به گزارش خبرگزاری رضوی، عزاداری یکی از آیین‌‌‌ها و مناسک تاریخ تشیع است که همه ساله در موعد سالروز شهادت ائمه(ع) و پیشوایان دینی در گوشه و کنار جوامع اسلامی برگزار می‌شود، اما آنچه در طول سال‌ها مورد توجه قرار گرفته، نفوذ و ایجاد برخی خرافات و آسیب‌ها در این عزاداری‌هاست که نه تنها سنخیتی با فرهنگ و معارف اسلامی ندارد، بلکه می‌تواند سیره و سبک زندگی پیشوایان دینی را تحت‌الشعاع قرار دهد. این موضوع در خصوص عزاداری‌های ماه محرم حساسیت بیشتری دارد؛ چراکه ماه محرم اوج عزاداری‌هاست.
عزاداری و سوگواری برای ائمه(ع) و پیشوایان دین باید بر اساس چه سبک و سیاقی برگزار شود تا با سیره ائمه(ع) و معارف اسلامی مطابقت داشته باشد؟
عاشورا و نهضت سیدالشهداء(ع) که یکی از بزرگترین حوادث تاریخ رسالت‌داران و پیشوایان توحید است و در طول تاریخ، شوری در جهان بشریت به وجود آورده، نباید در زیر زرقوبرقهای ظاهری پنهان شود. نمی‌گویم سنج و دهل و این زرق‌وبرق‌ها اصلاً نباشد، بلکه اینها برای تسهیل شدن سوگواری و نوعی اعلام حضور به حساب می‌آید، ولی معنای محرم و قیام سیدالشهداء(ع) این است که از این مکتب جهان‌شمول و آگاهی‌بخش و از درس‌های ماندگار عاشورا استفاده شود. نوحه‌خوانی، سینه‌زنی و آداب دیگر، مناسکی است که وجود داشته و دارد و نمی‌گویم نباشد، ولی باید از محتوای نهضت سیدالشهداء(ع) سخن گفته شود. صحنه عاشورا اکنون پیش چشم جهانیان گشوده شده است و شاهد مثالش، جمعیت بیست میلیونی است که در راهپیمایی اربعین حضور پیدا می‌کنند.
دنیا باید به عاشورا با دید یک مکتب آزادی‌بخش، مترقی و انسانی نگاه کند و ما که یکی از کانون‌های عزاداری هستیم، نباید اهداف اصلی این نهضت را زیر پوشش‌های ظاهری فراموش کنیم. امام خمینی(ره) فرمودند: این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته، این محرم و صفر است که انقلاب را تقریر کرده و این محرم و صفر است که باید برای همه رسانه‌ها الگو و درس باشد. درسی که امام حسین(ع) به انسان‌ها آموخت، نباید فراموش شود. وقتی می‌گوییم: «بزرگ فلسفه قتل شاه دین این است/ که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است»، تفسیر همان سخن امام حسین(ع) است که فرمود: «مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت است». این درس‌ها باید در اشعار و روضه‌خوانی‌ها بیان شود. جوانانی که عزاداری‌ها را برپا می‌کنند، باید مورد تشویق قرار گیرند و در عین حال، درس‌های عاشورا برای آن‌ها بیان شود.
آسیب این است که فقط به ظواهر اکتفا کنیم، ولی آن وقت عزاداری‌ها و سوگواری‌ها آموزنده خواهد شد که از محتوای نهضت سیدالشهداء(ع) یعنی استقامت در دین، قیام در مقابل ظلم، کرامت، آزادی و عزت سخن گفته شود.
پیشنهاد من این است که شعرا از کلمات امام حسین(ع) در خطبه‌ها و حماسه‌های روز عاشورا اقتباس کرده و در شعر فارسی بگنجانند، مثل این شعر که می‌گوید: «نه ظلم کن به کسی، نه زیر ظلم برو/ که این مرام حسین و مکتب دین است». یکی از شعارهای زمان انقلاب هم این بود که: «زیر بار ذلت نمی‌کنم زندگی/ جان فدا می‌کنم در ره آزادگی». اینها درس‌هایی است که از عاشورا آموخته و انقلاب را به پا کردیم. برای ادامه انقلاب و مبارزه با استکبار جهانی، فساد و بی‌عدالتی باید از شعارهای عاشورایی و کلمات حضرت سیدالشهداء(ع) استفاده کرد و جامعه ما این آمادگی را دارد. مردم ما فرهیخته و فهیم‌اند و باید در حد ظرفیت و انتظاری که اسلام از ما دارد، در اشعار و عزاداری‌ها از محتوای غنی عاشورا استفاده کنیم. البته بسیاری از مداحان و روضه‌خوان‌ها از اشعار خوب استفاده می‌کنند، ولی نباید در زرقوبرقهای ظاهری گم شده و اصل مطلب را فراموش کنیم.
فکر نمی‌کنید عزاداری‌های امروز این کارکرد را از دست داده‌اند؟ یعنی بیشتر به ظواهر اکتفا کرده و محتوا را از یاد برده‌اند؟
عزاداری‌ها ضعیف شده است، نمی‌گویم کلاً از دست رفته، آیه یأس نمی‌خوانم؛ باید به تقویت و غنی ساختن این مراسم پرداخت، چون در دنیای فهم و فرهنگ به سر می‌بریم و گوش‌ها منتظر شنیدن مطالب حکیمانه، منطقی و آموزنده هستند که در حادثه عاشورا فراوان وجود دارد. عزاداری، سینه‌زنی و مناسک دیگر منعی ندارد، ولی محتوا نباید در زیر این ظواهر پنهان شود. در واقع محتوا مقداری ضعیف شده است، باید آن را مطابق نیازهای روز پر رنگ کنیم.
من کتابی نوشته‌ام با عنوان «کربلا؛ نقشه راه» که در ۴۰۰ صفحه از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر شده است. اصلاً امام حسین(ع) قیام کرد تا نقشه راه را به بشر نشان دهد. راه عزت و کرامت از کربلا می‌گذرد؛ بنابراین نباید راهی را که امام حسین(ع) نشان داد، گم کنیم، بلکه باید آن را به‌درستی به دیگران معرفی کنیم. این مسئولیت مداحان، منبری‌ها، روضه‌خوان‌ها و افراد دیگری است که در این میدان سرمایه‌گذاری می‌کنند. نباید اجازه دهیم این مسئله کمرنگ شود.
به نظر شما، آیا عزاداری‌های امروز به کاری کلیشه‌ای، مبتنی بر رفع تکلیف و آمیخته با خرافات و آسیب‌ها تبدیل نشده است؟
نمی‌خواهم آیه یأس خوانده و بگویم همه عزاداری‌ها کاری کلیشه‌ای شده است، اینها هم باید باشد، ولی نباید به این میدان بسنده کنیم. اینها فقط جنبه شعاری دارد. شعار را باید محتوا بخشید، این محتوا بخشیدن مقداری ضعیف است و باید به آن توجه داشته باشیم.
چه آسیب‌های دیگری متوجه مراسم عزاداری است؟
بعضی از اشعار واقعا محتوا ندارد و برخی نیز تحریف واقعیت است، مثلاً گاهی در اشعار از ذلت و حقارت صحبت می‌شود. کسانی که در میدان کربلا سر و جان دادند، زیر بار زور نرفتند، بنابراین نباید شعری خوانده شود که حاکی از التماس آن‌ها به دشمن باشد، این با عظمت کربلا سازگار نیست. اشعار و شعارها باید منعکس‌کننده عزت و کرامت باشد. در گذشته، گاهی اشعار خیلی ضعیف بود. گاهی مداحی‌ها ضعیف است، گاهی روضه‌خوانی‌ها مدرک ندارد، گاهی برای گریاندن مطالب اضافه‌ای بیان می‌شود که در کتاب کربلا نیست. باید مواظب باشیم که مستند حرف بزنیم. مداح و روضه‌خوان نیز باید اهل مطالعه کتاب‌های معتبر باشد، فقط به شعر قناعت نکند و برای گریاندن مردم مطالبی نگوید که اصل تاریخی نداشته باشد.
آیا مراسم عزاداری جای طرح مسائل و موضوعات سیاسی است؟ آیا گاه این مراسم به تریبون برخی گروه‌ها و نوعی میتینگ سیاسی تبدیل نشده است؟
مسائل سیاسی گاه با مکتب عاشورا متناسب نیست، یعنی مثلاً کسی که توان تحلیل ندارد و به مسائل احاطه ندارد، باعث مسائلی شود که از حوزه و تحلیل او بیبرون است. این تنها تحریک احساسات است، بدون اینکه نتیجه‌ای داشته باشد. خطبای نماز جمعه برخی مطالبات ملت را بیان می‌کنند، اما اینکه آدمی به صورت احساسی، به کسی یا جایی هجمه کند، قابل پذیرش نیست. اینکه خطیبی توصیه و راهنمایی ناصحانه‌ای به مسئولان داشته باشد، متفاوت است از اینکه کسی بخواهد توهین‌آمیز و احساسی حرف بزند.
دریافت صفحه با کد QR