در همایش «تدوین منشور حقوق شهرنشینی» بیان شد؛
کرامت اساس حقوق بشر اسلامی/آیه ۷۰ سوره اسراء اساس و پایه حقوق انسانی است
فاطمه ترزفان٬ سرویس فرهنگ خبرگزاری رضوی/ همایش «تدوین منشور حقوق شهرنشینی» با حضور حجت‌الاسلام داوود فیرحی، استاد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و جمعی از صاحب‌نظران علم حقوق در تالار شهر برگزار شد.
حجت‌الاسلام داوود فیرحی، استاد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در این همایش گفت: انسانها مجبور هستند که با هم باشند اما با هم بودن آنها به این سادگی نیست و تعارض ها و تضادهایی بین منافع و خواسته های انسان ها در این با هم بودن ها پیدا می شود.
وی با بیان اینکه وقتی از حقوق شهروندی صحبت می شود بدان معنا است که این جامعه چگونه مدنی بشود و از طرفی چگونه مدنی اداره شود به جای اینکه عده ای بر عده ای دیگر با استبداد رفتار کنند و یا چگونه انسان ها با رضایت حداقلی در کنار یکدیگر آرامش داشته باشند، اظهار کرد: حق شهروندی به معنای حق زیستن با یکدیگر است که از یونان به اعراب و سپس اروپا رسید.
حق شهروندی اداره آزادانه انسان های آزاد است
حجت الاسلام فیرحی با اشاره به این مطلب که مسئله مربوط به روابط بین انسانها است که به دلیل کمبود منابع ممکن است دچار تنازع و جنگ شوند، بیان داشت: بنابراین آنان به دنبال نظمی هستند که این نظم می تواند مدنی و یا غیر مدنی باشد و آنچه که از حق شهروندی صحبت می شود به معنای اداره آزادانه انسان های آزاد است.
وی با بیان اینکه دومین موضوع در این راستا حق بر شهر است، گفت: در واقع شهر غیر از اینکه روابط انسانها است به رابطه بین انسان و مکان هم می پردازد و حق بر شهر به این معنا است که هر انسانی در لحظه ای مهمان مکانی است و همیشه مهمان حقی بر میزبان دارد که فرقی نمی کند که جزو ساکنین دائمی باشد و یا مدتی آنجا مسافر موقت باشد.
استاد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بنابراین آنچه که اهمیت دارد حق بر مکان است و راحت زیستن، آرامش و آسایش داشتن چرا که در ادبیات حکمرانی گفته می شود که آسایش به معنای فقدان نگرانی مادی است و فقدان نگرانی از مشکل بهداشت، کمبود غذا، ترافیک، آلودگی که اینها آسایش هستند اما در مقابل آن واژه دیگری هست که آرامش نام دارد که انسان چگونه در یک مکان به گونه ای زندگی کند که احساس امنیت و راحتی داشته باشد و مسئله بیشتر ذهنی و روانی است که اگر انسانی وارد شهری بشود حس کند که این شهر مدینه امن است و این حائز اهمیت است و احساس کند که این شهر محلی است که به انسان خوش آمدگویی گفته می شود و شهر به او تبسم می کند نه اینکه او را تحقیر کند.
وی با اشاره به نکته دوم درباره حق بر شهر گفت: چرا که انسان وقتی مهمان مکانی می شود در عین حال این پرسش پیش می آید چگونه این مکان می تواند به این مهمان کمک کند که هم آسایش به لحاظ مادی و هم آرامش به لحاظ روانی داشته باشد.
مکان یک امانت در دست شهروند است
حجت الاسلام فیرحی ادامه داد: سومین مسئله عبارت است از حق شهر است که حق مکان بر انسان و شهروند است و این مهم است بدان معنا که مکان یک امانت در دست شهروند است چرا که شهر یک طعمه نیست که انسان هر جور که بخواهد و فرصت طلبانه از آن استفاده کند.
وی با بیان اینکه مکان برای بهره برداری به اندازه نیاز ضروری است، ابراز داشت: این مکان متعلق به نسل ها است و فقط متعلق به امروز نیست بنابراین این سه مبحث در اینجا حائز اهمیت است است که یکی حق شهروندی است بدان معنا که مکان امانت نسل است و این بحث در ادبیات سیاسی ذیل حکمرانی آمده است.
توضیح دینی و مذهبی سه گانه های حق شهروندی و حق بر شهر و حق شهر
حجت الاسلام فیرحی در ادامه به بیان و شرح دینی اصول حق شهرنشینی پرداخت و گفت: در تمام بیانیه ها، اطلاعیه ها و منشورها که درباره حقوق شهروندی و حقوق بشر در جهان اسلام مطح شده است آیه ۷۰ سوره اسراء مدنظر است که که مدام خوانده می شود.
وی با بیان اینکه آیه ۷۰ سوره اسراء، آیه عجیبی است و همیشه روی آن کم فکر شده است، اظهار کرد: سه حق که شامل حق شهروندی و حق بر شهر و حق شهر است در منشور حقوق شهرنشینی آمده است و آنچه که بنیادی است مفهوم حق است.
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به این مطلب که «جان لاک» در رساله معروف خودش درباره حکومت استدلال کرد که قضیه فقط شخص آدم نیست و خداوند هر انسانی را به صورت رحمان خلق کرده است و تک تک انسانها خداگونه هستند از آن حیث که عقل دارند و هر انسانی با توجه به آنکه انسان است حق دارد و حق به انسان بودن و تکلیف به توانمند بودن است، تصریح کرد: در عین حال فقها گفتند احکام و تکالیف تابع توانمندی است واین درحالی است که حقوق تابع هستی است و چه زن و مرد و چه مسلمان و غیر مسلمان باشد از حق برخوردار است.
دولت مدرن بر برابری مثبت هر انسان جدا از جنس و مذهب استوار است
وی با گفت در این وضعیت ایده ای مطرح شد که انسان که رحمان خلق شده و عقل دارد و از طرفی هم حق اداره جامعه را دارد و مسؤولیت آن را به دوش می کشد و این اساس تجدد و دولت مدرن است و دولت مدرن بر برابری مساوی مثبت هر انسان جدا از جنس و مذهب استوار است.
حجت الاسلام فیرحی با تأکید بر این مطلب که آیه ۷۰ توضیح درخشان تری دارد، اظهارکرد: ایرانی ها هم در این مشروطه درگیر این مناقشه شدند و بحث مرحوم نائینی و شیخ فضل الله نوری بر سر این موضوع بود و مسایل اداره جامعه در آن مطرح شد و در عین حال بهترین توضیح را مرحوم علامه طباطبایی دارند.
وی با بیان اینکه این آیه را مرحوم علامه طباطبایی اینگونه توضیح می دهد که این آیه خطاب به غیر مسلمان و غیر مؤمن است و فقط و خطاب به مسلمانها نیست، بیان داشت: خداوند در این آیه با انسان با پسوند اعتقادی کاری ندارد و از آن حیث که انسان است با او کار دارد چرا که در واقع انسان با پسوند دینی یک مسئله است و انسان بدون هر پسوندی مسئله دیگری است.
این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: خداوند در این آیه می فرماید من بنی آدم را کرامت دادم و کرامت در حقوق اروپایی به معنای این است که انسان هر چه باشد زن و مرد یا سیاه و سفید و مسلمان و غیر مسلمان٬ همین که انسان است کرامت ذاتی دارد و کسی نمی تواند آن را به هیچ بهانه دیگری از او بگیرد و کرامت همراه با او متولد شده و تا آخر با او می ماند.
کرامت اساس حقوق بشر اسلامی
حجت الاسلام فیرحی در ادامه با اشاره به این مطلب که کرامت در نظام های فکری وجود دارد که هر کس دنیای خودش اختصاصی است، ابراز داشت: در عین حال هر کسی حق ندارد وارد دنیای پنهانی انسان ها بشود و در حوزه مشترکات باید با احترام با او برخورد شود و اگر کسی با دیگری بر سر کالایی اختلاف پیدا کرد آنجا باید کرامت را حفظ کرد. از طرفی خرد و عقل آنها برابر است چرا که پیکر و هستی برابر است و حقوق آنها هم برابر است.
تصرف انسان ها در طبیعت به ضرورت و در عین حال مسؤولانه است
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به این مطلب که نکته دوم در ادبیات جان لاک و آیه ۷۰ سوره اسرا این است که انسان در عین اینکه مسلط بر طبیعت است و خدا خالق و از طرفی انسانها تصرفی در طبیعت دارند اما این اختیار، اختیار مسؤولانه است و حق اسراف ندارد و امانتدار باید باشد، اظهارکرد: در ادبیات مسلمانی گفته شده هیچکس حق ندارد درخت سبزی را ببرد مگر اینکه در شرایط جنگی باشد و از حرمت قطع درختان استفاده می شود واز طرفی حتی انسانی حق ندارد در ذبح حیوان زیاده روی کند چرا که تا آنجایی که ضرورت ندارد در طبیعت مجاز به تصرف نیستیم و این اساس تجدد است.
وی با بیان اینکه انسان به صورت ویژه خلق شده و خداگونه و خلاق است ومی تواند تکنولوژی درست کند و طبیعت را بسط و بهره وری را افزایش بده و و این خلاقیت از خلقت و کار انسان است، تصریح کرد: خداوند در آیه ۷۰ سوره اسراء انسان را مسلط به طبیعت کرده اما این سلطه، سلطه مسؤولانه است و ما باید طبیعت را نگه داریم.
حجت الاسلام فیرحی با اشاره به این مطلب که انسانها با هم فرق دارند اما فضیلت به غیر از کرامت است، تصریح کرد: فضیلت تکلیف می آورد همچنان که دانایان وظیفه آگاهی دارند و ثروتمندان هم وظیفه حق بر شهر اما حقوق به اعتبار ثابت است.
وی با بیان اینکه در ادبیات جدید ما شاهد یک انقلاب در حکمرانی هستیم که انقلاب از حکومت بر اساس حکم بر رعیت و یا حکمرانی بر اساس حکومت وکرامت متقابل است، بیان داشت: اساس مردم سالاری دینی دراین نگاه ونگرش شکل می گیرد.
حقوق شهرنشینی و شهروندی راهی دوطرفه است
تقی‌زاده خامسی، شهردار مشهد درادامه موضوع حقوق شهرنشینی و شهروندی را راهی دو طرفه عنوان کرد و گفت: اگر بخواهیم از یک منظر به آن بپردازیم، به نتیجه لازم نخواهیم رسید چرا که بر اساس مردم‌سالاری پیش‌بینی‌شده در قانون اساسی که منبعث از دین اسلام است، شوراهای اسلامی شهرها برای اینکه سمت و سوی حاکمیت به حضور مردم و مشارکت آنها پایدار بماند تشکیل شده‌اند
وی ادامه داد: مطالبه‌گری شهروندان به صورت مطالبه حقوق حقه آن‌هاست، حقوقی که می‌تواند به صورت مستقیم، از سوی مردم، و به صورت غیرمستقیم، از سوی سازمان‌های مردمی و مردم‌نهاد، مطالبه شود.
وی با تأکید بر اینکه حقوق شهروندی باید با حفظ کرامت انسانی و دسترسی مردم به امکانات شهری همراه با عدالت و انصاف و همچنین با شفافیت مورد توجه قرار بگیرد اظهار کرد: مردم در شهرها علاوه بر نظافت، فضای سبز و امکانات شهری، نشاط و امید می‌خواهند و حق دسترسی آزاد به اطلاعات را طلب می‌کنند.
تقی‌زاده خامسی با بیان اینکه یکی از ابزارهای رسیدن به شهر هوشمند نیز تعیین تکلیف حقوق مردم بر شهر و مدیریت شهروندی و حقوق شهر بر مردم است، ابراز داشت: باید براساس این ضرب‌المثل معروف که «هرکه بامش بیش برفش بیشتر» قانون شهری نیز به عدالت رهنمون شود و عوارض شهری به صورت عادلانه دریافت و خدمات نیز با توجه به سرانه محلات توزیع شود.
شهردار مشهد با بیان اینکه نمی‌شود یک طرف شهر سرشار از خدمات و یک طرف شهر فقیر از امکانات باشد اظهار کرد: در مشهد چنین وضعی داریم و از جمعیت بیش از سه میلیونی این شهر، افزون بر یک میلیون و ٢٠٠ هزار نفر در جاهایی زندگی می‌کنند که کمترین سهم را دارند.
توجه ویژه به حقوق بانوان
محمد رضا حیدری، رییس شورای اسلامی شهر مشهد نیز با اشاره به حقوق بانوان در منشور شهرنشینی گفت: بانوان نقش ویژه‌ای در جامعه ایفا می‌کنند و رعایت حقوق آنها در زمره مهمترین موضوعاتی است که همگان باید به آن توجه کنند.
وی در ادامه با اشاره به مفهوم جامعهپذیری و سهمی که این موضوع در آمادگی هر فرد برای پذیرش نقش‌های اجتماعی دارد، اظهارکرد: نقش شهروندی یکی از مهمترین نقش‌هایی است که بر جامعهپذیری فرد اثرگذار است.
حیدری ادامه داد: در عین حال به دلیل فرآیند ناقصی که در جامعهپذیری ما وجود دارد، با مشکلات زیادی در این زمینه دست و پنجه نرم می‌کنیم که یکی از عوامل نارضایتی‌ها این موضوع است که نقدها و سوءتفاهم‌های موجود در جامعه ناشی از همین نبود جامعه پذیری است.
وی با بیان اینکه در صورت مترتب شدن مناسب این حقوق و تکالیف، خیلی از نقص‌ها و ضعف‌های موجود برطرف می‌شود و جامعه در یک تعامل به سر خواهد برد، اظهارکرد: اگر گردش آزاد اطلاعات یکی از حقوق شهروندی به حساب می‌آید، این موضوع تکلیف مدیریت شهری است که به آن بپردازد و در این زمینه رابطه‌ای دو‌سویه وجود دارد.
حیدری گفت: اگر جامعه‌ای را که در ظاهر به فکر حقوق خودش نیست جامعه‌ای آرام می‌پنداریم، بسیار اشتباه کرده‌ایم زیرا این جامعه در نهان ما را رصد و تحلیل می‌کند و بسیاری از نارضایتی‌ها نیز به دلیل همین برداشت‌ها و تحلیل‌ها است.
حجت‌الاسلام داوود فیرحی، استاد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در این همایش گفت: انسانها مجبور هستند که با هم باشند اما با هم بودن آنها به این سادگی نیست و تعارض ها و تضادهایی بین منافع و خواسته های انسان ها در این با هم بودن ها پیدا می شود.
وی با بیان اینکه وقتی از حقوق شهروندی صحبت می شود بدان معنا است که این جامعه چگونه مدنی بشود و از طرفی چگونه مدنی اداره شود به جای اینکه عده ای بر عده ای دیگر با استبداد رفتار کنند و یا چگونه انسان ها با رضایت حداقلی در کنار یکدیگر آرامش داشته باشند، اظهار کرد: حق شهروندی به معنای حق زیستن با یکدیگر است که از یونان به اعراب و سپس اروپا رسید.
حق شهروندی اداره آزادانه انسان های آزاد است
حجت الاسلام فیرحی با اشاره به این مطلب که مسئله مربوط به روابط بین انسانها است که به دلیل کمبود منابع ممکن است دچار تنازع و جنگ شوند، بیان داشت: بنابراین آنان به دنبال نظمی هستند که این نظم می تواند مدنی و یا غیر مدنی باشد و آنچه که از حق شهروندی صحبت می شود به معنای اداره آزادانه انسان های آزاد است.
وی با بیان اینکه دومین موضوع در این راستا حق بر شهر است، گفت: در واقع شهر غیر از اینکه روابط انسانها است به رابطه بین انسان و مکان هم می پردازد و حق بر شهر به این معنا است که هر انسانی در لحظه ای مهمان مکانی است و همیشه مهمان حقی بر میزبان دارد که فرقی نمی کند که جزو ساکنین دائمی باشد و یا مدتی آنجا مسافر موقت باشد.
استاد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بنابراین آنچه که اهمیت دارد حق بر مکان است و راحت زیستن، آرامش و آسایش داشتن چرا که در ادبیات حکمرانی گفته می شود که آسایش به معنای فقدان نگرانی مادی است و فقدان نگرانی از مشکل بهداشت، کمبود غذا، ترافیک، آلودگی که اینها آسایش هستند اما در مقابل آن واژه دیگری هست که آرامش نام دارد که انسان چگونه در یک مکان به گونه ای زندگی کند که احساس امنیت و راحتی داشته باشد و مسئله بیشتر ذهنی و روانی است که اگر انسانی وارد شهری بشود حس کند که این شهر مدینه امن است و این حائز اهمیت است و احساس کند که این شهر محلی است که به انسان خوش آمدگویی گفته می شود و شهر به او تبسم می کند نه اینکه او را تحقیر کند.
وی با اشاره به نکته دوم درباره حق بر شهر گفت: چرا که انسان وقتی مهمان مکانی می شود در عین حال این پرسش پیش می آید چگونه این مکان می تواند به این مهمان کمک کند که هم آسایش به لحاظ مادی و هم آرامش به لحاظ روانی داشته باشد.
مکان یک امانت در دست شهروند است
حجت الاسلام فیرحی ادامه داد: سومین مسئله عبارت است از حق شهر است که حق مکان بر انسان و شهروند است و این مهم است بدان معنا که مکان یک امانت در دست شهروند است چرا که شهر یک طعمه نیست که انسان هر جور که بخواهد و فرصت طلبانه از آن استفاده کند.
وی با بیان اینکه مکان برای بهره برداری به اندازه نیاز ضروری است، ابراز داشت: این مکان متعلق به نسل ها است و فقط متعلق به امروز نیست بنابراین این سه مبحث در اینجا حائز اهمیت است است که یکی حق شهروندی است بدان معنا که مکان امانت نسل است و این بحث در ادبیات سیاسی ذیل حکمرانی آمده است.
توضیح دینی و مذهبی سه گانه های حق شهروندی و حق بر شهر و حق شهر
حجت الاسلام فیرحی در ادامه به بیان و شرح دینی اصول حق شهرنشینی پرداخت و گفت: در تمام بیانیه ها، اطلاعیه ها و منشورها که درباره حقوق شهروندی و حقوق بشر در جهان اسلام مطح شده است آیه ۷۰ سوره اسراء مدنظر است که که مدام خوانده می شود.
وی
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به این مطلب که «جان لاک» در رساله معروف خودش درباره حکومت استدلال کرد که قضیه فقط شخص آدم نیست و خداوند هر انسانی را به صورت رحمان خلق کرده است و تک تک انسانها خداگونه هستند از آن حیث که عقل دارند و هر انسانی با توجه به آنکه انسان است حق دارد و حق به انسان بودن و تکلیف به توانمند بودن است، تصریح کرد: در عین حال فقها گفتند احکام و تکالیف تابع توانمندی است واین درحالی است که حقوق تابع هستی است و چه زن و مرد و چه مسلمان و غیر مسلمان باشد از حق برخوردار است.
دولت مدرن بر برابری مثبت هر انسان جدا از جنس و مذهب استوار است
وی با گفت در این وضعیت ایده ای مطرح شد که انسان که رحمان خلق شده و عقل دارد و از طرفی هم حق اداره جامعه را دارد و مسؤولیت آن را به دوش می کشد و این اساس تجدد و دولت مدرن است و دولت مدرن بر برابری مساوی مثبت هر انسان جدا از جنس و مذهب استوار است.
حجت الاسلام فیرحی با تأکید بر این مطلب که آیه ۷۰ توضیح درخشان تری دارد، اظهارکرد: ایرانی ها هم در این مشروطه درگیر این مناقشه شدند و بحث مرحوم نائینی و شیخ فضل الله نوری بر سر این موضوع بود و مسایل اداره جامعه در آن مطرح شد و در عین حال بهترین توضیح را مرحوم علامه طباطبایی دارند.
وی با بیان اینکه این آیه را مرحوم علامه طباطبایی اینگونه توضیح می دهد که این آیه خطاب به غیر مسلمان و غیر مؤمن است و فقط و خطاب به مسلمانها نیست، بیان داشت: خداوند در این آیه با انسان با پسوند اعتقادی کاری ندارد و از آن حیث که انسان است با او کار دارد چرا که در واقع انسان با پسوند دینی یک مسئله است و انسان بدون هر پسوندی مسئله دیگری است.
این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: خداوند در این آیه می فرماید من بنی آدم را کرامت دادم و کرامت در حقوق اروپایی به معنای این است که انسان هر چه باشد زن و مرد یا سیاه و سفید و مسلمان و غیر مسلمان٬ همین که انسان است کرامت ذاتی دارد و کسی نمی تواند آن را به هیچ بهانه دیگری از او بگیرد و کرامت همراه با او متولد شده و تا آخر با او می ماند.
کرامت اساس حقوق بشر اسلامی
حجت الاسلام فیرحی در ادامه با اشاره به این مطلب که کرامت در نظام های فکری وجود دارد که هر کس دنیای خودش اختصاصی است، ابراز داشت: در عین حال هر کسی حق ندارد وارد دنیای پنهانی انسان ها بشود و در حوزه مشترکات باید با احترام با او برخورد شود و اگر کسی با دیگری بر سر کالایی اختلاف پیدا کرد آنجا باید کرامت را حفظ کرد. از طرفی خرد و عقل آنها برابر است چرا که پیکر و هستی برابر است و حقوق آنها هم برابر است.
تصرف انسان ها در طبیعت به ضرورت و در عین حال مسؤولانه است
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به این مطلب که نکته دوم در ادبیات جان لاک و آیه ۷۰ سوره اسرا این است که انسان در عین اینکه مسلط بر طبیعت است و خدا خالق و از طرفی انسانها تصرفی در طبیعت دارند اما این اختیار، اختیار مسؤولانه است و حق اسراف ندارد و امانتدار باید باشد، اظهارکرد: در ادبیات مسلمانی گفته شده هیچکس حق ندارد درخت سبزی را ببرد مگر اینکه در شرایط جنگی باشد و از حرمت قطع درختان استفاده می شود واز طرفی حتی انسانی حق ندارد در ذبح حیوان زیاده روی کند چرا که تا آنجایی که ضرورت ندارد در طبیعت مجاز به تصرف نیستیم و این اساس تجدد است.
وی با بیان اینکه انسان به صورت ویژه خلق شده و خداگونه و خلاق است ومی تواند تکنولوژی درست کند و طبیعت را بسط و بهره وری را افزایش بده و و این خلاقیت از خلقت و کار انسان است، تصریح کرد: خداوند در آیه ۷۰ سوره اسراء انسان را مسلط به طبیعت کرده اما این سلطه، سلطه مسؤولانه است و
حجت الاسلام فیرحی با اشاره به این مطلب که انسانها با هم فرق دارند اما فضیلت به غیر از کرامت است، تصریح کرد: فضیلت تکلیف می آورد همچنان که دانایان وظیفه آگاهی دارند و ثروتمندان هم وظیفه حق بر شهر اما حقوق به اعتبار ثابت است.
وی با بیان اینکه در ادبیات جدید ما شاهد یک انقلاب در حکمرانی هستیم که انقلاب از حکومت بر اساس حکم بر رعیت و یا حکمرانی بر اساس حکومت وکرامت متقابل است، بیان داشت: اساس مردم سالاری دینی دراین نگاه ونگرش شکل می گیرد.
حقوق شهرنشینی و شهروندی راهی دوطرفه است
تقی‌زاده خامسی، شهردار مشهد درادامه موضوع حقوق شهرنشینی و شهروندی را راهی دو طرفه عنوان کرد و گفت: اگر بخواهیم از یک منظر به آن بپردازیم، به نتیجه لازم نخواهیم رسید چرا که بر اساس مردم‌سالاری پیش‌بینی‌شده در قانون اساسی که منبعث از دین اسلام است، شوراهای اسلامی شهرها برای اینکه سمت و سوی حاکمیت به حضور مردم و مشارکت آنها پایدار بماند تشکیل شده‌اند
وی ادامه داد: مطالبه‌گری شهروندان به صورت مطالبه حقوق حقه آن‌هاست، حقوقی که می‌تواند به صورت مستقیم، از سوی مردم، و به صورت غیرمستقیم، از سوی سازمان‌های مردمی و مردم‌نهاد، مطالبه شود.
وی با تأکید بر اینکه حقوق شهروندی باید با حفظ کرامت انسانی و دسترسی مردم به امکانات شهری همراه با عدالت و انصاف و همچنین با شفافیت مورد توجه قرار بگیرد اظهار کرد: مردم در شهرها علاوه بر نظافت، فضای سبز و امکانات شهری، نشاط و امید می‌خواهند و حق دسترسی آزاد به اطلاعات را طلب می‌کنند.
تقی‌زاده خامسی با بیان اینکه یکی از ابزارهای رسیدن به شهر هوشمند نیز تعیین تکلیف حقوق مردم بر شهر و مدیریت شهروندی و حقوق شهر بر مردم است، ابراز داشت: باید براساس این ضرب‌المثل معروف که «هرکه بامش بیش برفش بیشتر» قانون شهری نیز به عدالت رهنمون شود و عوارض شهری به صورت عادلانه دریافت و خدمات نیز با توجه به سرانه محلات توزیع شود.
شهردار مشهد با بیان اینکه نمی‌شود یک طرف شهر سرشار از خدمات و یک طرف شهر فقیر از امکانات باشد اظهار کرد: در مشهد چنین وضعی داریم و از جمعیت بیش از سه میلیونی این شهر، افزون بر یک میلیون و ٢٠٠ هزار نفر در جاهایی زندگی می‌کنند که کمترین سهم را دارند.
توجه ویژه به حقوق بانوان
محمد رضا حیدری، رییس شورای اسلامی شهر مشهد نیز با اشاره به حقوق بانوان در منشور شهرنشینی گفت: بانوان نقش ویژه‌ای در جامعه ایفا می‌کنند و رعایت حقوق آنها در زمره مهمترین موضوعاتی است که همگان باید به آن توجه کنند.
وی در ادامه با اشاره به مفهوم جامعهپذیری و سهمی که این موضوع در آمادگی هر فرد برای پذیرش نقش‌های اجتماعی دارد، اظهارکرد: نقش شهروندی یکی از مهمترین نقش‌هایی است که بر جامعهپذیری فرد اثرگذار است.
حیدری ادامه داد: در عین حال به دلیل فرآیند ناقصی که در جامعهپذیری ما وجود دارد، با مشکلات زیادی در این زمینه دست و پنجه نرم می‌کنیم که یکی از عوامل نارضایتی‌ها این موضوع است که نقدها و سوءتفاهم‌های موجود در جامعه ناشی از همین نبود جامعه پذیری است.
وی با بیان اینکه در صورت مترتب شدن مناسب این حقوق و تکالیف، خیلی از نقص‌ها و ضعف‌های موجود برطرف می‌شود و جامعه در یک تعامل به سر خواهد برد، اظهارکرد: اگر گردش آزاد اطلاعات یکی از حقوق شهروندی به حساب می‌آید، این موضوع تکلیف مدیریت شهری است که به آن بپردازد و در این زمینه رابطه‌ای دو‌سویه وجود دارد.
حیدری گفت: اگر جامعه‌ای را که در ظاهر به فکر حقوق خودش نیست جامعه‌ای آرام می‌پنداریم، بسیار اشتباه کرده‌ایم زیرا این جامعه در نهان ما را رصد و تحلیل می‌کند و بسیاری از نارضایتی‌ها نیز به دلیل همین برداشت‌ها و تحلیل‌ها است.
