ولیمه یا هزینه برای نیازهای جامعه
به گزارش خبرگزاری رضوی، در گذشته‌های نه چندان دور در موسم بازگشت حجاج از سرزمین وحی، در شهر ابهر صدای سلام، صلوات، چاووش و دود اسپند که در کوچه پس کوچه های ابهر می پیچید، همسایه ها خبردار می شدند که زائر حج تمتع در راه بازگشت است، آب در دست داشتند زمین می‌گذاشتند و بدون کارت دعوت و بی‌تکلف و فقط برای ثواب به پیشواز می‌رفتند کلاه سفید حاج آقا و چارقد سفید حاجیه خانم بر سر حجاج تنها علامتی بود که نشان از سفر معنوی و روحانی حج و زائران بیت الله الحرام داشت.
حال این روزها بحث بازگشت حجاج از بیت الله الحرام داغ است، سفری سراسر معنویت و قرب به خدا، ولی متاسفانه شاهدیم برخی از این بازگشت‌ها با تجملات عظیمی همراه شده است به طوری که دود از سر انسان بلند می‌کند.
آن روزها از نصب پلاکارد و بنر خیرمقدم و «حجکم مقبول» نصب شده بر در و دیوار و سبدها و تاج گل‌های بزرگ به شکل امروزی خبری نبود و هیچ اسرافی صورت نمی‌گرفت، حاجی بدون هیچ گونه تشریفاتی با یک خداحافظی ساده و حلالیت طلبیدن واقعی به سفر حج مشرف می‌شد و در نهایت سادگی اما سبکبال و آرام در میان استقبال پرشور و بی آلایش اقوام، دوستان و آشنایان از سفر باز می‌گشت.
سالهاست سنت حسنه بدرقه و بازدید از زائران خانه خدا در فرهنگ ایرانی، اسلامی نهادینه شده است. فرهنگی نیکو که به مرور زمان دستخوش تغییرات شده و کرایه سالن و تالارهای غذاخوری مجلل و با شکوه به جای یک ولیمه ساده سفر، به عنوان یکی از دغدغه‌های مهم حاجیان تبدیل شده است.
متأسفانه سنت پسندیده ولیمه دادن نیز همانند بسیاری از سنت‌های ناب ایرانی دستخوش تغییرات زیادی شده است، به نحوی که اکنون چاووشی خوانی در زمان بدرقه حاجی به فراموشی سپرده شده و سفره‌های ولیمه که پای آن آشنا و غریبه و بخصوص فقرا می نشستند، جایش را به سالن‌های مجلل، تالارها و باغ‌های پرزرق و برق با میهمانان ویژه و لباس های گران قیمت و هدایای تبرکی اعم از قواره‌های چادری و سنگ غار حرا و آب زمزم و تسبیح چوبی با عکس خانه خدا هم جایش را با سوغاتی‌های چینی خریداری شده از عربستان عوض کرده است.
تغییرات مشهود در سنت مناسک حج موجب شده تا هزینه حجاج برای سفر به خانه خدا چند برابر شود به طوریکه هزینه بازگشت از سفر با هزینه رفتن تا حدودی برابری می‌کند.
از روز جمعه / ۲۵ مرداد/ بازگشت بیش از یک هزار و ۶۰۰ حاجی زنجانی از بیت‌اللهالحرام به کشور شروع شده است و اغلب شهروندانی که دوست و آشنایی از آنان به سفر حج رفته بود، به‌ضیافت ولیمه دعوت می شوند این در حالی است که خانواده‌های حجاج دغدغه تامین محل برای برگزاری ضیافت ولیمه و پذیرایی از میهمانان خود به‌شکلی آبرومندانه را دارند و این امر، باعث شده تا از مدتی پیش مدیران و صاحبان تالارهای پذیرایی در شهرستان ابهر با افزایش مراجعان و متقاضیان اجاره سالن روبه‌رو شوند و ناگفته پیداست که افزایش هزینه طبخ غذا به واسطه گرانی گوشت و مرغ و هزینه‌های جانبی در تالارهای پذیرایی موجب شده متوسط حداقل هزینه یک پرس غذا برای هر نفر در تالارهای این شهرستان بیش از ۳۵ هزار تومان و کمترین بهای یک بنر ساده ۲۵ هزار تومان باشد.
اما درگذشته اغلب مراسم در منازل برگزار می‌شد و از این همه تشریفات هیچ خبری نبود، اما چشم و هم چشمی‌ها باعث شده این مراسم امروز در تالارهای مجلل و باشکوه حتی پرخرج تر از یک مراسم عروسی با بریز و بپاش ها و هزینه های سرسام آور برگزار شود.
حال افرادی که پس از گذشت نزدیک به یک ماه به تصفیه درون پرداخته‌اند در بازگشت از این سفر، با تدارک چنین مهمانی‌هایی، چنان خود را دوباره به دنیای مادی و هزینه اضافه می چسبانند که گویی اصلا چنین سفری در کار نبوده است.
اما داستان زمانی تاسف بار می‌شود که روز موعود فرا می‌رسد و آماده ی رفتن به مراسم می شویم. هنگام ورود به مجلس با سالن مدی مواجه می‌شویم که اصلا شباهتی با ولیمه ی یک زائر خدا ندارد و بیشتر محلی برای فخر فروشی است. لباس‌های مد روز و میز رنگین و مزین به غذاهای رنگارنگ جای عطر خوش غذاهای خانگی و صفا و صمیمیت های مهمانی های ساده و بی ریای گذشته را گرفته است هرچند حاجیانی که در روستاها ساکن هستند کمتر سنت دیرینه ولیمه ساده ایرانی را به تشریفات و تجملات گره زده اند.
بصیرت افزایی از برکات حج است
امام جمعه ابهر در این زمینه در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا، درباره ولیمه حج، به روایات موجود در این زمنیه اشاره کرد و گفت: اطعام و ولیمه، بعد از بازگشت از سفر حج، نباید جنبه خودنمایی، اظهار سخاوت و رقابت داشته باشد.
حجت الاسلام جعفر رحیمی بر اساس روایتی از امام باقر(ع) تصریح کرد: اطعام در یک روز، ولیمه؛ در ۲ روز احترام و کرامت، و سه روز آن ریا و خودنمایی است.
وی با بیان روایتی دیگر از امام صادق (ع) در این خصوص ادامه داد: ولیمه، در روز اول «حق» و در روز دوم «معروف» و مازاد بر آن ریا و خودنمایی است.
حجت‌الاسلام رحیمی اظهار داشت: بدین ترتیب می‌توان گفت که ولیمه دادن پس از بازگشت از سفر پربرکت حج برای مومنان از سنت‌های اصیل و ریشهدار اسلامی و بسیار زیباست، حاجی برای رضای خداوند متعال و به شکرانه توفیق زیارت خانه خدا و قبور مطهر رسول خدا(ص)، حضرت فاطمه(س) و ائمه معصومین(ع) در بقیع، اقوام، دوستان و آشنایان به ویژه مستمندان را در منزل اطعام و پذیرایی کند.
امام جمعه ابهر گفت: حج برکات بسیاری دارد که بصیرت افزایی حاجی در این سفر از مهمترین برکات این سفر معنوی است.
وی تصریح کرد: از ارکان مهم بصیرت، زمان و موقعیت شناسی است بنابراین حاجیان باید بر اساس مقتضیات، زمان شناس و مکان شناس باشند و عمل کنند.
حجت‌الاسلام رحیمی با اشاره به اینکه مانند امام خمینی(ره) زمان شناس باشیم، اظهار داشت: انسان با کرامت و بصیر فردی با تعصب، غیور و با اخلاق است که با انجام واجبات و مستحبات می‌تواند به کمال برسد.
امام جمعه ابهر عنوان کرد: هر زمانی بر اساس موقعیت های خاص مستحبات مربوط به خود را دارد به طوری که برای زمان حاضر باید مفتاح الجنان جدید نگارش شود.
وی با اشاره به اینکه دین اسلام اصول را بیان کرده است، اظهار داشت: تطبیق و فرع دین برماست و امروز باید گفت رعایت قوانین و مقررات رانندگی، پرداخت عوارض و مالیات، حفظ محیط‌زیست، رعایت اخلاق رسانه‌ای، آلوده نکردن هوا و مانند اینها چقدر ثواب و رعایت نکردن آن چه میزان گناه دارد.
وی با بیان اینکه احسان ولیمه و اطعام مستحب است، عنوان کرد: در گذشته شاید برخی از افراد جامعه محتاج یک وعده غذا بودند ولی امروز مسکینان جامعه نیازمند مسکن، ازدواج، شغل و کمک هزینه‌های درمان هستند.
این مسئول یادآور شد: اگر هر ایرانی فقط یک دانه برنج اسراف کند معادل نان روز چندین روز کشور بحرین است اما متاسفانه در مجالس و تالارها شاهد اسراف هستیم و باید در محضر الهی پاسخگو باشیم.
امام جمعه ابهر خاطرنشان کرد: می‌توان راه و شکل احسان ولیمه را تغییر داد که اسراف نباشد اما متاسفانه درگیر تجملات نه تنها در عروسی ها بلکه در مراسم بازگشت حجاج نیز شده ایم.
وی افزود: مدیران کاروان‌های حج باید در این مسائل فرهنگ‌سازی انجام دهند و حاجیان را به سنت حسنه وقف بجای ولیمه تشویق کنند.
امام جمعه ابهر گفت: حجاجی که هر سال از شهرستان عازم سرزمین وحی می‌شوند می‌توانند هم پیمان شوند و هزینه اطعام را در امور عام المنفعه هزینه و نیازی از مردم را برطرف کنند که منشا خیر و برکت برای آحاد جامعه و خودشان شود.
این کارشناس مذهبی تاکید کرد: پرهیز از اسراف در میهمانیها، دعوت از همه اقشار به ویژه مسکینان و خصوصی نکردن اطعام سفر حج، بیان خاطرات معنوی و توجه کمتر به امور مادی حج از مواردی است که باید حاجیان آن را در صورت اطعام ولیمه رعایت کنند.
امام جمعه ابهر خاطرنشان کرد: براساس نظر بیشتر مراجع تقلید، هزینه این مراسم جزو هزینه‌های سفر محسوب نشده و از شرایط استطاعت نیست، بنابراین کسانی که بتوانند هزینه سفر را تأمین کنند و سایر شرایط لازم دیگر را داشته باشند، مستطیع هستند ولو اینکه هزینه ولیمه را نداشته باشند.
آن روزها از نصب پلاکارد و بنر خیرمقدم و «حجکم مقبول» نصب شده بر در و دیوار و سبدها و تاج گل‌های بزرگ به شکل امروزی خبری نبود و هیچ اسرافی صورت نمی‌گرفت، حاجی بدون هیچ گونه تشریفاتی با یک خداحافظی ساده و حلالیت طلبیدن واقعی به سفر حج مشرف می‌شد و در نهایت سادگی اما سبکبال و آرام در میان استقبال پرشور و بی آلایش اقوام، دوستان و آشنایان از سفر باز می‌گشت.
سالهاست سنت حسنه بدرقه و بازدید از زائران خانه خدا در فرهنگ ایرانی، اسلامی نهادینه شده است. فرهنگی نیکو که به مرور زمان دستخوش تغییرات شده و کرایه سالن و تالارهای غذاخوری مجلل و با شکوه به جای یک ولیمه ساده سفر، به عنوان یکی از دغدغه‌های مهم حاجیان تبدیل شده است.
متأسفانه سنت پسندیده ولیمه دادن نیز همانند بسیاری از سنت‌های ناب ایرانی دستخوش تغییرات زیادی شده است، به نحوی که اکنون چاووشی خوانی در زمان بدرقه حاجی به فراموشی سپرده شده و سفره‌های ولیمه که پای آن آشنا و غریبه و بخصوص فقرا می نشستند، جایش را به سالن‌های مجلل، تالارها و باغ‌های پرزرق و برق با میهمانان ویژه و لباس های گران قیمت و هدایای تبرکی اعم از قواره‌های چادری و سنگ غار حرا و آب زمزم و تسبیح چوبی با عکس خانه خدا هم جایش را با سوغاتی‌های چینی خریداری شده از عربستان عوض کرده است.
تغییرات مشهود در سنت مناسک حج موجب شده تا هزینه حجاج برای سفر به خانه خدا چند برابر شود به طوریکه هزینه بازگشت از سفر با هزینه رفتن تا حدودی برابری می‌کند.
از روز جمعه / ۲۵ مرداد/ بازگشت بیش از یک هزار و ۶۰۰ حاجی زنجانی از بیت‌اللهالحرام به کشور شروع شده است و اغلب شهروندانی که دوست و آشنایی از آنان به سفر حج رفته بود، به‌ضیافت ولیمه دعوت می شوند این در حالی است که خانواده‌های حجاج دغدغه تامین محل برای برگزاری ضیافت ولیمه و پذیرایی از میهمانان خود به‌شکلی آبرومندانه را دارند و این امر، باعث شده تا از مدتی پیش مدیران و صاحبان تالارهای پذیرایی در شهرستان ابهر با افزایش مراجعان و متقاضیان اجاره سالن روبه‌رو شوند و ناگفته پیداست که افزایش هزینه طبخ غذا به واسطه گرانی گوشت و مرغ و هزینه‌های جانبی در تالارهای پذیرایی موجب شده متوسط حداقل هزینه یک پرس غذا برای هر نفر در تالارهای این شهرستان بیش از ۳۵ هزار تومان و کمترین بهای یک بنر ساده ۲۵ هزار تومان باشد.
اما درگذشته اغلب مراسم در منازل برگزار می‌شد و از این همه تشریفات هیچ خبری نبود، اما چشم و هم چشمی‌ها باعث شده این مراسم امروز در تالارهای مجلل و باشکوه حتی پرخرج تر از یک مراسم عروسی با بریز و بپاش ها و هزینه های سرسام آور برگزار شود.
حال افرادی که پس از گذشت نزدیک به یک ماه به تصفیه درون پرداخته‌اند در بازگشت از این سفر، با تدارک چنین مهمانی‌هایی، چنان خود را دوباره به دنیای مادی و هزینه اضافه می چسبانند که گویی اصلا چنین سفری در کار نبوده است.
اما داستان زمانی تاسف بار می‌شود که روز موعود فرا می‌رسد و آماده ی رفتن به مراسم می شویم. هنگام ورود به مجلس با سالن مدی مواجه می‌شویم که اصلا شباهتی با ولیمه ی یک زائر خدا ندارد و بیشتر محلی برای فخر فروشی است. لباس‌های مد روز و میز رنگین و مزین به غذاهای رنگارنگ جای عطر خوش غذاهای خانگی و صفا و صمیمیت های مهمانی های ساده و بی ریای گذشته را گرفته است هرچند حاجیانی که در روستاها ساکن هستند کمتر سنت دیرینه ولیمه ساده ایرانی را به تشریفات و تجملات گره زده اند.
بصیرت افزایی از برکات حج است
امام جمعه ابهر در این زمینه در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا، درباره ولیمه حج، به روایات موجود در این زمنیه اشاره کرد و گفت: اطعام و ولیمه، بعد از بازگشت از سفر حج، نباید جنبه خودنمایی، اظهار سخاوت و رقابت داشته باشد.
حجت الاسلام جعفر رحیمی بر اساس روایتی از امام باقر(ع) تصریح کرد: اطعام در یک روز، ولیمه؛ در ۲ روز احترام و کرامت، و سه روز آن ریا و خودنمایی است.
وی با بیان روایتی دیگر از امام صادق (ع) در این خصوص ادامه داد: ولیمه، در روز اول «حق» و در روز دوم «معروف» و مازاد بر آن ریا و خودنمایی است.
حجت‌الاسلام رحیمی اظهار داشت: بدین ترتیب می‌توان گفت که ولیمه دادن پس از بازگشت از سفر پربرکت حج برای مومنان از سنت‌های اصیل و ریشهدار اسلامی و بسیار زیباست، حاجی برای رضای خداوند متعال و به شکرانه توفیق زیارت خانه خدا و قبور مطهر رسول خدا(ص)، حضرت فاطمه(س) و ائمه معصومین(ع) در بقیع، اقوام، دوستان و آشنایان به ویژه مستمندان را در منزل اطعام و پذیرایی کند.
امام جمعه ابهر گفت: حج برکات بسیاری دارد که بصیرت افزایی حاجی در این سفر از مهمترین برکات این سفر معنوی است.
وی تصریح کرد: از ارکان مهم بصیرت، زمان و موقعیت شناسی است بنابراین حاجیان باید بر اساس مقتضیات، زمان شناس و مکان شناس باشند و عمل کنند.
حجت‌الاسلام رحیمی با اشاره به اینکه مانند امام خمینی(ره) زمان شناس باشیم، اظهار داشت: انسان با کرامت و بصیر فردی با تعصب، غیور و با اخلاق است که با انجام واجبات و مستحبات می‌تواند به کمال برسد.
امام جمعه ابهر عنوان کرد: هر زمانی بر اساس موقعیت های خاص مستحبات مربوط به خود را دارد به طوری که برای زمان حاضر باید مفتاح الجنان جدید نگارش شود.
وی با اشاره به اینکه دین اسلام اصول را بیان کرده است، اظهار داشت: تطبیق و فرع دین برماست و امروز باید گفت رعایت قوانین و مقررات رانندگی، پرداخت عوارض و مالیات، حفظ محیط‌زیست، رعایت اخلاق رسانه‌ای، آلوده نکردن هوا و مانند اینها چقدر ثواب و رعایت نکردن آن چه میزان گناه دارد.
وی با بیان اینکه احسان ولیمه و اطعام مستحب است، عنوان کرد: در گذشته شاید برخی از افراد جامعه محتاج یک وعده غذا بودند ولی امروز مسکینان جامعه نیازمند مسکن، ازدواج، شغل و کمک هزینه‌های درمان هستند.
این مسئول یادآور شد: اگر هر ایرانی فقط یک دانه برنج اسراف کند معادل نان روز چندین روز کشور بحرین است اما متاسفانه در مجالس و تالارها شاهد اسراف هستیم و باید در محضر الهی پاسخگو باشیم.
امام جمعه ابهر خاطرنشان کرد: می‌توان راه و شکل احسان ولیمه را تغییر داد که اسراف نباشد اما متاسفانه درگیر تجملات نه تنها در عروسی ها بلکه در مراسم بازگشت حجاج نیز شده ایم.
وی افزود: مدیران کاروان‌های حج باید در این مسائل فرهنگ‌سازی انجام دهند و حاجیان را به سنت حسنه وقف بجای ولیمه تشویق کنند.
امام جمعه ابهر گفت: حجاجی که هر سال از شهرستان عازم سرزمین وحی می‌شوند می‌توانند هم پیمان شوند و هزینه اطعام را در امور عام المنفعه هزینه و نیازی از مردم را برطرف کنند که منشا خیر و برکت برای آحاد جامعه و خودشان شود.
این کارشناس مذهبی تاکید کرد: پرهیز از اسراف در میهمانیها، دعوت از همه اقشار به ویژه مسکینان و خصوصی نکردن اطعام سفر حج، بیان خاطرات معنوی و توجه کمتر به امور مادی حج از مواردی است که باید حاجیان آن را در صورت اطعام ولیمه رعایت کنند.
امام جمعه ابهر خاطرنشان کرد: براساس نظر بیشتر مراجع تقلید، هزینه این مراسم جزو هزینه‌های سفر محسوب نشده و از شرایط استطاعت نیست، بنابراین کسانی که بتوانند هزینه سفر را تأمین کنند و سایر شرایط لازم دیگر را داشته باشند، مستطیع هستند ولو اینکه هزینه ولیمه را نداشته باشند.
