صبر زینب یا صبر ایوب

حسین ادبی
روایتی از امام رضا علیه‌السلام با این عبارات نقل شده که آن حضرت فرمود: خداوند صبر زن را ده برابر مردان قرار داده است. زن به دلیل نقش‌هایی که در خانواده و اجتماع به عهده دارد، نیازمند این است که چنین ویژگی و توانایی ای در او باشد که بتواند بیش از مردان در برابر سختی ها و مشکلات طاقت بیاورد. نقش مدیریت عاطفی خانواده یکی از مهمترین نقشهای زن است.  برای درک دقیق‌تر تفاوت زن و مرد در میزان صبر و تحمل، می توان مرد را به لیوانی شیشه‌ای و زن را به آب درون لیوان تشبیه کرد. لطافت و انعطاف زنانه که برخاسته از روح لطیف و رقیق اوست، باعث می شود در تلاطمات و تغییر حالات زندگی، بتواند خودش را با شرایط وفق داده و شکلی متناسب با آن شرایط به خود بگیرد. در حالی که مرد اینگونه نیست. مرد اگر چه محکم و استوار است و در برابر ناملایمات مبارزه می کند اما طاقت و تحملش تا حدی است و اگر از آن حد بگذرد، بدون انعطاف، دچار شکست شده و به خود و دیگران آسیب می زند. همین انعطاف زنانه، طاقت و تحمل و صبر او را در مواقع حساس بروز مشکلات، ده برابر مرد می کند. البته این نکته نافی صبر مردانه نیست، اما هرچقدر که بتوان برای مرد صبر در نظر گرفت، صبر زن ده برابر آن است. به همین دلیل است که زن در غمها و مصیبتها، نقش غمخوار و هم‌درد را به خوبی ایفا می کند.
با این مقدمه می توان به یکی از حکمت‌های الهی در واقعه کربلا پی برد. آنجا که خداوند وظیفه اتصال میان دو امام را در سخت‌ترین شرایط ممکن، بر دوش یک زن می اندازد. زنی که اگر نبود، واقعه کربلا تاثیرگذاری لازم خود را از دست می داد و به دست فراموشی سپرده می شد. رسالت امام حسین علیه‌السلام در کربلا با نقش‌آفرینی زینب کبری سلام‌الله علیها به بار نشست و نقش‌آفرینی زینب کبری نیز بر پایه توانایی زنانه او در صبر ده برابری در مقابل مشکلات و مصیبتها بود. او بود که توانست بار این همه مصیبت عظیم را که تحملش از طاقت انسان‌های دیگر خارج است، بر دوش بکشد و با مدیریت بحرانی حساب‌شده و دقیق، آن را به مقصد برساند.
زینب سلام‌الله علیها اسوه صبر شد، زیرا پس از آن همه مصیبت و بلا، همزمان چند کار را با هم مدیریت کرد؛ هم باید به اسرای بازمانده از جنگ نابرابر رسیدگی می کرد و کودکان و زنان را مورد ملاطفت و نوازش قرار می داد، هم باید به برادرزاده بیمارش امام سجاد علیه‌السلام رسیدگی می‌کرد و هم باید رسالت برادر شهیدش را با مواجهه با مردمی نمک‌نشناس همچون مردم کوفه و حاکمی بی دین همچون عبیدالله بن زیاد ابلاغ می‌کرد. علاوه بر همه اینها، باید طعنه‌ها و کنایه‌ها و رفتارهای سیاسی و فریبکارانه ابن زیاد را نیز پاسخ می گفت و از حریم ولایت دفاع می‌کرد. نقش‌آفرینی زینب به اینجا ختم نمی‌شود، رنج سفر به شام مقدمه‌ای است برای مواجهه‌ای همه‌جانبه با مردمی که او و خاندانش را به واسطه عملیات روانی معاویه و یزید، دشمنان خدا و خارجی از دین تلقی می‌کردند و رویارویی با یزیدی که تمام اشتباهات و خطاهای محاسباتی در به شهادت رساندن نوه پیامبر را بر گرده ابن زیاد سوار می کند و او را مورد لعن قرار می دهد که خود را تبرئه کند.
صبر بر مصیبت، آن هم مصیبت‌های زینب کبری، اگر چه بسیار سنگین و طاقت فرساست، اما در برابر رفتارهای دغل‌کارانه یزید ایستادن و از حریم ولایت دفاع کردن، صبری مضاعف می‌خواهد. صبری که فقط از زینب کبری بر‌می آید و او را در ذهن ما به اسو و الگوی یگانه صبر تبدیل می‌کند. الگوی یگانه‌ای که صبر ایوب پیامبر در برابر صبوری‌های او به چشم نمی‌آید.