بررسی نوع مواجهه شهر و سينما؛
مواجهه با شهر در قالب مسائل شهری است نه فضاهای شهری!/ شهری جز تهران در سینما دیده نمی شود
فرهنگ و جامعه/ به گزارش خبرگزاری رضوی، محمودی در ششمین نشست تخصصی كه به همت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد و با موضوع شهر و سینما به مناسبت شانزدهمین جشنواره فیلم فجر در محل سینما هویزه مشهد برگزار شد، گفت: در چرخه ی جدید زندگی مدرن و پس از سالهای ٥٠و٦٠ تسلط ساختار از میان رفته و هم اكنون این چرخه ی بصری است كه غلبه دارد.
وی افزود: غلبه چرخه ی بصری به این معناست كه گویی جهان بر پرده نمایش است و اگر چیزی به تصویر درنیاید حتی گویی اتفاق نیافتاده است، حتی در دنیای كنونی تصاویر ثبت شده از افراد در صفحات مجازیشان نیز میتواند اطلاعات بسیاری از زندگی او به سایرین بدهد
این جامعه شناس گفت:تصاویر قابلیت برساختن دارد و واقعیت های ساخته شده روایت های قابل مطالعه اند و بازنمایی كمبودهایی دارد كه نمی توان از آن چشم پوشی كرد، بازنمایی محدودیت هایی دارد.
محمودی بیان كرد: سینما در دنیای كنونی توانسته تصویری را ارائه كند كه پیش از آن هیچ رسانه ایی نمی توانسته است.
وی در خصوص شكل مواجه سینما با شهر عنوان كرد: شكل مواجه با شهر بصورت مسائل شهری است و نه فضاهای شهری، اما این فضامندی هم در سینما قابلیتی است كه رسانه های دیگر ندارد!
محمودی اظهار كرد: سینمای ایران با تهران چشم باز میكند، چه با فیلم دختر لر و چه تا سالهای سال بعد كه این مواجه همچنان با مسائل تهران است.
وی ادامه داد: پیش از فیلم دختر لر در ایران تصاویری از پرسه های كوتاه در شهر وجود دارد كه بیشتر مستند است، تصاویری از فضاهایی كه اكنون وجود ندارند، پیش از فیلم دختر لر نگاه ها به شهر بیشتر توریستی و از این دید بوده است.
محمودی خاطر نشان كرد: مواجه تناقض آمیز و مساله آمیز از دهه ٣٠آغاز شده و تا كنون نیز ادامه دارد، از این دهه دغدغه سینماگران گذاشتن تهران در مقابل سایر شهرستان هاست اما جز موارد استثناء شهری جز تهران در سینما دیده نمیشود!
وی گفت: اگر در آثار سینمای ایران نشانه و وجه مشخصی از یك شهر وجود نداشته باشد فضاهای فیلم بلافاصله به تهران نسبت داده می شوند، شهری كه همه مصائب به آن نسبت داده میشوند و در سالهای دهه ٣٠ نیز مواجه ها با تناقض میان شهر و روستا است مثل فیلم آقای هالو.
محمودی ادامه می دهد:جریان اصلی سینمای ایران در دهه ی ٣٠و٤٠ به سمت حكومتی شدن میرود و فیلم ها تبدیل به دستگاه تبلیغاتی میشوند،آثاری كه به توسعه شادباش میگویند و شكاف هایی را با دوره پیش از خود باعث می شوند.
وی این دوره را شروع موج نو سینمای ایران و حضور سینماگرانی كه نگاه های انتقادی به پیشرفت های ایجاد شده دارند، در این دوره شهر در نمای درشت به نمایش در می آید.
محمودی اظهار می كند: دهه ی ٥٠ اوج شكوفایی اجتماعی است و سینما نیز به همین سمت میرود و مسائلی چون مهاجرت، مسكن و بیكاری به وضوح دیده میشوند، این شكل از مواجه به معنای برخورد با تهران از دهه ٤٠تا دهه ٩٠تفاوتی نكرده است.
وی سه ایماژ در سه دوره زمانی متفاوت را مورد قیاس قرار داده و مطرح می كند: تعارض میان بالای شهر و پایین شهر در فیلم رگبار پیش از انقلاب حتی بدون نشان دادن بالای شهر وجود دارد، بالای شهری كه حتی بیننده آن را نمیبیند اما تناقض آن با پایین شهر كاملا آشكار است حتی در نشانه شناسی حركت كالسكه در قسمتی از فیلم از بالا به پایین برای ورود به پایین شهر.
محمودی افزود این تناقض در دهه ٧٠هم در فیلم بچه های آسمان مجید مجیدی دیده میشود، مسئله فقر،بیكاری ،مسكن و بازم هم تناقض بالای شهر و پایین شهر، و این مسئله چنان به تصویر كشیده می شود كه گویی هیچ ارتباط انسانی میان این دو وجود ندارد.
این جامعه شناس همچنین فیلم خط ویژه كیمیایی در دهه ٩٠را ادامه همین نگاه می داند، حاكمیت پول بر روابط انسانی و شهر فاسدی كه رفاقتی در آن وجود ندارد.
محمودی با اشاره به اینكه مسائل یكسان هستند اما ما شاهد تغییر مواجه نسل ها با این مسائل هستیم خاطر نشان كرد:در مواجه اول و نگاه فیلمسازانی چون مهرجویی ،در پایان فیلم شخصیت اصلی راه نجات را بازگشت به آغوش روستا و تشویق بازگشت از شهر می كنند در حالیكه در دهه ٦٠ مجیدی، بنی اعتماد و سایر فیلمسازان پیشنهاد ماندن در شهر و كنار آمدن با مسائل را مطرح می كنند .
وی افزود :در دهه ٩٠و با گسترش موج شدید مهاجرت به تهران به گونه ایی دعوایی بر سر ماندن در تهران شكل میگیرد، افراد از شهر عبور كرده اند و مسئله اینجاست كه اصولا این شهر از آن كیست؟!
مواجه سینما با مشهد
محمودی در خصوص مواجه با شهر مشهد در آثار سینمایی گفت: مشهد از جمله شهرهایی است كه سینما روی خوش به آن نشان داده است.
وی اظهار می كند: برخلاف چهره بسیاری از شهرهای دیگر در آثار سینمایی مشهد شهری شاداب و با روحیه خوب است كه از جمله این آثار میتوان به سه گانه صدرعاملی به نام های شب، شب و تنهایی و در انتظار معجزه و تك فیلم مهرداد فرید با نام دعوتنامه یاد كرد.
محمودی با انتقاد از اینكه اكثر فیلم هایی كه راجع به شهر مشهد هستند سفارشی می باشند بیان كرد: نباید در گیر حاشیه های ساخت فیلم ها بشویم.
وی افزود: بر خلاف شكل مواجه سینما با شهر تهران از طریق مسائل مواجه با شهر مشهد بوسیله فضاهای شهری است و ما شهری داریم به وسعت یك حرم.
محمودی خاطر نشان كرد: خیابان ها،مغازه ها و ...از مشهد دیده نمی شوند و عموما نگاه ها به شهر توریستی است و اساسا مسئله ای نیست كه در نگاه سینما به شهر مشهد حل نشود.
ما چه چیزهایی از شهر را در سینما نمی بینیم
وی ادامه داد: برخلاف شب های تهران كه تصویری تیره و ترسناك دارند، نورهای حرم امام رضا در شهر مشهد تصویر روشنی از شب های این شهر به نمایش در می آورند ،بی پناهی در این شهر وجود ندارد و مشكل سرپناه به واسطه حضور حرم مسئله ای حل شده به نمایش در میاید، در واقع حرم سرپناهی است به وسعت شهر.
وی با اشاره به نواقص بازنمایی در سینما گفت: طبق آمارها ٤٠درصد جمعیت شهر مشهد حاشیه نشین هستند اما در آثار سینمایی اثری و صدایی از آنان نیست و این همان نگاهیست كه در مورد صدای خوشی های شهر تهران وجود دارد و مسئله اینجاست كه ما چه چیزهایی از شهر را در سینما نمی بینیم.
محمودی همچنین با بیان اینكه بدبینی در همه آثار هنری نسبت به تهران وجود دارد عنوان كرد: با وجود قوانین و ممیزی های موجود در سینمای ایران، چیزهایی كه ما می بینیم در واقع حداكثر چیزی است كه میتوان دید.
وی افزود: غلبه چرخه ی بصری به این معناست كه گویی جهان بر پرده نمایش است و اگر چیزی به تصویر درنیاید حتی گویی اتفاق نیافتاده است، حتی در دنیای كنونی تصاویر ثبت شده از افراد در صفحات مجازیشان نیز میتواند اطلاعات بسیاری از زندگی او به سایرین بدهد
این جامعه شناس گفت:تصاویر قابلیت برساختن دارد و واقعیت های ساخته شده روایت های قابل مطالعه اند و بازنمایی كمبودهایی دارد كه نمی توان از آن چشم پوشی كرد، بازنمایی محدودیت هایی دارد.
محمودی بیان كرد: سینما در دنیای كنونی توانسته تصویری را ارائه كند كه پیش از آن هیچ رسانه ایی نمی توانسته است.
وی در خصوص شكل مواجه سینما با شهر عنوان كرد: شكل مواجه با شهر بصورت مسائل شهری است و نه فضاهای شهری، اما این فضامندی هم در سینما قابلیتی است كه رسانه های دیگر ندارد!
محمودی اظهار كرد: سینمای
وی ادامه داد: پیش از فیلم دختر لر در ایران تصاویری از پرسه های كوتاه در شهر وجود دارد كه بیشتر مستند است، تصاویری از فضاهایی كه اكنون وجود ندارند، پیش از فیلم دختر لر نگاه ها به شهر بیشتر توریستی و از این دید بوده است.
محمودی خاطر نشان كرد: مواجه تناقض آمیز و مساله آمیز از دهه ٣٠آغاز شده و تا كنون نیز ادامه دارد، از این دهه دغدغه سینماگران گذاشتن تهران در مقابل سایر شهرستان هاست اما جز موارد استثناء شهری جز تهران در سینما دیده نمیشود!
وی گفت: اگر در آثار سینمای ایران نشانه و وجه مشخصی از یك شهر وجود نداشته باشد فضاهای فیلم بلافاصله به تهران نسبت داده می شوند، شهری كه همه مصائب به آن نسبت داده میشوند و در سالهای دهه ٣٠ نیز مواجه ها با تناقض میان شهر و روستا است مثل فیلم آقای هالو.
محمودی ادامه می دهد:جریان اصلی سینمای ایران در دهه ی ٣٠و٤٠ به سمت حكومتی شدن میرود و فیلم ها تبدیل به دستگاه تبلیغاتی میشوند،آثاری كه به توسعه شادباش میگویند و شكاف هایی را با دوره پیش از خود باعث می شوند.
وی این دوره را شروع موج نو سینمای ایران و حضور سینماگرانی
محمودی اظهار می كند: دهه ی ٥٠ اوج شكوفایی اجتماعی است و سینما نیز به همین سمت میرود و مسائلی چون مهاجرت، مسكن و بیكاری به وضوح دیده میشوند، این شكل از مواجه به معنای برخورد با تهران از دهه ٤٠تا دهه ٩٠تفاوتی نكرده است.
وی سه ایماژ در سه دوره زمانی متفاوت را مورد قیاس قرار داده و مطرح می كند: تعارض میان بالای شهر و پایین شهر در فیلم رگبار پیش از انقلاب حتی بدون نشان دادن بالای شهر وجود دارد، بالای شهری كه حتی بیننده آن را نمیبیند اما تناقض آن با پایین شهر كاملا آشكار است حتی در نشانه شناسی حركت كالسكه در قسمتی از فیلم از بالا به پایین برای ورود به پایین شهر.
محمودی افزود این تناقض در دهه ٧٠هم در فیلم بچه های آسمان مجید مجیدی دیده میشود، مسئله فقر،بیكاری ،مسكن و بازم هم تناقض بالای شهر و پایین شهر، و این مسئله چنان به تصویر كشیده می شود كه گویی هیچ ارتباط انسانی میان این دو وجود ندارد.
این جامعه شناس همچنین فیلم خط ویژه كیمیایی در دهه ٩٠را ادامه همین نگاه می داند، حاكمیت پول بر روابط انسانی و شهر فاسدی كه رفاقتی در آن وجود ندارد.
محمودی با اشاره به
وی افزود :در دهه ٩٠و با گسترش موج شدید مهاجرت به تهران به گونه ایی دعوایی بر سر ماندن در تهران شكل میگیرد، افراد از شهر عبور كرده اند و مسئله اینجاست كه اصولا این شهر از آن كیست؟!
مواجه سینما با مشهد
محمودی در خصوص مواجه با شهر مشهد در آثار سینمایی گفت: مشهد از جمله شهرهایی است كه سینما روی خوش به آن نشان داده است.
وی اظهار می كند: برخلاف چهره بسیاری از شهرهای دیگر در آثار سینمایی مشهد شهری شاداب و با روحیه خوب است كه از جمله این آثار میتوان به سه گانه صدرعاملی به نام های شب، شب و تنهایی و در انتظار معجزه و تك فیلم مهرداد فرید با نام دعوتنامه یاد كرد.
محمودی با انتقاد از اینكه اكثر فیلم هایی كه راجع به شهر مشهد هستند سفارشی می باشند بیان كرد: نباید در گیر حاشیه های ساخت فیلم ها بشویم.
وی افزود: بر خلاف شكل مواجه سینما با
محمودی خاطر نشان كرد: خیابان ها،مغازه ها و ...از مشهد دیده نمی شوند و عموما نگاه ها به شهر توریستی است و اساسا مسئله ای نیست كه در نگاه سینما به شهر مشهد حل نشود.
ما چه چیزهایی از شهر را در سینما نمی بینیم
وی ادامه داد: برخلاف شب های تهران كه تصویری تیره و ترسناك دارند، نورهای حرم امام رضا در شهر مشهد تصویر روشنی از شب های این شهر به نمایش در می آورند ،بی پناهی در این شهر وجود ندارد و مشكل سرپناه به واسطه حضور حرم مسئله ای حل شده به نمایش در میاید، در واقع حرم سرپناهی است به وسعت شهر.
وی با اشاره به نواقص بازنمایی در سینما گفت: طبق آمارها ٤٠درصد جمعیت شهر مشهد حاشیه نشین هستند اما در آثار سینمایی اثری و صدایی از آنان نیست و این همان نگاهیست كه در مورد صدای خوشی های شهر تهران وجود دارد و مسئله اینجاست كه ما چه چیزهایی از شهر را در سینما نمی بینیم.
محمودی همچنین با بیان اینكه بدبینی در همه آثار هنری نسبت به تهران وجود دارد عنوان كرد: با وجود قوانین و ممیزی های موجود در سینمای ایران، چیزهایی كه ما می بینیم در واقع حداكثر چیزی است كه میتوان دید.
