اجتماعی در همسویی و غیر همسو بودن با مردم گفت: در حدیثی که از امام حسن عسگری(ع) در آغاز دوران غیبت رسیده است به این مطلب تأکید دارد که این مردم فرزندان پیامبر(ص) هستند که پدر بالای سر آنها نیست و این مسأله خطاب به روحانیت معاصر است.
وی با بیان اینکه تعبیر نبودن پدر در بالای سر این امت بدان معنا است که از جرم و خطای آنها با اغماض می گذرد،خاطرنشان کرد: امام موسی صدر وقتی با جوانان بزهکار دوست و رفیق وهمنشین می شود و برخی به او اعتراض می کنند در مقابل این واکنش به خودسازی فردی و اجتماعی تأکید دارد که حزب الله لبنان با این نگرش بروز می کند.
حجت الاسلام زائر ی با تأ کید بر این مطلب که امام موسی صدر از موضع فقیه وارد شده است نه موضوع یک روشنفکر و مصلح اجتماعی و فرد سیاسی که می خواهد رأی جمع کند، اظهارکرد: در واقع از موضع یک فقیه مجتهد برآمده ازیک خاندان 900 ساله و موضع دینی صریح و آشکار ورود در جامعه دارد.
فقه ما تقلید فقهای پیشین است
وی درادامه با اشاره به نکات تفسیری امام موسی صدر که نشان دهنده این امر است که او از چه موضعی درباره دین سخن می گوید، بیان داشت: ما متأسفانه امروز بیشتر از آنچه که فقه ما، فقه پاسخگوی حل کننده مشکل باشد در واقع تقلید فقهای پیشین است و بسیاری از بزرگان ما تکرارکننده فقهاهت فقهای پیش از خود هستند و فقیه ما در واقع در عمل مقید است.
این پژوهشگر دینی با اشاره وانتقاد نسبت به تلاش برخی برای آماردادن نسبت به مسلمان کردن مسیحیان گفت: آیا دینی که برای انسان سازی آمده است باید به آمار دادن درباره تعداد مسلمان کردن مسیحیان بسنده کند؟
حجت الاسلام زائری با اشاره به نقش ممتاز مربیگری و معلمی امام موسی صدر در جذب افراد به اسلام گفت: در این راستا امام موسی صدر حوصله و صبر می کرد تا افراد مسلمان راستین تربیت کند و در اینجا جایگاه فقیه معلوم می شود.
از نگاه امام موسی صدر فقاهت منطق پیغمبر فهمی است
وی با بیان اینکه از نگاه امام موسی صدر فقاهت منطق پیغمبر فهمی است که اگر پیامبر (ص) با این مسأله روز مواجه می شد برای این مصیبت جامعه اسلامی چه حکمی می کرد؟ خاطر نشان کرد: اگر این موضوع فهمیده شود فقیه می شود و امام موسی صدر با این موضع وارد می شود.
مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به خاطره ای از اختلاف ایجاد شده در بین مسلمانان و مسیحیان گفت: امام موسی صدر در اوج جنگ های داخلی لبنان و اوج اختلافات مسیحیان و مسلمانان و اوج فشارهای روانی جامعه که کشور درگیر یک فتنه بزرگ و انسان کشی و بردار کشی بود، کلیسائی در منطقه ای در لبنان آتش گرفت و این مسأله قبل از اینکه تبدیل به جنجال و بحران شود از سوی امام موسی صدر مدیریت شد.
وی ادامه داد: امام موسی صدر همه افراد مسیحی و مسلمان را جمع کرد و در شرایطی که در خیابان پایین تر مسلمانان در حال ساخت مسجد بودند گفت در وضعیتی که یک مکان عبادت خدا آتش گرفته است از امروز هر یک سکه ای که برای ساخت مسجد جمع شود نیمی از آن برای ساخت کلیسا اختصاص داده می شود که با این موضع گیری مشکل حل شد.
وی با تأکید بر نگاه فقاهتی امام موسی صدر گفت: در واقع او از موضع انفعال برخورد نمی کند و این درحالی است که برخی وقتی از مدارا و گفتگو و تساهل و تسامح و همزیستی و همراهی صحبت می شود موضع آنها منفعلانه است که به گفتگو پناه می برد.
این پژوهشگر دینی خاطرنشان کرد: امام موسی صدر موضع منفعلانه ندارد بلکه از موضع فهم قرآن« وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ» از این موضع می گوید که اگر لبنان نبود باید لبنان را می ساختیم و ازموضع انفعال و اجبار و اضطرار و ترس نیست بلکه ازموضع قدرتمندانه و فعال معتقد است که که من در تعامل با دیگری و گفتگو با دیگر ی تکامل می یابم و می توانم خودم را کشف کنم.
وی با بیان اینکه طلبه و روحانیان امروز در معرض چالش و گفتگوی جدی قرار نگرفته اند، اظهارکرد: از طرفی در واقع فرصتی فراهم نشده است تا مسیحی و مسلمان و شیعه و شیعه و دانشگاهی و حوزوی و کراواتی و چفیه ای با هم بتواند به درستی صحبت کنند و پرسشها مطرح شود و پاسخ داده شود چرا که اختلاف را به رسمیت نمی شناسیم.
امام موسی صدر از موضع دینداری اختلاف را به رسمیت می شناسد
حجت الاسلام زائری ادامه داد: در حالی که امام موسی صدر از موضع دینداری این اختلاف را به رسمیت می شناسد، تصریح کرد: امام صادق (ع) به این موضوع تأکید دارند که همه مثل هم نیستند و فکر نمی کنند و سطوح متفاوت است و من آمده ام در این جامعه، این تفاوت ها را مدیریت کنم و از موضع دینداری این تفاوتها را به رسمیت بشناسم و برای آنها پاسخ داشته باشم.
محسن مدیرشانه چی، استاد پیشکسوت علوم سیاسی دانشگاه آزاد مشهد درادامه با تأکید بر جامعیت شخصیت امام موسی صدر به بررسی ابعاد اجتماعی و سیاسی او پرداخت، گفت: امام موسی صدر فعال اجتماعی بود که فعالیت های خیریه ای عام المنفعه داشت و از طرفی در همه ساحت های اجتماعی ورود پیدا کرد و در همه این فعالیت ها موفق بود و در عین حال یک مدیر بزرگ بود.
شخصیت ایرانی امام موسی صدر
وی درادامه به بررسی شخصیت ایرانی امام موسی صدر در جریان های فکری و سیاسی که شامل دو جریان فرهنگی و سیاسی و اجتماعی که در صد سال اخیر در ایران شکل گرفت، پرداخت، اظهارکرد: در اینجا دو تفسیر و دو قرائت و دو جناح به وجود آمده بودند که درآن نیروهای مذهبی و غیر مذهبی و روحانیان و غیر روحانیان حضور داشتند.
شانه چی با اشاره به این مطلب که امام موسی صدر از جمله افرادی بود که نگاه اقتدارایانه و نگاه از بالا به پایین را نداشت، اظهارکرد: در واقع او در تعامل با همه جریان ها در لبنان و ایران حضور داشت.
بختیاری، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد در این همایش از راه اندازی خانه گفتگو تا پایان سال جاری در مشهد خبر داد.
در این این نشست علمی و فرهنگی چهره هایی همچون محمدمهدی مجاهدی و رسول رسولی پور از پژوهشگران اندیشه و سیره امام موسی صدر نتایج مطالعات خود را در این رابطه بیان کردند.
رونمایی از کتاب جدید «دین در جهان امروز» از مجموعه گفتارهای امام موسی نیز از دیگر برنامه های این نشست است و در حاشیه این نشست نمایشگاهی از آثار و تصاویر مرتبط با امام موسی صدر در حال برگزاری است.
حجت الاسلام محمد رضا زائری، پژوهشگر دینی در این همایش درباره سوالی مبنی بر اینکه درباره شخصیت امام موسی صدر انتقادی وجود دارد یا نه، گفت: نه تنها امام صدر جای انتقاد دارد بلکه ما به هرکسی غیر معصوم انتقاد داریم چرا که انتقاد طبیعت انسانی است که می اندیشد و فکر می کند و اگر بنده به طور طبیعی شخصیت و تجربه امام موسی صدر را ببینم انتقاد هم دارم.
نیاز به بازخوانی تجربه امام موسی صدر است
وی با بیان اینکه نکته مهم این است که وقتی این تجربه تاریخی متمایز را بررسی می کنم به جرأت به این باور می رسم که در تاریخ معاصر تجربه و نمونه ای موفق تر و جامع تر از امام موسی صدر در عرضه اسلام در حوزه بین المللی با همه ابعاد آن پیدا نمی شود، تصریح کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری برای ما در جمهوری اسلامی این امر مورد نیاز است چرا که جامعه ما دچار تنوع و از هم گسیختگی و اضطراب و آشفتگی است و نیاز به بازخوانی تجربه امام موسی صدر است.
او با تأکید بر این مطلب که امام موسی صدر از موضع یک فقیه به جامعه وارد شد، اظهارکرد: برخی ناخواسته تصویری از امام موسی صدر به عنوان مصلح اجتماعی و روشنفکر و فردی دوست داشتنی که در عرصه اجتماع اهل تساهل و تسامح است ترسیم می کنند که اینها هیچکدام ممیزه امام موسی صدر است.
ممیزه امام موسی صدر این است که از خاستگاه فقاهت وارد اجتماع می شود
وی با اشاره به این مطلب که ممیزه امام موسی صدر این است که از خاستگاه فقاهت وارد اجتماع می شود و این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته است، اظهارکرد: از موضع یک مجتهد و فقیه و عالم که باور او این است که دین می تواند برای انسان امروز پاسخگو باشد در عرصه اجتماعی ورود پیدا کرد.
کسب دین و یا اداره مغازه دین از سوی روحانیت
حجت الاسلام زائری با بیان اینکه در برخی مواقع شعار داده می شود که دین می تواند برای انسان امروز پاسخگو باشد، بیان داشت:اما دراین باره درعرصه عمل پاسخگو بودن حائز اهمیت است که وضعیت یک روحانی عمامه به سر و روحانیت در جامعه آیا نقش پدری دارد و یا قرار است که کسب دین داشته باشم و مغازه دین را اداره کند.
پژوهشگر دینی با اشاره به حضور دوگانه روحانیت در عرصه اجتماعی در همسویی و غیر همسو بودن با مردم گفت: در حدیثی که از امام حسن عسگری(ع) در آغاز دوران غیبت رسیده است به این مطلب تأکید دارد که این مردم فرزندان پیامبر(ص) هستند که پدر بالای سر آنها نیست و این مسأله خطاب به روحانیت معاصر است.
وی با بیان اینکه تعبیر نبودن پدر در بالای سر این امت بدان معنا است که از جرم و خطای آنها با اغماض می گذرد،خاطرنشان کرد: امام موسی صدر وقتی با جوانان بزهکار دوست و رفیق وهمنشین می شود و برخی به او اعتراض می کنند در مقابل این واکنش به خودسازی فردی و اجتماعی تأکید دارد که حزب الله لبنان با این نگرش بروز می کند.
حجت الاسلام زائر ی با تأ کید بر این مطلب که امام موسی صدر از موضع فقیه وارد شده است نه موضوع یک روشنفکر و مصلح اجتماعی و فرد سیاسی که می خواهد رأی جمع کند، اظهارکرد: در واقع از موضع یک فقیه مجتهد برآمده ازیک خاندان 900 ساله و موضع دینی صریح و آشکار ورود در جامعه دارد.
فقه ما تقلید فقهای پیشین است
وی درادامه با اشاره به نکات تفسیری امام موسی صدر که نشان دهنده این امر است که او از چه موضعی درباره دین سخن می گوید، بیان داشت: ما متأسفانه امروز بیشتر از آنچه که فقه ما، فقه پاسخگوی حل کننده مشکل باشد در واقع تقلید فقهای پیشین است و بسیاری از بزرگان ما تکرارکننده فقهاهت فقهای پیش از خود هستند و فقیه ما در واقع در عمل مقید است.
این پژوهشگر دینی با اشاره وانتقاد نسبت به تلاش برخی برای آماردادن نسبت به مسلمان کردن مسیحیان گفت: آیا دینی که برای انسان سازی آمده است باید به آمار دادن درباره تعداد مسلمان کردن مسیحیان بسنده کند؟
حجت الاسلام زائری با اشاره به نقش ممتاز مربیگری و معلمی امام موسی صدر در جذب افراد به اسلام گفت: در این راستا امام موسی صدر حوصله و صبر می کرد تا افراد مسلمان راستین تربیت کند و در اینجا جایگاه فقیه معلوم می شود.
از نگاه امام موسی صدر فقاهت منطق پیغمبر فهمی است
وی با بیان اینکه از نگاه امام موسی صدر فقاهت منطق پیغمبر فهمی است که اگر پیامبر (ص) با این مسأله روز مواجه می شد برای این مصیبت جامعه اسلامی چه حکمی می کرد؟ خاطر نشان کرد: اگر این موضوع فهمیده شود فقیه می شود و امام موسی صدر با این موضع وارد می شود.
مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به خاطره ای از اختلاف ایجاد شده در بین مسلمانان و مسیحیان گفت: امام موسی صدر در اوج جنگ های داخلی لبنان و اوج اختلافات مسیحیان و مسلمانان و اوج فشارهای روانی جامعه که کشور درگیر یک فتنه بزرگ و انسان کشی و بردار کشی بود، کلیسائی در منطقه ای در لبنان آتش گرفت و این مسأله قبل از اینکه تبدیل به جنجال و بحران شود از سوی امام موسی صدر مدیریت شد.
وی ادامه داد: امام موسی صدر همه افراد مسیحی و مسلمان را جمع کرد و در شرایطی که در خیابان پایین تر مسلمانان در حال ساخت مسجد بودند گفت در وضعیتی که یک مکان عبادت خدا آتش گرفته است از امروز هر یک سکه ای که برای ساخت مسجد جمع شود نیمی از آن برای ساخت کلیسا اختصاص داده می شود که با این موضع گیری مشکل حل شد.
وی با تأکید بر نگاه فقاهتی امام موسی صدر گفت: در واقع او از موضع انفعال برخورد نمی کند و این درحالی است که برخی وقتی از مدارا و گفتگو و تساهل و تسامح و همزیستی و همراهی صحبت می شود موضع آنها منفعلانه است که به گفتگو پناه می برد.
این پژوهشگر دینی خاطرنشان کرد: امام موسی صدر موضع منفعلانه ندارد بلکه از موضع فهم قرآن« وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ» از این موضع می گوید که اگر لبنان نبود باید لبنان را می ساختیم و ازموضع انفعال و اجبار و اضطرار و ترس نیست بلکه ازموضع قدرتمندانه و فعال معتقد است که که من در تعامل با دیگری و گفتگو با دیگر ی تکامل می یابم و می توانم خودم را کشف کنم.
وی با بیان اینکه طلبه و روحانیان امروز در معرض چالش و گفتگوی جدی قرار نگرفته اند، اظهارکرد: از طرفی در واقع فرصتی فراهم نشده است تا مسیحی و مسلمان و شیعه و شیعه و دانشگاهی و حوزوی و کراواتی و چفیه ای با هم بتواند به درستی صحبت کنند و پرسشها مطرح شود و پاسخ داده شود چرا که اختلاف را به رسمیت نمی شناسیم.
امام موسی صدر از موضع دینداری اختلاف را به رسمیت می شناسد
حجت الاسلام زائری ادامه داد: در حالی که امام موسی صدر از موضع دینداری این اختلاف را به رسمیت می شناسد، تصریح کرد: امام صادق (ع) به این موضوع تأکید دارند که همه مثل هم نیستند و فکر نمی کنند و سطوح متفاوت است و من آمده ام در این جامعه، این تفاوت ها را مدیریت کنم و از موضع دینداری این تفاوتها را به رسمیت بشناسم و برای آنها پاسخ داشته باشم.
محسن مدیرشانه چی، استاد پیشکسوت علوم سیاسی دانشگاه آزاد مشهد درادامه با تأکید بر جامعیت شخصیت امام موسی صدر به بررسی ابعاد اجتماعی و سیاسی او پرداخت، گفت: امام موسی صدر فعال اجتماعی بود که فعالیت های خیریه ای عام المنفعه داشت و از طرفی در همه ساحت های اجتماعی ورود پیدا کرد و در همه این فعالیت ها موفق بود و در عین حال یک مدیر بزرگ بود.
شخصیت ایرانی امام موسی صدر
وی درادامه به بررسی شخصیت ایرانی امام موسی صدر در جریان های فکری و سیاسی که شامل دو جریان فرهنگی و سیاسی و اجتماعی که در صد سال اخیر در ایران شکل گرفت، پرداخت، اظهارکرد: در اینجا دو تفسیر و دو قرائت و دو جناح به وجود آمده بودند که درآن نیروهای مذهبی و غیر مذهبی و روحانیان و غیر روحانیان حضور داشتند.
شانه چی با اشاره به این مطلب که امام موسی صدر از جمله افرادی بود که نگاه اقتدارایانه و نگاه از بالا به پایین را نداشت، اظهارکرد: در واقع او در تعامل با همه جریان ها در لبنان و ایران حضور داشت.
بختیاری، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد در این همایش از راه اندازی خانه گفتگو تا پایان سال جاری در مشهد خبر داد.
در این این نشست علمی و فرهنگی چهره هایی همچون محمدمهدی مجاهدی و رسول رسولی پور از پژوهشگران اندیشه و سیره امام موسی صدر نتایج مطالعات خود را در این رابطه بیان کردند.
رونمایی از کتاب جدید «دین در جهان امروز» از مجموعه گفتارهای امام موسی نیز از دیگر برنامه های این نشست است و در حاشیه این نشست نمایشگاهی از آثار و تصاویر مرتبط با امام موسی صدر در حال برگزاری است.
