معاون مرکز رسانه های دیجیتال وزارت ارشاد:
رسانه های کشور میتوانند در خدمت سواد رسانهای باشد
به گزارش خبرگزاری رضوی، دکتر محمدصادق افراسیابی در مراسم رونمایی از کتاب «سواد رسانهای از الف تا ی» اظهارکرد: همیشه یک نکته ذهن من را به خود مشغول میکرد و آن هم این بود که در جمهوری اسلامی چه امتیاز ویژهای میتوانیم نسبت به دیگر کشورهای منطقه در عرصه سواد رسانهای داشته باشیم. یعنی آیا اساسا کشور ما امتیاز ویژهای دارد و میتواند در این حوزه پیشرو باشد یا خیر؟ من فکر میکنم که کشور ما به دلایل مختلف میتواند در این زمینه پیشرو باشد. دلیل اصلی آن رویکرد حاکمیت فرهنگ اسلامی ایرانی است. چرا که در قرآن و سیره اهل بیت به مفهوم و محتوای سواد رسانهای توجه شده است. هر چند طبیعتا موضوع و عبارت سواد رسانه ای موضوع و عبارت جدیدی است اما مفهوم آن از قدیم وجود داشته است.
افراسیابی خاطر نشان ساخت: برای مثال آیه «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلي طَعامِهِ» به همین مفهوم اشاره دارد و میگوید که انسان باید با دقت به غذای خود نگاه کند. این غذا فقط به معنای غذای جسم نیست بلکه باید به کتابی که میخواند و پیامی که دریافت میکند توجه داشته باشد. در جای دیگری حضرت علی (ع) میفرمایند: «فَكِّرْ فَكِّرْ ثُمَّ تَكَلَّمْ»؛ دوبار فکر کن سپس صحبت کن. این که فرد چیزی که میشنود و میبیند و به هر دلیل به ذهنش خطور میکند را فورا نشر ندهد، این همان تفکر انتقادی است که بدان اشاره میکنیم و میگوییم هر پیام را باید مورد بررسی قرار داد و سپس ترویجاش داد.
میتوان از رسانه برای آموزش سواد رسانهای استفاده کرد
مدرس دانشگاه سوره ادامه داد: خیلیها میگویند که سواد رسانهای و رسانه قابل جمع نیستند چرا که رسانه به دنبال پروپاگاندا، تبلیغات تجاری و منافع خود است و میخواهد هزینههایی دریافت کند. به همین دلیل خیلی وقتها از تکنیکهایی استفاده میکند که ما در سواد رسانهای آنان را به مخاطب آموزش میدهیم و میگوییم فریبش را نخورید. حال سوالی دارم و آن هم این است که سهم تبلیغات در بودجه رسانههای پر مخاطب ما در ایران چه قدر است؟ به نظرم خیلی نیست و دولت تحت عنوان بودجه و یارانه به رسانههای ما کمک میکند. حتی صداوسیما نیز چنین است و به نظرم عمده درآمد صداوسیما از طریق تعامل با سایر نهادهای دولتی و غیردولتی است و بخش کمی از هزینههای آن با تبلیغات تامین میشود. برهمین اساس معتقدم با توجه به نوع رویکرد دولت و جمهوری اسلامی نسبت به رسانهها برخلاف خیلی از کشورهای دیگر، رسانه های ما میتوانند در خدمت سواد رسانهای باشند. این موضوع دقیقا همان چیزی است که رادیو گفتگو انجام داد و موضوع سواد رسانهای را به عنوان یک محور اصلی تعریف و روی آن کار کرد. این مساله نشان میدهد که این شبکه رادیویی دغدغه دارد و دوست دارد مخاطبش فعال باشد. در حقیقت ترجیح میدهد که مخاطبش سواد رسانهای داشته باشد. حال در چنین صورتی میتوان پیشنهاد داد که خبرنگاران ما صرفا نویسنده صحبتهای مسئولین نباشند و خودشان با نگاه نقادانه اتفاقات را تحلیل کنند. پیشنهاد من تحول در حوزه رسانه است. اینگونه است که سواد رسانهای مردم بالا میرود؛ در غیراین صورت سواد رسانهای محدود به جمع های نخبگانی میشود و عموم مردم از مسیر دیگری عبور خواهند کرد.
وی نقد و بررسی و تجزیه و تحلیل تکنیک های مورد استفاده مسئولین و سلبریتی ها برای اقناع مردم را یکی از روش های لازم برای ارتقای سواد رسانه ای توسط رسانه ها خواند و گفت: پیشنهاد میکنم خبرنگاران و روزنامه نگاران آموزشهای ویژه ببینند تا هر مسئولی و هر سلبریتی صحبتی کرد آن صحبت را از منظر سواد رسانه ای نقد کرده و نحوه اقناع مردم را در آن صحبت به خود مردم بیان کنند که این کار روشنگری واقعی است.
افراسیابی با اشاره به تدوین کتاب «سواد رسانهای از الف تا ی» گفت: در بخش اول، 13 برنامه از رادیو گفتگو داشتیم که در آن 24 استاد مهمان برنامه شدند و خود بنده هم در تمام برنامه ها با عنوان کارشناس مجری حضور داشتم و بعدها آقای دکتر حسن بشیر هم زحمت رؤیت کتاب و نگارش مقدمه آن را کشیدند و کتاب توسط انتشارات پشتیبان و با همکاری آقای مرتضی چشمه نور چاپ و امروز رونمایی خواهد شد.
وی افزود: تاکید ما بر این بود که در هر برنامه و متناسب با موضوع آن از دو استاد استفاده کنیم. این برنامهها کمکم از رادیو گفتگو پخش شد، متن آن پیادهسازی شد و محتوای گفته شده در هر جلسه توسط بنده ویرایش و یک جاهایی هم با کسب اجازه از اساتید ناچار شدم برخی موارد گفته شده در رادیو را که ناقص بود تکمیل کرده و حتی تغییر دهم که البته در تمام مراحل هر اقدامی میکردم از اساتید حاضر در برنامهها مجوز لازم را اخذ میکردم. در نهایت همه اساتید متنها را تایید کردند و در نهایت تبدیل به این کتاب شد که امروز از آن رونمایی میشود.
افراسیابی ادامه داد: در 6 برنامه اول مهارتهای سواد رسانهای را به صورت کامل بیان کردیم و در برنامه هفتم تا سیزدهم رویکرد دستگاههای مختلف را بررسی کردیم؛ این که دولت چه باید بکند؟ وظیفه بخش خصوصی چیست؟ وظیفه شورای عالی فضای مجازی و مجلس چیست؟
همچنین ادامه نقشه راه ما این است که به سراغ موضوعات مشخص برویم؛ مثلا سواد رسانهای و اقتصاد، سواد رسانهای و سیاست و ...
افراسیابی تاکید کرد: فعلا تا یک هفته کتاب به صورت عمومی منتشر نخواهد شد که به دلیل حساسیت بنده است. تاکید دارم که کتاب را حتما یکبار به اساتید حاضر در برنامه های رادیویی دنیای شیشه ای بدهم و اگر نقطه نظری داشتند، آنرا اعمال کنم و سپس کتاب به شکل عمومی عرضه خواهد شد و با هماهنگی رادیو گفتگو در اپاستورهای کتاب عرضه خواهد شد. فکر میکنم که از یک هفته آینده بتوانیم کتاب را به صورت عمومی عرضه کنیم.
افراسیابی خاطر نشان ساخت: برای مثال آیه «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلي طَعامِهِ» به همین مفهوم اشاره دارد و میگوید که انسان باید با دقت به غذای خود نگاه کند. این غذا فقط به معنای غذای جسم نیست بلکه باید به کتابی که میخواند و پیامی که دریافت میکند توجه داشته باشد. در جای دیگری حضرت علی (ع) میفرمایند: «فَكِّرْ فَكِّرْ ثُمَّ تَكَلَّمْ»؛ دوبار فکر کن سپس صحبت کن. این که فرد چیزی که میشنود و میبیند و به هر دلیل به ذهنش خطور میکند را فورا نشر ندهد، این همان تفکر انتقادی است که بدان اشاره میکنیم و میگوییم هر پیام را باید مورد بررسی قرار داد و سپس ترویجاش داد.
میتوان از رسانه برای آموزش سواد رسانهای استفاده کرد
مدرس دانشگاه سوره ادامه داد: خیلیها میگویند که سواد رسانهای و رسانه قابل جمع نیستند چرا که رسانه به دنبال پروپاگاندا، تبلیغات تجاری و منافع خود است و میخواهد هزینههایی دریافت کند. به همین دلیل خیلی وقتها از تکنیکهایی استفاده میکند که ما در سواد رسانهای آنان را به مخاطب آموزش میدهیم و میگوییم فریبش را نخورید. حال سوالی دارم و آن هم این است که سهم تبلیغات در بودجه رسانههای پر مخاطب ما در ایران چه قدر است؟ به نظرم خیلی نیست و دولت تحت عنوان بودجه و یارانه به رسانههای ما کمک میکند. حتی صداوسیما نیز چنین است و به نظرم عمده درآمد صداوسیما از طریق تعامل با سایر نهادهای دولتی و غیردولتی است و بخش کمی از هزینههای آن با تبلیغات تامین میشود. برهمین اساس معتقدم با توجه به نوع رویکرد دولت و جمهوری اسلامی نسبت به رسانهها برخلاف خیلی از کشورهای دیگر، رسانه های ما میتوانند در خدمت سواد رسانهای باشند. این موضوع دقیقا همان چیزی است که رادیو گفتگو انجام داد و موضوع سواد رسانهای را به عنوان یک محور اصلی تعریف و روی آن کار کرد. این مساله نشان میدهد که این شبکه رادیویی دغدغه دارد و دوست دارد مخاطبش فعال باشد. در حقیقت ترجیح میدهد که مخاطبش سواد رسانهای داشته باشد. حال در چنین صورتی میتوان پیشنهاد داد که خبرنگاران ما صرفا نویسنده صحبتهای مسئولین نباشند و خودشان با نگاه نقادانه اتفاقات را تحلیل کنند. پیشنهاد من تحول در حوزه رسانه است. اینگونه است که سواد رسانهای مردم بالا میرود؛ در غیراین صورت سواد رسانهای محدود به جمع های نخبگانی میشود و عموم مردم از مسیر دیگری عبور خواهند کرد.
وی نقد و بررسی و تجزیه و تحلیل تکنیک های مورد استفاده مسئولین و سلبریتی ها برای اقناع مردم را یکی از روش های لازم برای ارتقای سواد رسانه ای توسط رسانه ها خواند و گفت: پیشنهاد میکنم خبرنگاران و روزنامه نگاران آموزشهای ویژه ببینند تا هر مسئولی و هر سلبریتی صحبتی کرد آن صحبت را از منظر سواد رسانه ای نقد کرده و نحوه اقناع مردم را در آن صحبت به خود مردم بیان کنند که این کار روشنگری واقعی است.
افراسیابی با اشاره به تدوین کتاب «سواد رسانهای از الف تا ی» گفت: در بخش اول، 13 برنامه از رادیو گفتگو داشتیم که در آن 24 استاد مهمان برنامه شدند و خود بنده هم در تمام برنامه ها با عنوان کارشناس مجری حضور داشتم و بعدها آقای دکتر حسن بشیر هم زحمت رؤیت کتاب و نگارش مقدمه آن را کشیدند و کتاب توسط انتشارات پشتیبان و با همکاری آقای مرتضی چشمه نور چاپ و امروز رونمایی خواهد شد.
وی افزود: تاکید ما بر این بود که در هر برنامه و متناسب با موضوع آن از دو استاد استفاده کنیم. این برنامهها کمکم از رادیو گفتگو پخش شد، متن آن پیادهسازی شد و محتوای گفته شده در هر جلسه توسط بنده ویرایش و یک جاهایی هم با کسب اجازه از اساتید ناچار شدم برخی موارد گفته شده در رادیو را که ناقص بود تکمیل کرده و حتی تغییر دهم که البته در تمام مراحل هر اقدامی میکردم از اساتید حاضر در برنامهها مجوز لازم را اخذ میکردم. در نهایت همه اساتید متنها را تایید کردند و در نهایت تبدیل به این کتاب شد که امروز از آن رونمایی میشود.
افراسیابی ادامه داد: در 6 برنامه اول مهارتهای سواد رسانهای را به صورت کامل بیان کردیم و در برنامه هفتم تا سیزدهم رویکرد دستگاههای مختلف را بررسی کردیم؛ این که دولت چه باید بکند؟ وظیفه بخش خصوصی چیست؟ وظیفه شورای عالی فضای مجازی و مجلس چیست؟
همچنین ادامه نقشه راه ما این است که به سراغ موضوعات مشخص برویم؛ مثلا سواد رسانهای و اقتصاد، سواد رسانهای و سیاست و ...
افراسیابی تاکید کرد: فعلا تا یک هفته کتاب به صورت عمومی منتشر نخواهد شد که به دلیل حساسیت بنده است. تاکید دارم که کتاب را حتما یکبار به اساتید حاضر در برنامه های رادیویی دنیای شیشه ای بدهم و اگر نقطه نظری داشتند، آنرا اعمال کنم و سپس کتاب به شکل عمومی عرضه خواهد شد و با هماهنگی رادیو گفتگو در اپاستورهای کتاب عرضه خواهد شد. فکر میکنم که از یک هفته آینده بتوانیم کتاب را به صورت عمومی عرضه کنیم.