۰
تاریخ انتشار
شنبه ۱۸ فروردين ۱۳۹۷ ساعت ۰۷:۱۹
در نشست «شهید آوینی و مؤلفه های سینمای انقلاب اسلامی» بیان شد؛

آوینی با سینمای جشنواره ای مقابله می کرد!/ سینما صنعتی است که تکنیک ها در آن تأثیر دارند و فقط تجربه شخصی نیست

آوینی با سینمای جشنواره ای مقابله می کرد!/ سینما صنعتی است که تکنیک ها در آن تأثیر دارند و فقط تجربه شخصی نیست
فاطمه ترزفان/ به گزارش سرویس هنر خبرگزاری رضوی، محمد مهدی خالقی، کارگردان مستند ساز در نشست «شهید آوینی و  مؤلفه های سینمای انقلاب» که در منزل شهید ازغدی برگزار شد، گفت: شهید آوینی یکی از متفکران چند وجهی انقلاب اسلامی و جزو شاخص ها است که می توان با ابعاد و زوایای مختلفی درباره این شهید گفتگو کرد.
وی با بیان اینکه نکته قابل تأمل این است که شهید آوینی را نباید محصور در سینما کرد، بیان داشت: چرا که سینما برای شهید آوینی ابزاری برای برون داد تفکری است که در شاخصه های و ابعاد دیگر شخصیت او بروز و ظهور دارد و آن چیزی که  قابل مشاهده است این امر است که در ابعاد مختلف شهید آوینی قلم زده و نظر داده است.
 شهید آوینی در یک شاخه معین هنری نمی گنجد
خالقی ادامه داد: آوینی در فلسفه نظر داده است و از طرفی نوع خاصی نگاه به تاریخ که شامل تاریخ تشیع و هم تاریخ تمدن است، دارد و در هنرهای مختلف مثل نقاشی و هنرهای تجسمی و رسانه به معنای عام گرفته از تلویزیون تا رسانه های دیگر و حتی رسانه های مجازی و تئاتر آثاری را دارد و به همین دلیل او در یک شاخه معین نمی گنجد.
وی درادامه با طرح این پرسش مبنی براینکه چرا شهید آوینی وارد سینما شده است، اظهارکرد: این امر بحث مفصلی دارد و تحلیل این موضوع است که رهبری به آن اشاره دارد که می گویند سینما یک هنر متعالی است که شاید عصاره تفکر بشری در هنر باشد و به همین دلیل است که سینما برای شهید آوینی که یک متفکر سیال است  در چارچوب ها نمی گنجد.
خالقی با اشاره به این مطلب که شاید سینما برای شهید آوینی یک ابزار مناسب برای برون داد تفکر است و البته او نقاشی هم کرده و در هنرهای دیگر هم وارد شده است اما در نهایت به سینما می رسد، تصریح کرد: شهید آوینی با اینکه سینمای داستانی و سیال نساخته است، اما بیشترکارهای شهید آوینی از حوزه تکنیکال در حوزه سینمای مستند است و به عمده کار آوینی می توان اتلاق سینمای مستند را داشت.  
زندگی و ضرورت تاریخی شهید آوینی
وی درادامه با بیان اینکه زندگی شهید آوینی را می توان به سه بخش تقسیم کرد، بیان داشت: یک دوره که شامل دوره قبل از انقلاب است که این دوره را می توان دوره دور شدن از فطرت برای شهید آوینی نام نهاد که در آن آزمون و خطاهای مختلفی انجام می دهد وبه مکان های مختلف می رود و شاخصه نخ تسبیح این دوران او مطالعه است که قالب های مختلف را مطالعه می کند و به حوزه های مختلف هنری در آن دوران سرک می کشد و نقد و متن ادبی و شعر نو می گوید و نقاشی می کند و با زوایای مختلف نقاشی دارد.
وی ادامه داد: در واقع این دوران، دوره روشنفکری او است که  دور مانده از فطرت اصلی خودش است و به همین دلیل است که برخی این دوره آوینی را به هرزگی و فساد شخصیتی و اخلاقی نسبت می دهند ودر عین حال این دوره را نباید با این نگاه بررسی کرد چرا که این آوینی فردی است که در دوره بعد نگرش فکری و مسیر او عوض می شود و خاستگاه فکری خودش را به مسیر دیگری می برد و شخصیت او عوض و متفاوت می شود و در این دوره روی این مسئله مانور صورت می گیرد.
خالقی با بیان اینکه در دوره اول، این آزمون و خطاهای فکری و معرفتی شهید آوینی را بی اهمیت می بینند و دوره دوم برای او دوره گذار است که مبهم است و کمتر
مطلبی درباره این دوره وجود دارد که چند ماه قبل از انقلاب اسلامی شروع می شود و چند ماه بعد از انقلاب اسلامی ادامه پیدا می کند،اظهارکرد: در سال 57 شهیدآوینی تحت تأثیر مسایل انقلاب و به خصوص تحت تأثیر شخصیت امام (ره) قرار گرفت و بیشتر گفته می شود که این دوران برای شهیدآوینی، دوره انزوا و گوشه نشینی وگوشه گیری است ودر عین حال دوره ای است که شهید آوینی بیشترین خروجی او تفکر است و کتاب و فیلم و نقاشی در این دوره نداشته است.
 وی با اشاره به این مطلب که دوره گذار برای شهید آوینی دوره سکوت و تفکر است که آوینی از یک مرحله مهم عبور می کند و به یک مرحله نوین و متفاوت می رسد که هوادار دوره انقلاب می شود که در این دوره ما آثار شاخص آوینی را می بینیم، اظهارکرد: در عین حال  تحولات شخصیتی او در این دوران دیده می شود و اشاراتی که به گذشته خودش دارد و آثار دوره آخر حیات شهید آوینی است که حدود 12 تا 13 سال طول می کشد و آنچه که آوینی را شهید سید اهل قلم می کند در این سالها اتفاق افتاده است که شامل رزومه شهید آوینی می شود که شامل 100 تا فیلم مستند که بیش از 60 مورد فقط روایت فتح است و دوتا سه مجله و تعداد بیشماری مقاله است که برخی کتاب شده اند که 14 تا 15 جلد است که متعلق به همین دوره است و از طرفی نیروسازی متعدد در این دوره توسط شهید آوینی صورت گرفته است.
سینمای آوینی
خالقی با اشاره به این مطلب که من از سال 76 آوینی برایم جدی شد و جریان آوینی شناسی به تدریج بعد از چاپ کتاب های متعدد از دوره سال76 شروع شد و شروع به خواندن کتاب های او کردم و تحت تأثیر فضای سینمایی آوینی قرار گرفتم و به همین دلیل وارد فاز مستند شدم، گفت: در عین حال  شاخص ترین دلیلی که باعث شد وارد سینمای مستند شوم آوینی بود وکسانی که در سینمای مستند و در حوزه انقلاب اسلامی کار می کنند اذعان دارند که تحت تأثیر سینمای آوینی قرار گرفتند.
مولفه های سینمای آوینی روشن، شفاف، معین و ساده است وهمه فهم است 
وی با بیان اینکه شهید آوینی نقش اصلی را در جریان مستند سازی انقلاب اسلامی دارد و درباره سینمای آوینی می توان اینگونه گفت که مؤلفه های سینمای آوینی پیچیده و دست یافتنی نیست ودر عین حال مؤلفه های درگیر و دارالفاظ و واژگان نیست و مولفه های او روشن، شفاف، معین و ساده است وهمه فهم است و قابلیت فراگیر شدن را دارد، ابراز کرد: در واقع مؤلفه های او شاخصه های محدودی است که البته همین ها گنج هستند که اگر به آنها دست پیدا کنید و بتوانید به فهم درستی از این گفتمان برسید در مسیر سینما راه خودتان را گم نمی کنید.
خالقی با اشاره به این مطلب که البته ممکن است در موقعیت هایی اشتباه داشته باشید و درخاکی بیفتید ولی اگر این شاخصه ها  به دست سینماگر نهاده شود راه را گم نمی کند و بسیاری از افرادی که این مسیر را رفته اند گمگشته نشده اند و در سینما شهید آوینی دست به دوربین برده است و در سینمای مستند شهید آوینی تجربه نگاری دارد و محدودی نظریه پردازی دارد به این دلیل که نظریات خودش را در فیلم هایش نشان داده است و اینطور نبوده است که آنها را به زبان گفته باشد.
وی ادامه داد: ولی از آنجا که آوینی در سینمای مستند کارخودش را جلوی دوربین انجام داده است دیگر نیاز به نوشتن نداشته است
و چند مقاله کوتاه دارد وبیشتر خاطره گویی وتجربه نگاری است که همان تجربه ماندگار است ودر عین حال درسینمای داستانی شهید آوینی بیشتر در مقام منتقد وارد شده است و در این حیطه دست به فیلمسازی نبرده است اگرچه در نگارش و ایده پردازی مسیر آقای طالب زاده، شهید آوینی نقش داشته است و برخی از دوستان او می گویند اگر شهید نمی شد احتمال داشت که وارد سینمای داستانی هم بشود.
این کارگردان مستند ساز با بیان اینکه آوینی درمقام یک منتقد وارد شده است و شاخصه نوشته های آوینی درباره سینمای داستانی در مجله سوره چاپ می شد و بعدها سه جلد کتاب از آئین جادوی او چاپ شد و آن دوره کتاب های آوینی نایاب بود و پیدا نمی شد، اظهارکرد: درعین حال مجموع مقالات شهید آوینی اعم از حوزه داستانی و تلویزیون دراین سه جلد چاپ شده است.
 وی ادامه داد:  شهید آوینی در سینمای داستانی چهار کار عمده دارد که شامل مقالات نظری درباره  شاخصه های سینما است و این مقالات بیشتر حوزه معرفت شناسی تکنیک در سینما را دارد و ما به دوستان توصیه می کنیم که این کتاب را وقتی بخوانند که وارد سینما یا حوزه نقد شده باشند و به یک شناختی از حوزه سینما رسیده باشند ودر ابتدا جلد سه و سپس دو و  جلد یک را بخوانند چرا که مباحثی است که فرد باید سینما را شناخته باشد.
وی با اشاره به این مطلب که بیشتر نقد آثار سینمای ایران در جلد اول است به علاوه چند مقاله بر نقد آثار خارجی که گزارشی درباره سینمای پاکستان و سینمای کودک و سینمای دفاع مقدس دارد که مقاله او درباره سینمای کودک حرف های بسیاری برای گفتن دارد که تا به امروز کسی به این حرفها گوش نکرده است و مقالات پراکنده در این جلد وجود دارد.  
مولفه های فکری آوینی در حوزه سینمای داستانی و مستند
خالقی با بیان اینکه در سینمای داستانی یکسری شاخصه ها را آوینی نوشته و به آن اعتقاد دارد، اظهارکرد: یکی از این شاخصه مخاطب در سینما است و شهید آوینی سینمای ایران را به دو فضای سینمای قبل و بعد از انقلاب تقسیم می کند که در فضای قبل از انقلاب دو نوع سینما داشتیم که یکی سینما فیلم فارسی و دیگری سینما روشنفکری بود.
 وی ادامه داد: سینمای روشنفکری از حدود اواخر دهه 40 شکل گرفته بود و مشخصه آن این بود که برای دست یافتن به مخاطب عام به سراغ ابتذال وغرایز حیوانی انسان می رفت و این یک نوع شاخص است که در آن دوره توزیع می شد که چرخه تولید فیلم در سینمای آن دوره که سعی می کرد با غرایز حیوانی و خشونت و مسائل جنسی و رقص و آواز مردم را به سوی سالن سینما بکشاند که این بخش اصلی سینمای ایران در قبل از انقلاب بود و صنعت شده بود .
خالقی دادمه داد: سینمای روشنفکری نوع دیگر سینمای قبل از انقلاب است که از آن ساختار فرهنگی دربار متولد شده بود و  شاخصه این سینما این بود که به  مخاطب کاری نداشت چرا که بودجه آن درباری بود و فیلم خودش را می ساخت و از آنجا که مثل بسیاری از فیلم های امروزی مورد پسند فضاهای روشنفکری غرب زاده و جشنواره های غربی بود مخاطب خاص خودش را دارد  و سینمای محدود بود که نمی توانست مخاطب را جذب و روانه سینما کند و در عین حال متکی به بودجه های دولتی بود.
سینمای مردمی جزو دستاوردهای سینمای انقلاب است
این کارگردان مستند ساز
با اشاره به این مطلب که در قبل از انقلاب فیلم های بسیار کمی که در حد یک جرقه بودن نه یک جریان که ساخته می شدند که شهید آوینی به اینها فیلم های مردمی می گفت، اظهارکرد: آن چیزی که بعد از انقلاب شکل گرفت و تبدیل به یک جریان شد البته نه یک جریان قالب و این جزو دستاوردهای سینمای انقلاب است که همان سینمای مردمی است.
وی اظهارکرد:  این سینما بعد از انقلاب با این نگاه به مخاطب باعث شد فیلم فارسی در یک دوره ای تعطیل شود چرا که خیلی از آن ساختارها زرد بود و در مخاطب هم در حال شکست بوده است و یک دلیل آن رقیب تلویزیون و اکران فیلم های خارجی در آن دوره بوده است که از نظر ابتذال قواعد حداقلی حتی سینمای قبل از انقلاب ما را ندارند و ما اکران فیلم های مبتذل درآن دوره داریم و در سال 55 به بعد فیلم های خارجی مبتذل اکران فراوان شده است اما سینمای ابتذال هم در حال شکست بوده است.
خالقی ادامه داد: بعد از انقلاب تعداد این فیلم فارسی ها کمتر شده است اما سینمای روشنفکری توانست به حیات خودش ادامه بدهد که  به خاطر علایقی که درمدیران و فیلمسازان در سینما وجود داشت این روند ادامه پیدا کرد و درباره سینمای مردمی، آوینی مطالب بسیاری نوشته است.
رشد فیلم فارسی در سینمای انقلاب
این کارگردان مستند سازادامه داد: آوینی در بحث مخاطب اعتقاد به همین مباحثی دارد که در سینمای امروز ما هم وجود دارد و ما در این چهار سال اخیر با موج فیلم های فارسی مواجهه شده ایم و با این موج ما درگیر شده ایم به گونه ای که در سال گذشته از 30 فیلم پرفروش، 18 فیلم طنز بوده است که 90 درصد آنها برخی از شاخصه های فیلم فارسی را دارند که شامل ابتذال کلامی است و بدحجابی و بی حجابی و استفاده از موسیقی های مبتذل را دارند و قصه های سطحی و کلیشه ای دارند که شاخصه های فیلم فارسی است
وی ادامه داد: آوینی می گوید که سینمای مردمی مطلوب ما، سینمایی است که هم دارای ارزش های انسانی و هم  واجد مفاهیم متعالی و معنوی و انقلابی باشد و هم از نظر تکنیک و فرم در همه چرخه ها از کارگردان گرفته تا فیلمنامه نویسی و همه تکنیک های سینما آنقدر توانمند باشد که بتواند براساس مفاهیم متعالی مخاطب را به سینما بکشاند چرا که سینما وقتی به وجود آمد یکی از پایه ها و شاخص های اصلی سینما، مخاطب است.
خالقی افزود: اگر فیلمی بتواند این قابلیت داشته باشد که مخاطب را به سالن سینما بکشاند و بتواند آن چیزی را که آوینی معتقد است که بخشی از سینما صنعت باشد یعنی تولید و توزیع ومصرف باشد و چرخه کامل باشد وبتواند پول خودش را دربیاورد و فقط متکی به بودجه دولتی نباشد و سینمایی که متکی به بودجه دولتی باشد مثل فوتبالی است که متکی به  بودجه دولتی باشد و نباید اینطوری باشد چرا که در آمریکا سینما به عنوان یکی ازمنابع درآمدی به حساب می آید و در ایران به عنوان یکی از منابع هزینه ای است و ما برای سینمای خودمان هزینه می کنیم در حالی که در سینماهای شاخص دنیا اینگونه نیست.
این کارگردان مستند ساز ادامه داد: همانطور که فوتبال در دیگر کشورها درآمدی است اما در ایران هزینه ای است و سینمای ما نیز همین گونه است و هنوز هم همین طور است و در سینمای ایران همه اقشار سینمایی از یک کنار پول گرفته اند و لائیک و غیر لائیک اینجا
نداریم ولیست کارگردانانی که پول گرفته اند همان کسانی هستند که در سالن سینماها و نشست های نقد به یکدیگر فحش می دهند و در عین حال از بیت المال پول می گیرند و هیچکس هم نیست که به آنها بگوید شما پنج تا فیلم ساختی و میلیاردها تومان خرج کردی چرا 500 میلیون تومان برنگرداندید.
 وی ادامه داد:  آوینی دنبال این بود که برداشتن عصای بودجه های دولتی از قبل سینما را برای نخستین بار آوینی به کار گرفت که سینماگر باید توان این را داشته باشد که مثل سینماگران بزرگ دنیا همراه با مفاهیم متعالی مخاطب رابه سینما بکشاند.
خالقی با تأکید براین مطلب که اگرسینماگر نتواند این کار را انجام بدهد و مخاطب را به سالن بکشاند در واقع یکی  از اجزای مهم سینما را برداشته و دیگر سینما نیست و شاید باید تلویزیونی باشد، تصریح کرد: در این صورت نمی توان  ادعای سینماگر بودن را داشته باشد و این سنگ محکی است که در سینمای امروز باید با آن فیلم ها را ارزیابی کنیم.
وی درادامه با طرح این پرسش که معیارهای فیلم خوب و بد برای ما چطور است آیا فیلمی که میلیادرها تومان فروش داشته است فیلم خوب است و یا باید دید با چه ابزاری این فیلم فروخته است که اگر با رقص و آواز و مسایل مبتذل و خشونت و مسایل جنسی و هر دلقک بازی که تصور کنی که خلاف شرع و انسانیت است 20 میلیارد تومان فروخته باشد این فیلم، فیلم خوبی نیست، بیان داشت: از طرفی فیلمی ساخته شده است که از اول تا آخرهمه نماز جماعت می خوانند و مخاطب آمده و پول آن را داده است اما اگر دو یا سه میلیاردی که خرج کرده ای برنگشته باشد نمی توان گفت که فیلم خوب ساخته شده است و این نگاه آوینی است.
وی با بیان اینکه در عالم واقع سینما و سینمای هالیوود واقعیت همین است که اگر یک فیلمساز دو یا سه فیلم بسازد که نتواند مخاطب را جذب کند به سرعت حذف خواهد شد و این در سینمای هالیوود واقعیت است، اظهارکرد: شاید ما  به ایدئولوژی فیلم های هالیوودی نقد داشته باشیم اما فیلمهای شاخصی که تکنیک در کنار محتوا جمع شده است و مخاطب را به سینما کشانده است یک فیلم شاخص است.
اقتصاد سینما
این کارگردان مستند ساز درادامه بیان مؤلفه های سینمای انقلاب از نگاه شهید آوینی گفت: اقتصاد سینما با همین مبحث مخاطب ارتباط دارد و سینما باید بتواند روی پای خودش بایستد و علاوه بر اینکه هزینه های خودش را بپردازد و از مخاطب این هزینه را جبران کند، درآمد زایی هم داشته باشد.
وی ادامه داد: البته در این سالها ما فیلم هایی داشته ایم که به این هدف نزدیک شده اند و توانسته اند این کار را انجام بدهند و برخی از آثار حاتمی کیا مانند آژانس شیشه ای که علاوه بر اینکه متعالی بود و از ارزش های بالای محتوایی برخوردار بود سودآور بود و در آثار ده نمکی که البته اشتباهات و نکات منفی دارد ولی ماهیت  ارزشمند و ایدئولوژیکی است که توانسته است هزینه خودش را جبران کند و از این نوع فیلم ها ما داشته ایم.
استقلال سینما
 خالقی با تدکید بر این مطلب که استقلال سینما نباید به این معنا باشد که قرآن و اسلام را از اساسنامه حذف کنند بلکه بدین معنا است که سینما باید برای اداره و چرخش خود استقلال داشته باشد و صرفا هدایتگر باشد، اظهارکرد: در حالی که در شرایط فعلی معکوس است و 
دولت تنها کاری که انجام نمی هد هدایتگری است و پول می هد و در طول تاریخ سینمای بعد از انقلاب اتفاق افتاده است.
وی با بیان اینکه ارجح بودن سینمای قصه گوی قهرمان پرور از جمله دیگر مؤلفه هایی است که آوینی به آن اعتقاد دارد و آن جریان رایج سینمای ایران در دهه 60 است که قهرمان پردازی می باشد، اظهارکرد: آن  دوره، دوره مقابله با قهرمانان بود و ماجرای جمشید هاشم پورهمین بود که اگر قهرمان بشوی خطرناک است و آوینی با این موضوع مخالف بود.
 وی ادامه داد: آوینی اعتقاد داشت که سینما باید قصه گو و قهرمان پرور باشد اما قهرمان باید ویژگی های خاص داشته باشد و مؤلفه های قهرمان انقلاب را شرح می دهد و می گوید برخلاف هالیوود قهرمان های ما به سادگی شخصیت آنها پرداخته نمی شود و ما باید به قهرمان های خودمان برسیم وآوینی معتقد بود که قهرمان انقلاب کسی مثل قهرمان فیلم دیده بان است که ویژگی های او، ویژگی های انسان انقلاب اسلامی است.
 این کارگردان مستند ساز با بیان اینکه مخالفت آوینی با سینمای روشنفکری متکی به جشنواره های خارجی و در واقع سینمای جشنواره زده است که شهید آوینی با این نوع سینما مخالف است و با آن مقابله می کرد، خاطرنشان کرد: سینمای جشنواره زده از قبل از انقلاب شروع شده بود و بعد از انقلاب با آثار کیارستمی شروع شد و آوینی با این موضوع مقابله می کرد و معتقد بود که شما سلیقه جشنواره را بر سینمای ایران قالب می کنید و وقتی به فیلم فروشنده جایزه داده می شود به سینماگر داخلی الگو داده می شود که اگر فیلمی مثل این ساخته شود جایزه می گیرید.
آوینی با سینمای جشنواره ای مقابله می کرد
وی با اشاره به این مطلب که بیشتر فیلم های کوتاه ما که توسط فیلم اولی ساخته شده است و حتی جایزه گرفته اند مؤلفه های سیاه نمایی مانند مرگ، خیانت و تجاوز در آن دیده می شود، اظهارکرد: آوینی با سینمای جشنواره ای مقابله می کرد و شهید آوینی معتقد بود که سینما یک تجربه شخصی انتزاعی نیست و سینما یک صنعت با اجزای مختلف و عوامل بیرونی است که تکنیک ها در آن تأثیر دارند و فقط تجربه شخصی نیست.
این کارگردان مستند ساز ادامه داد: هم آوایی تکنیک ومحتوا درتفکر آوینی مهم است که اعتقاد دارد تکنیک و محتوا در سینما مثل روح و جسم در انسان است و توجه به هر دو به صورت همزمان ضروری است و صرفا فیلمی که محتوای خوبی دارد خوب نیست واز طرفی فیلمی که یک تکنیک خوب دارد بدون نگاه به محتوا، فیلم خوبی نخواهد بود.
خالقی افزود: در سینمای مستند، آوینی اعتقاد دارد که فیلمساز مستند در مستند نباید دیده شود و دوربین مستند حجاب باشد در مقابل مخاطب و فیلمساز باید سعی کند که خودش و دوربینش در فیلم مستند دیده نشود ودر عین حال واقعیت و حقیقت با بهترین شکل ممکن به مخاطب منتقل شود و فیلمساز هر چقدر بتواند به سوژه خودش نزدیک شود و ارتباط  بهتری برقرار کند و هرچقدر بهتر بتواند دوربین و خودش را از چشم سوژه اش پنهان کند بهتر می تواند به مخاطب نزدیک تر شود.
 این کارگردان مستند ساز تأکید کرد: آوینی معتقد بود که مخاطب عام نداریم و درباره فیلم های داستانی و غیر داستانی در واقع  گروه های مخاطب هستند و اعداد میلیادری هم می توانند به عنوان مخاطبان خاص باشند.
 
 
https://www.razavi.news/vdcjm8e8.uqeatzsffu.html
razavi.news/vdcjm8e8.uqeatzsffu.html
کد مطلب ۲۷۲۳۶
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما