ریشه وجود قدمگاه در اسلام | با قدمگاه امام رضا(ع) در نیشابور آشنا شویم
قدمگاه چیست؟
واژه قدمگاه به معنای جای قدم و محل قدم گذاشتن افراد مقدسی چون پیامبران، اولیای خدا و قدیسان است. در میان شیعیان قدمگاه به محلی اطلاق می‌شود که ائمه‌اطهار بر آن قدم نهاده‌اند و به همین سبب آن مکان تقدس یافته و محل زیارت دوستداران و ارادتمندان ایشان شده است.
قدمگاه‌های ایران
در ایران قدمگاه‌ها بیشتر در استانهای خراسان، هرمزگان، خوزستان، کرمان وجود دارند.
طبق آماری که سال ۱۳۷۵ ارائه شده در ایران حدود ۱۱۸۵ قدمگاه و نظرگاه وجود دارد که ۲۵۰ تای آن مربوط به پیامبر اسلام، امامان و اولیای خداست.
بناهای بیشتر این قدمگاه‌ها در دوره صفویه و به دلیل رسمیت یافتن مذهب شیعه ساخته شده است که از معروف‌ترین آنها قدمگاه امام رضا(ع) واقع در نیشابور است که در شهری به همین نام و در داخل باغی بزرگ و سرسبز قرار دارد.
قدمگاه امام رضا(ع) در نیشابور
این باغ در میان دو تپه و در دامنه جنوبی کوهستان بینالود واقع شده و در گذشته در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است. البته گفته می‌شود این بنا در دوران پیش از اسلام نیز تقدس داشته و پس از سفر امام رضا(ع) از مدینه به سوی مرو و توقف ایشان در نیشابور و نقل حدیث سلسلة الذهب به عنوان گذرگاه و قدمگاه ایشان شهرت یافته است.
در خصوص سنگی که در این مکان وجود دارد و گفته می‌شود جای قدوم مبارک امام رضا(ع) بر آن است، دو عقیده وجود دارد. عقیده اول مربوط به باور عوام است که معتقدند جای پای امام بر آن سنگ نقش بسته است. عقیده دیگر ان است که این سنگ یک اثر هنری‌ست که دوستاران امام رضا(ع) آن را به نشانه یادبود ساخته‌اند و نقش قدم‌های امام(ع) را بر آن تصویر نموده‌اند.
بنای موجود در قدمگاه مربوط به قرن یازدهم هجری قمری‌ست و شاه عباس صفوی فرمان ساخت آن را داده است. بنایی با گنبدی فیروزه‌ای در دو طبقه که هشت گوش است و در آن آثار تاریخی دیگری هم وجود دارد که مربوط به دوره صفویه است.
امروز از این آثار یک کاروانسرا و یک گرمابه نیز باقی مانده است و باقی آن که شامل چاپارخانه و کاروانسرایی از دوره شاه عباس بوده از میان رفته است.
آیا قدمگاه‌ها می‌توانند به عنوان محل زیارت قرار گیرند؟
در خصوص چگونگی شهرت قدمگاه‌ها، روایات و حافظه تاریخی نقش موثری دارند. اما در برخی موارد افراد معتقد، در عالم خواب و رویا از چینین اماکنی آگاهی می‌یافتند و سپس ساخت بناهایی در این مکان‌ها انجام می‌شده است.
بر خلاف آنکه برخی زیارت اینگونه اماکن را نوعی کفر می‌دانند هرگز باور زیارت‌کنندگان اینگونه نیست بلکه دوستی شیعیان نسبت به امامان معصوم ناشی از عبودیت آنان نسبت به خداست و دلیل ارادت آنان به امام خود به سبب خدادوستی امامان است که مصداق و نمونه اقرار به توحیدند. به طور کلی احساس ارادت و علاقه مردم به این مکان‌ها به دلیل ارادت و عشق آنان نسبت به ائمه اطهار و اولیای خداست که خداپسندانه‌ترین گفتار و رفتار را به پیروان خود تعلیم دادند.
واژه قدمگاه به معنای جای قدم و محل قدم گذاشتن افراد مقدسی چون پیامبران، اولیای خدا و قدیسان است. در میان شیعیان قدمگاه به محلی اطلاق می‌شود که ائمه‌اطهار بر آن قدم نهاده‌اند و به همین سبب آن مکان تقدس یافته و محل زیارت دوستداران و ارادتمندان ایشان شده است.
قدمگاه‌های ایران
در ایران قدمگاه‌ها بیشتر در استانهای خراسان، هرمزگان، خوزستان، کرمان وجود دارند.
طبق آماری که سال ۱۳۷۵ ارائه شده در ایران حدود ۱۱۸۵ قدمگاه و نظرگاه وجود دارد که ۲۵۰ تای آن مربوط به پیامبر اسلام، امامان و اولیای خداست.
بناهای بیشتر این قدمگاه‌ها در دوره صفویه و به دلیل رسمیت یافتن مذهب شیعه ساخته شده است که از معروف‌ترین آنها قدمگاه امام رضا(ع) واقع در نیشابور است که در شهری به همین نام و در داخل باغی بزرگ و سرسبز قرار دارد.
قدمگاه امام رضا(ع) در نیشابور
این باغ در میان دو تپه و در دامنه جنوبی کوهستان بینالود واقع شده و در گذشته در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است. البته گفته می‌شود این بنا در دوران پیش از اسلام نیز تقدس داشته و پس از سفر امام رضا(ع) از مدینه به سوی مرو و توقف ایشان در نیشابور و نقل حدیث سلسلة الذهب به عنوان گذرگاه و قدمگاه ایشان شهرت یافته است.
در خصوص سنگی که در این مکان وجود دارد و گفته می‌شود جای قدوم مبارک امام رضا(ع) بر آن است، دو عقیده وجود دارد. عقیده اول مربوط به باور عوام است که معتقدند جای پای امام بر آن سنگ نقش بسته است. عقیده دیگر ان است که این سنگ یک اثر هنری‌ست که دوستاران امام رضا(ع) آن را به نشانه یادبود ساخته‌اند و نقش قدم‌های امام(ع) را بر آن تصویر نموده‌اند.
بنای موجود در قدمگاه مربوط به قرن یازدهم هجری قمری‌ست و شاه عباس صفوی فرمان ساخت آن را داده است. بنایی با گنبدی فیروزه‌ای در دو طبقه که هشت گوش است و در آن آثار تاریخی دیگری هم وجود دارد که مربوط به دوره صفویه است.
امروز از این آثار یک کاروانسرا و یک گرمابه نیز باقی مانده است و باقی آن که شامل چاپارخانه و کاروانسرایی از دوره شاه عباس بوده از میان رفته است.
آیا قدمگاه‌ها می‌توانند به عنوان محل زیارت قرار گیرند؟
در خصوص چگونگی شهرت قدمگاه‌ها، روایات و حافظه تاریخی نقش موثری دارند. اما در برخی موارد افراد معتقد، در عالم خواب و رویا از چینین اماکنی آگاهی می‌یافتند و سپس ساخت بناهایی در این مکان‌ها انجام می‌شده است.
بر خلاف آنکه برخی زیارت اینگونه اماکن را نوعی کفر می‌دانند هرگز باور زیارت‌کنندگان اینگونه نیست بلکه دوستی شیعیان نسبت به امامان معصوم ناشی از عبودیت آنان نسبت به خداست و دلیل ارادت آنان به امام خود به سبب خدادوستی امامان است که مصداق و نمونه اقرار به توحیدند. به طور کلی احساس ارادت و علاقه مردم به این مکان‌ها به دلیل ارادت و عشق آنان نسبت به ائمه اطهار و اولیای خداست که خداپسندانه‌ترین گفتار و رفتار را به پیروان خود تعلیم دادند.
