تعارض ایدئولوژی با پیشرفت صحت ندارد/ آوینی تکنولوژی را یک ابزار جهت‌دار می‌داند

فاطمه ترزفان/به گزارش خبرنگار سرویس هنر خبرگزاری رضوی؛ مهدی نصیری، مدیر مسؤول و سردبیر سابق روزنامه کیهان در دومین نشست بزرگداشت شهید آوینی با موضوع« آوینی متفکر دوران گذار و تبیین رویکرد غرب شناسی شهید» که مصادف با سالروز شهادت سید مرتضی آوینی از سوی کانون غرب شناسی و اندیشه اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد،به بررسی شخصیت برجسته زمان شناس آوینی پرداخت.  
 وی در ادامه با اشاره به غرب شناسی شهید آوینی گفت:ما با تمدنی مواجه هستیم که این تمدن آنچنان تأثیرگذار بوده که هیچ کجای جهان را نمی توان بدون تأثیرات آن پیدا کرد و این اثرات روز به روز شتاب بیشتری می گیرد. در چنین شرایطی است که زمان شناسی آوینی بسیار اهمیت پیدا می کند.
مدیر مسؤول و سردبیر سابق روزنامه کیهان با اشاره به تاریخ تحولات غرب از بعد از رنسانس گفت: این تحولات، تحولاتی در جهت سعادت مادی و معنوی بشر نبوده است بلکه رنسانس سرآغاز یک تمدن منحط بود و انحطاط در این عصر را به وجود آورد. اقبال لاهوری کسی است که به این انحطاط تمدن از سوی غرب در اشعار خود اشاره کرده است. در عین حال هنوز برخی به همین دیدگاه 70 سال پیش اقبال نرسیده اند.
زاویه نگاه شهید آوینی درباره مدرنیته و تمدن جدید
وی درادامه درباره زاویه نگاه شهید آوینی درباره مدرنیته و تمدن جدید گفت: نخستین محور درباره نوع نگاه آوینی این موضوع است که نظریه تاریخی ما درباره شکل گیری تمدن چیست؟  در این باره دو نگاه وجود دارد.
نصیری با اشاره به این مطلب که  یکی ازاین نگرش ها، نگاه رایج غربی است، افزود:  در این نگاه بر این موضوع تأکید می شود که تاریخ بشری با جهالت و کودکی آغاز شده است. در این تعریف انسان یک سیر خطی رو به پیشرفت دارد که به تدریج به سمت آن می رود، در این سیر انسان کم کم یاد گرفته است که چگونه زندگی و ابزار سازی کند و در عین حال به چه نحوی سخن بگوید و یا لباس بپوشد و این نگاه همان القای تمدن جدید و مدرن است. همچنین پس از مدرنیته تفکر انکار خداوند غلبه یافت و در واقع همه کسانی که فکر می کردند سیر تمدن تدریجی است تحت تأثیراین فکر قرار گرفتند.
تفکر اسلامی در چگونگی شکل گیری تمدن بشری
وی با اشاره به تفکر اسلامی در چگونگی شکل گیری تمدن بشری، عنوان کرد: ما معتقد هستیم که بشریت با حضرت آدم آغاز شد و ایشان به علم اسماء خداوند تجهیز بودند و تمامی علوم لازم بشری را دارا بودند و همین  نقطه آغاز تمدن شد، پس جهالت و عصر حجری وجود نداشته است.
نصیری با اشاره به این مطلب که برخی می گویند تاریخ تمدن باید براساس تاریخ انبیاء نوشته شود، تصریح کرد: اما تاریخ تمدنی که به وسیله غربی ها نوشته شد به دنبال انکار خداوند، انبیاء و وحی بود.
نصیری با بیان اینکه تا دوران مدرن یعنی 200 سال پیش که عصر ماشین نام گرفت، نوسانات تمدنی بسیار اندک است و کشاورزی و تامین سایر نیازهای بشری از اوایل خلقت تا آن زمان تغییرات اندکی داشته است، اظهارکرد: بسیاری از متفکران منتقد غرب گفته اند که هیچ چیز به اندازه این نظریه سیر خطی پیشرفت در بسط غرب زدگی دنیا موثر نبوده است.
وی با بیان اینکه هر کس که بپذیرد بشر با اتکا به تجربه شخصی خود در طی قرون، تمدن را شکل داده و به امروز رسیده است، بدان معنا است که به صورت حداقلی در عرصه معیشتی و مادی، کمال یافتگی غرب را پذیرفته است، تصریح کرد: در عین حال همه کسانی که این موضوع را پذیرفته اند با غرب همسو می شوند.
معاون فرهنگی سابق دفتر نمایندگی رهبر ایران در کشور امارات ادامه داد: امروز دغدغه ذهنی بسیاری از جوانان کشور این است که چرا غربیان پیشرفته شده اند و حتی کشورهایی مانند کره جنوبی،ژاپن و اسکاندیناوی پیشرفت کرده اند و ما عقب مانده ایم و این موضوع به عنوان یک معضل و گره ذهنی بسیاری از جوانان است.
سیرخطی پیشرفت، نگاه انفعالی در برابر غرب ایجاد می کند
وی با اشاره به اینکه اعتقاد به سیرخطی پیشرفت، نگاه انفعالی در برابر غرب ایجاد می کند، بیان داشت: به همین دلیل جریانات غربی و ضد دین وارد می شوند و غربیها ادعا می کنند که دلیل عقب ماندگی شما ایدئولوژیک بودن و عقیده مذهبی و مرزبندی عقیدتی داشتن  است که اگر شما هم می خواهید پیشرفت کنید باید این مرزها را بردارید.
نصیری با بیان اینکه معماران تمدن قبل از دوران مدرن انبیاء بودند و این موضوع ربطی به تجربه بشری ندارد، گفت:  تمدن مادی که متناسب با فلسفه خلقت باشد همان عبودیت است که انبیاء به بشر ارائه کرده اند.
آیا محصول انکار خداوند علم مدرن و تکنولوژی است؟
وی با بیان اینکه در دوران قبل از مدرنیته، تحولات تمدنی به آن معنا نداریم، تصریح کرد: از طرفی چهار قرن پیش تحولات فلسفی و نظری پیش می آید و در عین حال خدا انکار می شود و تجربه اصالت پیدا می کند که محصول اینها علم مدرن و تکنولوژی است.
نصیری با اشاره به این مطلب که در دوره رنسانس، انحراف از مسیر تمدنی انبیاء، صورت گرفت، اظهارکرد: در واقع آوینی به این موضوع تأکید دارد که سیر خطی پیشرفت برعکس است و تمدن بشری قبل از دوران مدرن براساس ارایه انبیاء بوده که آنها ادامه آن تمدن نبودند و در واقع دوران مدرنیته، ادراک دوران تمدنی انبیاء است.
وی با اشاره به بخش دیگری از تفکرات شهید آوینی، اظهار داشت: به گفته آوینی، انبیاء  علم را برای تفسیر عالم می‌خواستند،اما فرانسیس بیکن می‌گوید که علم را باید برای تغییر عالم بخواهیم و از طرفی آوینی معتقد بود: «علم معطوف به قدرت نیست بلکه معطوف به خشیت است و غرب به دنبال قدرت‌طلبی و برخی علوم دیگر برای تامین کادرهای لازم برای توسعه یافتگی خود است».
از منظر دینی ما علم معطوف به قدرت نداریم
نصیری با بیان اینکه از منظر دینی ما علم معطوف به قدرت نداریم و علم معطوف به خشیت است، بیان داشت: بنابراین تعریف، محصول علم ،عالم واقعی خشیت است و در عین حال آوینی علم مدرن را می شناسد و نقد کرده و می گوید از وقتی علم معطوف به قدرت شد تقدس خودش را از دست داد.
نصیری با گلایه از سیستم آموزشی مدارس، بیان کرد: متاسفانه در نظام آموزشی ما، خدا مسکوت گذاشته می‌شود به جز در دو درس قرآن و دینی؛ در سایر درس‌ها هیچ اشاره ای به نقش خداوند نمی‌شود؛ راجع به تکنولوژی‌های مدرن، علمای ما هنوز هم می‌گویند که بسته به چگونگی استفادۀ ما از این ابزارها، است.
وی با بیان اینکه در مدرنیته، وجه قدسی علم از بین می رود، تصریح کرد: در واقع علم مدرن، ملکوت عالم را انکار کرد و این درحالی است که نخبگان ما ادعا دارند که تکنولوژی های مدرن خنثی و در عین حال بدون جهت هستند و جبر تکنولوژی به هیچ معنا وجود ندارد.
مدیرمسؤول ماهنامه سیاحت غرب در رد این تفکر گفت: آوینی تکنولوژی را یک ابزار جهت‌دار می‌داند، مثلا حیات وحش ما نابود شد به دلیل ابزارهای سهل الوصولی که برای بهره‌کشی بی‌حد و مرز از حیات دنیا ساخته شد و حالا حیوانات بسیاری منقرض می‌شوند؛ درحالی که با علوم انبیاء، انسان‌های حریص اگر می‌خواستند هم با تیر و کمان نمی‌توانستند تعداد حیوانات زیادی شکار کنند.
وی افزود: آوینی می‌گوید که  این ابزارها جهت‌دار هستند و اقتضائی دارند که انسان را اسیر خودشان می‌کنند، تصریح کرد: آوینی، سینما را به عنوان تأثیرگذارترین وسیله فرهنگی قبول نداشت و می‌گفت که اگر سینما بهترین ابزار بود، پیامبران با دوربین مبعوث می‌شدند؛ بشر جدید در تقابل زمین و آسمان، زمین را انتخاب کرده و در تقابل انسان و خدا، طرف خودش را گرفته؛ این بار جاهلیت تئوریزه شده و عصر خرافه‌گرایی شروع شده است.
تکنولوژی جدید خنثی نیست
سردبیر سابق روزنامه کیهان با اشاره به ابزارهای نوین تکنولوژی از جمله تلویزیون گفت: با بررسی اثرات بهترین سریال های تلویزیونی این موضوع روشن و واضح است که همین سلبریتی ها که محصول رسانه های جدید هستند و مرجعیت فرهنگی پیدا کرده اند، شایستگی این کار را ندارند و به همین دلیل می توان گفت که تکنولوژی جدید خنثی نیست.
وی با اشاره به این مطلب که سید شهیدان اهل قلم، بر اساس سنت های الهی در قرآن کریم، سقوط تمدن غرب را قریب الوقوع می‌دانست، خاطرنشان کرد:  انقلاب اسلامی از نگاه آوینی، مرحلۀ گذار از تمدن غرب به انقلاب مهدی (عج) است نه اینکه خود انقلاب بتواند تمدن مکتوب دین را طراحی کند بلکه انقلاب اسلامی را منشا تحول در اذهان بشری می‌داند تا روزی که ظهور اتفاق افتد.
نصیری با تأکید بر این مطلب که تمدن سازی شأن انبیا بوده است، اظهارکرد: در عین حال قرار نبوده است که نهضت علمی که در رنسانس شروع شد توسط حضرت آدم یا امام موسی کاظم(ع) بنیانگذاری شود چرا که این امر در مدار مصلحت بشری نبوده است.