ساختار فعلی دانشگاه ها به ما امکان طرح مسائل عمیق نظری را نمی دهد

فاطمه ترزفان/ به گزارش خبرگزاری رضوی، علی فتوتیان، نماینده دوره های گفتمان نخبگان علوم انسانی در«نشست هم‌اندیشی علم دینی» که در بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، گفت: ساختار فعلی دانشگاه ها به لحاظ محتوایی و شکلی امکان طرح مسائل عمیق نظری را مبتنی بر فرهنگ بومی، دینی به ما نمی دهد.  
ضرورت تحول و اهداف آن در عرصه علم دینی   
وی درادامه به بیان ضرورت تحول و اهداف آن در عرصه علم دینی پرداخت و گفت: در حال حاضر ما شاهد هستیم که دانشگاه ها پاسخگوی قائله های فکری و پرچالش امروز نیستند و به همین دلیل اصرار به تحول در عرصه علوم انسانی دارند و برای همین ضرورت ما پا به میدان عملی گذاشته ایم.
 فتوتیان با بیان اینکه تولید فکر و تربیت نیرو دغدغه مسائل تمدنی و ساختارسازی ما در انقلاب اسلامی است، اظهارکرد: در حال حاضر جامعه ما با اقتضائات یک جامعه سکولار موفق همخوانی ندارد و از طرفی نسبت عمیقی با طرح  مسایل فرهنگ علوم دینی نیز ندارد.
فتوتیان با بیان اینکه مسایل آموزشی برای گفتمان نخبگانی علوم انسانی سه بعد اساسی دارد، تصریح کرد: آشنایی با ماهیت علوم انسانی مدرن، دین شناسی  و جریان های مختلف علوم دینی و علوم انسانی از جمله مهمترین این ابعاد هستند.
 وی افزود: برخی دیگر از مجموعه‌ها که صرف نظر از دغدغه‌های تمدنی و انقلابی با علوم انسانی تعامل دائمی دارند، وضعیت بحرانی و پر چالش فعلی علوم انسانی در کشور از ابعاد مختلف آن‌ها را به سمت تحول سوق می‌دهد، در نتیجه  گفتمان نخبگان علوم انسانی در پی هر دو ضرورت به میدان عملی گام نهاد.
 فتوتیان ادامه داد: گفتمان نخبگان علوم انسانی از چالش‌ها و مسائل مختلفی که علوم انسانی فعلی کشور با آن روبرو است و همچنین افقی که یک مجموعه علوم انسانی مطلوب را معرفی می‌نماید، با تمر‌کز بر مقوله آموزش و نظام آموزشی علوم انسانی در کشور جهت اولیه خود را تعریف نمود.
نماینده گفتمان نخبگان علوم انسانی افزود: بنابراین هدف اصلی طرح ملی گفتمان، ایجاد یک نظام آموزشی موازی است که از یک طرف بر اساس ضرورت‌های اجتماعی و فرهنگی یک جامعه اسلامی برنامه‌ریزی محتوایی داشته باشد و از طرف دیگر چالش و خلأهای زیادی که در ابعاد شکلی و ساختار‌ی آموزش عالی است را برای مخاطبین خود پوشش دهد.
 وی خاطرنشان کرد: این مجموعه دو مأموریت را دنبال کرده است، نخست، آموزش اعضای هیأت علمی و پژوهشگران مراکز علمی، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و دیگری گفتمان سازی در سطوح و لایه‌های وسیعی از دانشجویان نخبه علوم انسانی است.
 فتوتیان تصریح کرد: یک برنامه آموزش نسبتاً بلند مدت ویژه دانشجویان علوم انسانی به طول ۱۰ سال که به دو دوره پنج ساله تقسیم شده، برگزار می‌گردد، در فاز اول ۶۰ واحد درسی را طی حدود ۵ سال که به طور دقیق صرف نظر از دوره تابستان اول، از اول مهرماه سال دوم تحصیلی مخاطبین تا پایان آذرماه سال دوم کارشناسی ارشد آن‌ها را پوشش می‌دهد.
نماینده گفتمان نخبگان علوم انسانی  گفت: این طرح از اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ کار خود را آغاز کرده و تا کنون طی سه دوره مخاطب جذب نموده است، فاز پنج ساله دوم از قبل از انجام پایان نامه کارشناسی ارشد آغاز می‌شود و تا پایان نامه دکتری ادامه دارد.
وی ادامه داد: پرداختن به مسائل و موضوعاتی که در این دو دهه، مؤسسات مختلف و اندیشمندان در حوزه علوم انسانی با آن درگیر بودند از جمله ضرورت ها است و به همین دلیل  کارگروههای تخصصی شکل گرفت که پنج کارگروه تخصصی داریم که شامل روانشناسی، گروه اجتماعی، فلسفه، اقصاد، حقوق است.
عقبه های فکری، مبانی و معرفتی توسط خود اندیشمندان بررسی می شود
فتوتیان با بیان اینکه این طرح، طرح منحصر به فردی است چرا که عقبه های فکری، مبانی و معرفتی که در این زمینه وجود دارد توسط خود اندیشمندان این حوزه بررسی می شود، اظهار کرد: برای اینکه جهت گیری شکل نگیرد و فقط به یک رویکرد خاص منجر نشود گروه هدف، تحت آموزش قرار می گیرند.
نماینده گفتمان نخبگان علوم انسانی بیان داشت: مهمترین هدف ما در این  کار تربیت نیرو است که اگر آنها جذب هیأت علمی و پژوهشگاهها شوند امید است که در ساختارهای علمی و دانشگاهی پیش رو،آنان فهم عمیق تری نسبت به رشته خود و مبانی غربی پیدا کنند.
برای تحول درعلوم انسانی فقط تغییر سرفصل ها ما را به جایی نمی رساند
وی ادامه داد: اگر قرار باشد برای تحول در رشته های علوم انسانی برنامه درسی آموزشی جدید ارایه شود توسط همین اساتید آموزش دیده انجام خواهد شد. برای رسیدن به این هدف قرار نیست که فقط متکی به تغییر سرفصل ها باشیم چرا که در این صورت با کج فهمی روبه رو می شویم که در نهایت اسم عوض می شود و اما محتوا تغییری نکرده است.
 فعالان دانشگاهی توجه عمیقی به وجوه فلسفی فعالیت علمی خود ندارند
نیما نریمانی، نماینده اندیشکده راهبردی مهاجر در ادامه گفت: این اندیشکده توسط جمعی از فارغ التحصیلان دانشگاه شریف که به سمت علوم انسانی متمایل شدند تاسیس شد. وی افزود: کارگروه علم و دین یکی از کارگروه‌های این اندیشکده است، چارچوب کلی مهاجر این است که خود را متعهد به دین و خوانش انقلاب اسلامی از دین می‌داند، اما از سوی دیگر هم خود را متعهد به جدی گرفتن وجوه نظری دنیای جدید می‌داند.
نماینده اندیشکده راهبردی مهاجر گفت: این مأموریت‌ها به‌صورت اقناعی بین اعضا تولید می‌شود اما در کارگروه علم و دین بیش از همه اندیشه دکتر مهدی گلشنی بر اعضای کارگروه ما موثر بوده است.
وی با بیان اینکه ما در این کارگروه چند دغدغه داریم، اظهار داشت: نخست اینکه معمولا فعالان دانشگاهی توجه عمیقی به وجوه فلسفی فعالیت علمی خود ندارند، دوم اینکه فعالان فلسفی و دینی هم درک عمیقی از وجوه علم ندارند.
نریمانی خاطرنشان کرد: بر این اساس حلقه‌ای در اندیشکده تاسیس شد که بعد از کارشناسی به علوم انسانی یا حوزه رفته بودند، با کسانی که در حوزه ساینس باقی مانده بودند، این حلقه با مباحثات خود سعی کردند این دو مشکل را موضوع مطالعه خود قرار دهند.
در فضای علمی دنیا، علوم انسانی امروز در حاشیه علوم طبیعی در حال زیست است
وی ادامه داد: نکته سوم اینکه امروزه نمی‌توان از علوم انسانی سخن گفت اما توجه جدی به علوم طبیعی که هستی شناسی مهمی را از کیهان تا انسان به ما می‌دهد نداشته باشیم، چه اینکه در فضای علمی دنیا، علوم انسانی امروز در حاشیه علوم طبیعی در حال زیست است.
نماینده اندیشکده راهبردی مهاجر تصریح کرد: این مرکز سعی کرده است بر روی شبهاتی که علوم طبیعی بر مساله دین، مبدا متعالی خلقت مطرح کرده است نیز سرمایه گزاری کند و تحقیقاتی در مقابل نظریاتی مثل تکامل گرایی داروینی ارائه کند.
وی گفت: نکته چهارم اینکه ما غیر از وجه کاربردی که علم برای اداره جامعه دارد، یک وجه اقناعی نیز در میان فضای علما و دانشمندان دارد که اگر به آن توجه نشود، نمی‌توانیم وارد مسأله علوم انسانی اسلامی بشویم.
نریمانی تأکید کرد: از آن جهت که جامعه علمی ایران نیز درون فضای جهانی علم نفس می‌کشد، ما باید برای این تحول، با این موج علمی جهانی که تحت تاثیر علوم طبیعی است یک گفت و گوی اقناعی داشته باشیم.
وی گفت: نکته دیگر این است که ما معتقدیم مشترکات ادیان دینی، می‌تواند نقطه وحدت بخش بین جریان‌های خداباور باشد تا بتوانیم از تثبیت علم دینی در فضای کنونی دنیای جدید عبور کنیم.