سفر تاریخی امام رضا(ع) به نیشابور و بیان حدیث سلسه الذهب
دکتر محمد حسین رجبی دوانی؛استاد تاریخ اسلام
در آن روزگار نیشابور بزرگ‌ترین مرکز حدیثی عالم تسنن پس از بغداد بود و شاید هم‌عرض بغداد. به همین جهت نیشابور به دلیل جایگاه علمی و حدیثی که داشت می توانست به مثابه یک رسانه برای امام باشد.دلیل اینکه حضور حضرت رضا(ع) در شهر نیشابور در تاریخ بیش از شهرهای دیگر برجسته شده حضور همین عالمان و محدثانی بود که اتفاقا شیعه نبودند.
امام رضا(ع) در مسیر ورود به ایران، از شهرهای مختلفی عبور کردند تا اینکه به شهر مهم نیشابور رسیدند. در تاریخ آمده استقبال از آن حضرت در نیشابور ساعت ها به طول انجامید و علما و محدثان آمده بودند تا پرسش‌های خود را از حضرت بپرسند. حدود 24 هزار محدث در نیشابور نزد امام رضا(علیه السلام) اجتماع کردند. مردم و علما گرد آن حضرت جمع شدند و درخواست کردند که آن حضرت حدیثی برای ایشان نقل کنند. از آنجا که عموم این افراد اهل تسنن بودند، امام رضا(ع) حدیثی را با سلسله راویان بیان کردند که سلسله وار از اجداد طاهرین و طیبین ایشان رسیده است.در این اجتماع عظیم چند هزار نفری باشکوه،امام رضا(علیه السلام) در سخنانشان حدیث شریف سلسله الذهب را بیان کردند که به جایگاه امامت و ولایت اشاره داشت.
وقتی امام حدیث را قرائت کردند نویسندگان به گمان اینکه سخنان امام پایان یافته؛ قلم های خود را بر زمین گذاشتند. حضرت سوار بر کجاوه خود شدند، ناگاه حضرت سر از کجاوه بیرون آوردند و فرمودند «بشرطها و شروطها و انا من شروطها» یعنی صرف اینکه موحد باشید و به توحید الهی اعتقاد داشته باشید، کافی نیست و باید به ولایت ما نیز اعتقاد داشته باشید.یعنی از طریق ولایت ما فقط می‌توانید نجات پیدا کنید.
به اعتقاد من امام هشتم در نیشابور تهدیدهای مامون را تبدیل به فرصت کرده از این موقعیت بهترین بهره را بردند و حقانیت اهل بیت را مطرح کردند.
وقتی مردم نیشابور و علما و محدثان حدیث را از امام شنیدند؛ از حضرت خواستند که نقاب شان را از صورت کنار بزنند تا مردم چهره ایشان را ببینند. نقل شده که مردم خطاب به امام گفتند: «ما که زمان پیامبر نبودیم و سیمای ایشان را ندیدیم، اما شما نواده پیامبر هستید و قطعا چهره شما شبیه رسول الله است. ما شما را که ببینیم، متوجه می‌شویم پیغمبر چه سیما و چهره ای داشته اند.» وقتی امام رضا(علیه السلام) نقاب را کنار می‌زنند و مردم چهره ایشان را برای نخستین بار می‌بینند، بشدت گریه می‌کنندو یاد رسول ا... می افتند.
برکات حضور و هجرت امام رضا علیه‌السلام در ایران و به خصوص در شهر نیشابور بی شمار است و اگر این هجرت اتفاق نیفتاده بود امام این گونه در عالم اسلام شناخته نمی شدند. به تعبیر رهبر معظم انقلاب امام رضا علیه‌السلام با استفاده از تریبون دستگاه خلافت پرده تقیه را درید و حقایقی را از ولایت و حقانیت اهل بیت علیهم‌السلام که پدران بزرگوارش جز در خفا و برای اصحاب خاص خود فقط می‌توانستند بیان کنند، آن حضرت در ملأ عام و در سطح گسترده آن هم از طریق خود دستگاه خلافت و تریبونی که خلیفه در اختیار حضرت قرار داده بود بیان می‌کردند.
امام رضا(ع) در مسیر ورود به ایران، از شهرهای مختلفی عبور کردند تا اینکه به شهر مهم نیشابور رسیدند. در تاریخ آمده استقبال از آن حضرت در نیشابور ساعت ها به طول انجامید و علما و محدثان آمده بودند تا پرسش‌های خود را از حضرت بپرسند. حدود 24 هزار محدث در نیشابور نزد امام رضا(علیه السلام) اجتماع کردند. مردم و علما گرد آن حضرت جمع شدند و درخواست کردند که آن حضرت حدیثی برای ایشان نقل کنند. از آنجا که عموم این افراد اهل تسنن بودند، امام رضا(ع) حدیثی را با سلسله راویان بیان کردند که سلسله وار از اجداد طاهرین و طیبین ایشان رسیده است.در این اجتماع عظیم چند هزار نفری باشکوه،امام رضا(علیه السلام) در سخنانشان حدیث شریف سلسله الذهب را بیان کردند که به جایگاه امامت و ولایت اشاره داشت.
وقتی امام حدیث را قرائت کردند نویسندگان به گمان اینکه سخنان امام پایان یافته؛ قلم های خود را بر زمین گذاشتند. حضرت سوار بر کجاوه خود شدند، ناگاه حضرت سر از کجاوه بیرون آوردند و فرمودند «بشرطها و شروطها و انا من شروطها» یعنی صرف اینکه موحد باشید و به توحید الهی اعتقاد داشته باشید، کافی نیست و باید به ولایت ما نیز اعتقاد داشته باشید.یعنی از طریق ولایت ما فقط می‌توانید نجات پیدا کنید.
به اعتقاد من امام هشتم در نیشابور تهدیدهای مامون را تبدیل به فرصت کرده از این موقعیت بهترین بهره را بردند و حقانیت اهل بیت را مطرح کردند.
وقتی مردم نیشابور و علما و محدثان حدیث را از امام شنیدند؛ از حضرت خواستند که نقاب شان را از صورت کنار بزنند تا مردم چهره ایشان را ببینند. نقل شده که مردم خطاب به امام گفتند: «ما که زمان پیامبر نبودیم و سیمای ایشان را ندیدیم، اما شما نواده پیامبر هستید و قطعا چهره شما شبیه رسول الله است. ما شما را که ببینیم، متوجه می‌شویم پیغمبر چه سیما و چهره ای داشته اند.» وقتی امام رضا(علیه السلام) نقاب را کنار می‌زنند و مردم چهره ایشان را برای نخستین بار می‌بینند، بشدت گریه می‌کنندو یاد رسول ا... می افتند.
برکات حضور و هجرت امام رضا علیه‌السلام در ایران و به خصوص در شهر نیشابور بی شمار است و اگر این هجرت اتفاق نیفتاده بود امام این گونه در عالم اسلام شناخته نمی شدند. به تعبیر رهبر معظم انقلاب امام رضا علیه‌السلام با استفاده از تریبون دستگاه خلافت پرده تقیه را درید و حقایقی را از ولایت و حقانیت اهل بیت علیهم‌السلام که پدران بزرگوارش جز در خفا و برای اصحاب خاص خود فقط می‌توانستند بیان کنند، آن حضرت در ملأ عام و در سطح گسترده آن هم از طریق خود دستگاه خلافت و تریبونی که خلیفه در اختیار حضرت قرار داده بود بیان می‌کردند.
