به گزارش خبرگزاری رضوی، به مناسبت نام اهل بیت علیهم السلام و نام مبارک امام هادی علیه السلام نوشته ای در این زمینه تقدیم می گردد.
از نامها و اسامی افراد در ادبیات عرب با عنوان عَلَم مرتجل یاد می شود. علم مرتجل به نامی گفته می شود که هیچ سنخیتی با صاحب نام و سیرت و صورت او ندارد. به عنوان مثال ممکن است نام کسی حسن باشد و در عین حال هیچ بهره ای از نیکویی در سیرت و صورت نداشته باشد؛ نه زیبا باشد و نه خوش رفتار. نامها اعتباری هستند و ممکن است کاملا متضاد با واقعیت موجود بر کسی نهاده شده باشند. بنابراین نمی توان نامها را نشانی از سرشت و ذات افراد دانست. نامها گاه گویای آرزوی والدین برای فرزندانشان بوده است، از این رو فرزند سیه چرده و زشت خود را ماهرخ نام می نهاده اند. نمونه هایی از این دست بسیار است.
این قاعده اما درباره معصومین علیهم السلام صدق نمی کند و این بزرگواران از این قاعده مستثنی هستند. اسماء ائمه علیهم السلام نامهایی الهی است که کاملا بر سیره رفتاری و صورت ظاهری آنها منطبق است. امامان معصوم علیهم السلام، اگر چه همگی مصداق انسان کاملند اما در برهه زندگانی هر کدام، بخشی از صفات برجسته شخصیتی آن بزرگواران بروز و ظهور داشته است. شاید بتوان اینگونه گفت که القاب حضرات معصومین علیهم السلام بیش از هر چیز دیگری گویای سیره و رفتار آن حضرات است. زیرا این القاب به تناسب آنچه از آنها بروز و ظهور داشت، به آن بزرگواران نسبت داده می شد.
در دین اسلام سفارش فراوانی به نامگذاری فرزندان به نام یکی از معصومین علیهم السلام می شود. اگر فرزند دختر باشد، نیکوترین نامها فاطمه، زهرا و نامهایی از این دست است و اگر فرزند، پسر باشد، نیکوترین نامها محمد، علی، حسن حسین و نمونه هایی از این دست خواهد بود. فارغ از اینکه این نامگذاری باعث یادآوری یاد و ذکر ائمه می شود، آیا می توان نامگذاری فرزند به یکی از نامهای معصومین را عامل جهت دهی سرشت او و هدایت رفتار او به رفتار نیک دانست؟
بدیهی است که نام، اولین شناسه هویتی هر فرد است. نام هر فرد میلیونها بار در طول حیات او بر زبانها جاری می شود و در هر زمان، به او یادآوری می کند که نامی با مفهومی خاص بر او نهاده اند. این تکرار و یادآوری هر روزه، ناخودآگاه زمینه تاثیرپذیری از مفهوم نام و تلاش برای همسنخ کردن کنش و واکنشهای فرد با آن مفهوم را فراهم می کند. اگر چه این قاعده عمومیت ندارد و به عواملی همچون توجه فرد به معنای اسمش، میزان رقت قلبی و تاثیرپذیری او، انعطاف رفتاری و دغدغه مندی نسبت به اصلاح رفتارش بستگی دارد، اما نمی توان از اثربخشی نام بر سیره رفتاری افراد به راحتی گذر کرد و آن را لحاظ نکرد.
بسیاری از افراد در طول تاریخ بوده اند که نامی زیبا را یدک می کشیده اند و در عین حال، بهره ای از زیبایی های نام خود نبرده اند، اما در عوض بسیاری از افراد را در طول تاریخ می بینیم که از نام نیکو بهره مند بوده و با عنایت به آن نام، رفتار و سیره ای نیکو در طول زندگی از خود بروز داده اند. چه بسیار انسانهایی که به واسطه نام نامناسب و زشت خود، امنیت روانی خود را در معرض خطر دیده اند و برای رسیدن به آرامش و احساس رضایتمندی، نام خود را تغییر داده و نامی نیکو برای خود انتخاب کرده اند.
در دنیای امروز که اهمیت و ارزش آرامش و امنیت روانی بیشتر و بهتر از هر زمان دیگری درک می شود و در اذهان عموم انسانها، این آرامش مهمتر از آسایش و راحتی جسمی تلقی می شود، هر ابزاری که بتواند به کسب آرامش بیشتر و امنیت روانی بالاتر کمک کند، مورد استقبال بیشتری قرار خواهد گرفت.
تاکید بر نامگذاری فرزندان به یکی از نامها یا القاب معصومین علیهم السلام، هر سه فایده مذکور را در خود دارد. هم احساس رضایت و امنیت روانی برای فرد و اطرافیانش فراهم می آورد، هم او را به سمت خوب رفتار کردن سوق می دهد و هم برکت وجودی معصومین علیهم السلام را شامل حال انسان می کند.
اگر انتخاب نام نیکو برای فرزندان به یک فرهنگ عمومی در دل یک جامعه تبدیل شود، نامهایی با مفاهیم زیبا، عمیق و نشانگر خصلت رفتاری زیبا هر روزه در دل اجتماع و در گفتگوها و محاورات روزمره افراد تبادل می شود. تبادل این کلمات زیبا و یادآوری مفاهیم زیبا و نیکو، ناخودآگاه فرهنگ جامعه را به سوی خوبی سوق می دهد. همچنین ملتی که نامهای نیکو را هر روزه به زبان می آورند، از نگاه بیرونی ملتی با فرهنگ غنی و سرشار از زیبایی و نیکویی قلمداد می شود. یکی از مزیتهای جوامع اسلامی هویت اجتماعی ای است که از طریق نامهای نیکوی ملت خود به دیگر جوامع و ملل منتقل می کنند.
یکی دیگر از ظرایفی که در نامگذاری به نامهای نیکو باید مورد ملاحظه قرار گیرد، احساس تحسین و اعتماد به نفسی است که در افراد جامعه به وجود می آورد. در واقع افراد جامعه به تناسب این احساس، دچار افسردگی و خود کم بینی نمی شوند و امیدوارانه به رفتارهای خوب و نیکو به عنوان ابزارهای رشد و ترقی نگاه می کنند.
نکته قابل توجه درباره نامگذاری به نام نیکوی معصومین علیهم السلام این است که این نامها علاوه بر زیبایی معنایی خود، گستره ای از معانی زیبا را با خود یدک کشیده و به ذهن متبادر می کند که فراتر از معنای یک کلمه است. هر نامی به تناسب معنایی که دارد، معانی حاشیه ای فراوانی را با خود همراه می کدن. علاوه بر آن به تناسب رفتار و سیره رفتاری و نگرش فردی که نام مذکور از او به امانت گرفته شده، معانی دیگری نیز به این گردونه اضافه می شود. بنابراین مجموعه ای از معانی در یک نام نهفته است که با یادآوری آن نام متبلور می شود و فرهنگی عمیق را در این زمینه در فضای جامعه آزاد می کند.
انتخاب نام نیکو و الگوگیری از نامها و القاب ائمه علیهم السلام اگر چه نه به صورت تام و تمام، اما اثری غیرقابل انکار بر سرنوشت رفتاری انسان می گذارد که به راحتی نمی توان از آن عبور کرد.
از نامها و اسامی افراد در ادبیات عرب با عنوان عَلَم مرتجل یاد می شود. علم مرتجل به نامی گفته می شود که هیچ سنخیتی با صاحب نام و سیرت و صورت او ندارد. به عنوان مثال ممکن است نام کسی حسن باشد و در عین حال هیچ بهره ای از نیکویی در سیرت و صورت نداشته باشد؛ نه زیبا باشد و نه خوش رفتار. نامها اعتباری هستند و ممکن است کاملا متضاد با واقعیت موجود بر کسی نهاده شده باشند. بنابراین نمی توان نامها را نشانی از سرشت و ذات افراد دانست. نامها گاه گویای آرزوی والدین برای فرزندانشان بوده است، از این رو فرزند سیه چرده و زشت خود را ماهرخ نام می نهاده اند. نمونه هایی از این دست بسیار است.
این قاعده اما درباره معصومین علیهم السلام صدق نمی کند و این بزرگواران از این قاعده مستثنی هستند. اسماء ائمه علیهم السلام نامهایی الهی است که کاملا بر سیره رفتاری و صورت ظاهری آنها منطبق است. امامان معصوم علیهم السلام، اگر چه همگی مصداق انسان کاملند اما در برهه زندگانی هر کدام، بخشی از صفات برجسته شخصیتی آن بزرگواران بروز و ظهور داشته است. شاید بتوان اینگونه گفت که القاب حضرات معصومین علیهم السلام بیش از هر چیز دیگری گویای سیره و رفتار آن حضرات است. زیرا این القاب به تناسب آنچه از آنها بروز و ظهور داشت، به آن بزرگواران نسبت داده می شد.
در دین اسلام سفارش فراوانی به نامگذاری فرزندان به نام یکی از معصومین علیهم السلام می شود. اگر فرزند دختر باشد، نیکوترین نامها فاطمه، زهرا و نامهایی از این دست است و اگر فرزند، پسر باشد، نیکوترین نامها محمد، علی، حسن حسین و نمونه هایی از این دست خواهد بود. فارغ از اینکه این نامگذاری باعث یادآوری یاد و ذکر ائمه می شود، آیا می توان نامگذاری فرزند به یکی از نامهای معصومین را عامل جهت دهی سرشت او و هدایت رفتار او به رفتار نیک دانست؟
بدیهی است که نام، اولین شناسه هویتی هر فرد است. نام هر فرد میلیونها بار در طول حیات او بر زبانها جاری می شود و در هر زمان، به او یادآوری می کند که نامی با مفهومی خاص بر او نهاده اند. این تکرار و یادآوری هر روزه، ناخودآگاه زمینه تاثیرپذیری از مفهوم نام و تلاش برای همسنخ کردن کنش و واکنشهای فرد با آن مفهوم را فراهم می کند. اگر چه این قاعده عمومیت ندارد و به عواملی همچون توجه فرد به معنای اسمش، میزان رقت قلبی و تاثیرپذیری او، انعطاف رفتاری و دغدغه مندی نسبت به اصلاح رفتارش بستگی دارد، اما نمی توان از اثربخشی نام بر سیره رفتاری افراد به راحتی گذر کرد و آن را لحاظ نکرد.
بسیاری از افراد در طول تاریخ بوده اند که نامی زیبا را یدک می کشیده اند و در عین حال، بهره ای از زیبایی های نام خود نبرده اند، اما در عوض بسیاری از افراد را در طول تاریخ می بینیم که از نام نیکو بهره مند بوده و با عنایت به آن نام، رفتار و سیره ای نیکو در طول زندگی از خود بروز داده اند. چه بسیار انسانهایی که به واسطه نام نامناسب و زشت خود، امنیت روانی خود را در معرض خطر دیده اند و برای رسیدن به آرامش و احساس رضایتمندی، نام خود را تغییر داده و نامی نیکو برای خود انتخاب کرده اند.
در دنیای امروز که اهمیت و ارزش آرامش و امنیت روانی بیشتر و بهتر از هر زمان دیگری درک می شود و در اذهان عموم انسانها، این آرامش مهمتر از آسایش و راحتی جسمی تلقی می شود، هر ابزاری که بتواند به کسب آرامش بیشتر و امنیت روانی بالاتر کمک کند، مورد استقبال بیشتری قرار خواهد گرفت.
تاکید بر نامگذاری فرزندان به یکی از نامها یا القاب معصومین علیهم السلام، هر سه فایده مذکور را در خود دارد. هم احساس رضایت و امنیت روانی برای فرد و اطرافیانش فراهم می آورد، هم او را به سمت خوب رفتار کردن سوق می دهد و هم برکت وجودی معصومین علیهم السلام را شامل حال انسان می کند.
اگر انتخاب نام نیکو برای فرزندان به یک فرهنگ عمومی در دل یک جامعه تبدیل شود، نامهایی با مفاهیم زیبا، عمیق و نشانگر خصلت رفتاری زیبا هر روزه در دل اجتماع و در گفتگوها و محاورات روزمره افراد تبادل می شود. تبادل این کلمات زیبا و یادآوری مفاهیم زیبا و نیکو، ناخودآگاه فرهنگ جامعه را به سوی خوبی سوق می دهد. همچنین ملتی که نامهای نیکو را هر روزه به زبان می آورند، از نگاه بیرونی ملتی با فرهنگ غنی و سرشار از زیبایی و نیکویی قلمداد می شود. یکی از مزیتهای جوامع اسلامی هویت اجتماعی ای است که از طریق نامهای نیکوی ملت خود به دیگر جوامع و ملل منتقل می کنند.
یکی دیگر از ظرایفی که در نامگذاری به نامهای نیکو باید مورد ملاحظه قرار گیرد، احساس تحسین و اعتماد به نفسی است که در افراد جامعه به وجود می آورد. در واقع افراد جامعه به تناسب این احساس، دچار افسردگی و خود کم بینی نمی شوند و امیدوارانه به رفتارهای خوب و نیکو به عنوان ابزارهای رشد و ترقی نگاه می کنند.
نکته قابل توجه درباره نامگذاری به نام نیکوی معصومین علیهم السلام این است که این نامها علاوه بر زیبایی معنایی خود، گستره ای از معانی زیبا را با خود یدک کشیده و به ذهن متبادر می کند که فراتر از معنای یک کلمه است. هر نامی به تناسب معنایی که دارد، معانی حاشیه ای فراوانی را با خود همراه می کدن. علاوه بر آن به تناسب رفتار و سیره رفتاری و نگرش فردی که نام مذکور از او به امانت گرفته شده، معانی دیگری نیز به این گردونه اضافه می شود. بنابراین مجموعه ای از معانی در یک نام نهفته است که با یادآوری آن نام متبلور می شود و فرهنگی عمیق را در این زمینه در فضای جامعه آزاد می کند.
انتخاب نام نیکو و الگوگیری از نامها و القاب ائمه علیهم السلام اگر چه نه به صورت تام و تمام، اما اثری غیرقابل انکار بر سرنوشت رفتاری انسان می گذارد که به راحتی نمی توان از آن عبور کرد.