دکتر مختاری در همایش ملی تقریب مذاهب و وحدت:
ضرورت اهتمام ویژه دانشگاههای اسلامی به تحقق تقریب مذاهب
وی افزود: دانشگاههای اسلامی پس از تاسیس، تاثیرات عمیقی در وحدت امت اسلامی ایجاد کردند و در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و رفاهی تاثیرگذار بودند؛ از این جهت توانستند به فرایند شکلگیری تقریب مذاهب اسلامی کمک کنند.
انتقال نظام معرفتی وحدت و انسجام اسلامی از طریق آموزش در سازمان معرفتی جهان اسلام
استاد سطوح عالیه حوزه و دانشگاه بیان داشت: انتقال نظام معرفتی وحدت، اتحاد و انسجام در میان آحاد امت اسلامی از طریق آموزش در سازمان معرفتی جهان اسلام امکانپذیر است که باید به آن سازمان آموزشی کشورهای اسلامی یا دانشگاههای جهان اسلام نام نهاد.
دکتر مختاری با بیان اینکه دانشگاهها و مراکز علمی و آکادمیک کشورهای اسلامی باید تابعی از دغدغهها و نیازهای معرفتی جوامع اسلامی باشند و برای تحقق این مهم باید برنامهریزی کرد، گفت: بیشک سیستم آموزشی کشورهای اسلامی با ورود عالمانه و محققانه توأم با اجتناب از انتزاعگرایی در مسائل و چالشهای مهم جهان اسلام، میتواند آموزشهای علمی و عملی در راستای ارتقای وحدت امت اسلامی ترتیب دهد که در وهلۀ نخست لازم است دانشگاههای جهان اسلام که بعضاً غربگرایی را ترویج میدهند به سوی مطالعات میان فرهنگی رهنمون شوند.
دانشگاههای اسلامی همچون دانشگاه مذاهب اسلامی میتوانند نوید بخش وحدت امت اسلامی باشند
وی خاطرنشان کرد: در نظام اسلامی، دانشگاههای اسلامی همچون دانشگاه مذاهب اسلامی، جامعهالمصطفی العالیمه و دانشگاه الازهر به عنوان قدیمیترین و بزرگترین مركز آموزش عالی- اسلامی و دیگر دانشگاههای مهم کشورهای اسلامی با بهرهگیری از همۀ ظرفیتهای خود میتوانند نویدبخش وحدت امت اسلامی باشند. به عنوان نمونه برگزاری فقه مذاهب اسلامی با رویکرد مقارنهای در مراکز علمی کشورهای اسلامی، انسجام و یکپارچهسازی علوم اسلامی و تقویت ارتباطات میان مراکز علمی و اکادمیگ جهان اسلام را موجب خواهد شد.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با اشاره به اینکه اختلافات بین عالمان مذاهب اسلامی ناظر بر مسائل فرعی در مباحث کلامی، حدیثی، اصولی، فقهی و تفسیری است و اختلاف در اصول اعتقادی نیست، تصریح کرد: بر مبنای «ان للمجتهد المصیب اجران و للمخطی اجر واحد» ؛ باید هر یک دیگری را در مسائل خلافی معذور بدارد و باعث صفآرائی در برابر یکدیگر نشود، زیرا اختلاف در مسائل نظری طبیعی است و سبب آن اختلاف نظری بودن آنها است نه مذهب.
وی ادامه داد: لذا این اختلاف در بین عالمان پیرو مذهب واحد چه جعفری و چه حنفی، مالکی، شافعی، مالکی و حنبلی و جز اینان نیز وجود دارد، و باید دانست این اختلاف ضرری ندارد، زیرا هدف همه یکی است و آن رسیدن به واقع و حکم الهی است، پس نباید اختلاف یاد شده سبب نزاع و درگیری و صفآرایی قرار گیرد، بلکه باید وسیلهای برای رسیدن به نظر ارجح و قول قوی باشد.
ترویج مطالعات و آموزشهای تطبیقی از مولفههای حیاتی در نقشآفرینی دانشگاههای اسلامی در تقریب مذاهب اسلامی
دکتر مختاری بیان داشت: بلکه ایجاد بسترهای لازم برای ترویج مطالعات و آموزشهای تطبیقی در قالب فقه، اصول، کلام، حدیث و سایر علوم اسلامی با هدف تقریب روزافزون مذاهب اسلامی، از جمله مولفههای حیاتی در نقشآفرینی دانشگاههای اسلامی در تقریب مذاهب اسلامی به شمار میآید.
وی افزود: راهاندازی فقه حنفی، شافعی، امامی، اباضی و دیگر مذاهب اسلامی در دانشگاه مذاهب اسلامی و دیگر مراکز علمی و آکادمی کشورهای اسلامی باید به عنوان اصل کلیدی در مسدلۀ اتحاد امت اسلامی مورد توجه قرار گیرد.
ظرفیت مهم دانشگاه الازهر در تقویت وحدت امت اسلامی/ لزوم ارتباطات گسترده دانشگاه مذاهب اسلامی و حوزه علمیه قم با الازهر مصر
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان اینکه همچنین در کنار دانشگاه مذاهب اسلامی، نمیتوان ظرفیت مهم دانشگاه الازهر در تقویت وحدت امت اسلامی را نادیده گرفت، اظهار داشت: مقبولیت بالا در بین مسلمین جهان و همچنین پیروان ادیان دیگر، کرسیهای متعدد علمی در رشتههای مختلف در دنیا و وجود چهرههای برجسته علمی و انقلابی از جمله بهترین ابزارهای تقریبی هستند که تمامی این موارد در دانشگاه الازهر به طور بالقوه و یا بالفعل موجود است.
دکتر مختاری تاکید کرد: بسیار مطلوب است که بین دانشگاه مذاهب اسلامی،حوزه علمیه قم که مرکز تشیع در دنیاست و دانشگاه جامعهالمصطفی، با الازهر و دیگر دانشگاههای اسلامی، تفاهمنامههایی مبنی بر همکاری در همه زمینهها ایجاد شود تا گفتمان تقریب گسترش پیدا کند و عزت ذاتی امت اسلامی در جهان احیا شود.
رئیس سابق مرکز اسلامی نیوکاسل به نقش رویکرد تقریبی در خنثیسازی گزارههای تقریبی در سراسر ممالک اسلامی، بیان داشت: به ویژه در کشورهای جنوب شرق آسیا همچون مالزی و اندونزی میتوان با رویکرد تقریبی، تعاملات میان فرهنگی عظیم میان دانشگاه مذاهب اسلامی با مراکز علمی آن کشورها ایجاد و امواج مخرب گزارههای تکفیری را خنثی کرد.
وی ادامه داد: نباید فراموش کرد اهمیت مقولاتی همچون فقه و اصول میان دینی و میان مذهبی در مراکز علمی جهان اسلام، در انسجامبخشی هنجارها، امت اسلامی را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک خواهد کرد. تحقق این مهم اساتید دانشگاههای اسلامی را به مبانی فقهی و دینی یکدیگر آشنا ساخته و با جهلزدایی در این مسأله اختلافات را به حداقل میرساند.
تدوین دائره المعارف با روش مقارنهای در همۀ عرصههای علمی عاملی برای جلوگیری از افراط
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی به عنوان نمونه تدوین دائره المعارف با روش مقارنهای در همۀ عرصه های علمی بر مبنای مسائل روز به صورت مشترک میان دانشگاههای کشورهای مختلف اسلامی را از عواملی برشمرد که بر بسیاری از آلودگیهای سیاسی و اجتماعی خط بطلان خواهد کشید، زیرا تلاش برای فهم زیرساختهای فکری و مذهبی مذاهب مختلف، تهمت افترا و بد بینی را نسبت به یکدیگر زائل خواهد کرد و همه توطئههای بیگانگان و رسانههای دشمن را نقش بر آب میسازد.
تبیین فقه سیاسی مقارن کمک شایانی به پویایی روز افزون وحدت کشورهای اسلامی خواهد کرد
دکتر مختاری خاطرنشان کرد: از سوی دیگر ورود مراکز علمی جهان اسلام به تبیین فقه سیاسی مقارن با توجه به عنصر زمان و مکان کمک شایانی به پویایی روز افزون وحدت کشورهای اسلامی خواهد کرد؛ اقدمات پژوهشی و آموزشی مشترک میان دانشگاههای جهان اسلام در مولفههایی از قبیل واکاوی مفهوم مصلحت و نیز برخی رویههای حقوقی در متن فقه اسلامی، گنجینهای بیبدیل در مواجهه با فشارهای قدرتهای استکباری و خنثیسازی قوانین کنوانسیونهای ظالمانۀ جوامع غرب به شمار میآید.
وی با بیان اینکه بیشک روششناسی (متدولوژی) فقه و اصول مقارن و نیز دیگر علوم اسلامی روز، به عنوان یک شاخصه حیاتی در تقویت اقتدار و همگرایی علمی و دینی دانشگاههای اسلامی موثر خواهد بود، گفت: تأمل و تعمق روزافزون بحثهای علمی و هدایت گفتمانهای معاصر جهان اسلام در مسیر تقویت همگرایی سیاسی کشورهای اسلامی را پیش خواهد برد.
بهرهگیری از ظرفیتهای حوزههای علمیه جهان اسلام در تأمین مبانی فکری و معرفتی وحدتبخش در دانشگاههای جهان اسلام ضروری است
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی تاکید کرد: بدیهی است بهرهگیری از ظرفیتهای حوزههای علمیه جهان اسلام در تأمین مبانی فکری و معرفتی وحدتبخش در دانشگاههای جهان اسلام ضروری است؛ امروز مراکز علمی کشورهای مسلمان دست نیاز به سوی حوزههای علمیه ممالک اسلامی دراز کردهاند، لذا شایسته است مراکز حوزوی در جهان اسلام در راستای تعامل روزافزون با دانشگاهها و مراکز علمی آموزشی کشورهای اسلامی گام بردارند.
وی افزود: همچنین ارائه تولیدات و آثار فاخر تقریبی در سطح مراکز علمی هم چون کتاب ارزشمند و گرانسنگ «السنه النبویه فی مصادر المذاهب الاسلامیه» میتواند ظرفیت های ارزشمند مراکز علمی در ارائۀ دیگر اثار تقریبی در کشورهای اسلامی نمایان کند.
ضرورت تقویت پویایی اتحادیه دانشگاههای جهان اسلام بر مبنای مسائل حیاتی جهان اسلام
دکتر مختاری در بخش دیگری از سخنان خود به ضرورت تقویت و پویایی اتحادیه دانشگاههای جهان اسلام بر مبنای مسائل حیاتی جهان اسلام همچون مسألۀ فلسطین و تقویت روزافزون مراکز علمی هم چون دانشگاه قدس، لزوم تبادل استاد و دانشجو و دیدارهای مشترک علمی و فکری و تقریبی میان دانشگاههای اسلامی با دانشگاه قدس را دو چندان میسازد، تاکید کرد.
وی یادآور شد: از سوی دیگر سازمانهای عربی، اسلامی، بینالمللی باید نهایت حمایت خود را از اتحادیه دانشگاههای جهان اسلام که در حال حاضر بیش از 314 دانشگاه و موسسه آموزش عالی را در خود جای داده است در نظر بگیرند. البته در کنار حمایتهای سازمانها و دولتهای کشورهای اسلامی، دانشگاههای اسلامی باید در عرصههای بینالمللی تعامل و همگرایی روزافزون در برگزاری کرسیهای آزاد اندیشی با رویکرد تقریب بین مذاهب را کلید بزنند.
دغدغههای متنوع کشورهای اسلامی و ضرورت تعامل علمی مشترک گفتمان علممحوری را در امت اسلامی طنینانداز کند
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه برای تحقق این مسأله، دانشگاههای اسلامی که از خاستگاه دینی به معنای مطلق برخوردارند و مولفههای میان مذهبی در بستر کتاب و سنت را در خود جای دادهاند نقش بیبدیل در تعاملات میان دینی و میان فرهنگی ایفا میکنند، بیان داشت: دغدغههای متنوع کشورهای اسلامی و ضرورت تعامل علمی مشترک در رشته های هم چون هنر اسلامی، فقه اسلامی، شهر سازی، معماری اسلامی، حقوق شهروندی، فقه حکومتی و اسلامی و اقتصادی باید دانشگاه های اسلامی را برآن دارد تا به صورت مستمر و فراگیر گفتمان علم محوری را در امت اسلامی طنین انداز کنند.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در پایان اظهار کرد: ارتقای تعامل علمی و فقهی بین دانشگاه های اسلامی، تبیین ابعاد فقه مقارن و انجام طرح ها و پژوهشهای معطوف به همگرایی و انسجام اسلامی، پاسخگویی به شبهات و مسائل نوپیدا در زمینه فقه و حقوق و ایجاد بستری مناسب برای حرکت به سوی تحقق امت واحده اسلامی از جمله آثار و کارکردهای دانشگاه های مهم اسلامی است که نویدبخش آینده روشن در ساحت علمی آن مراکز آموزشی است.