۰
تاریخ انتشار
چهارشنبه ۲۱ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۱۳:۵۶
محقق و پژوهشگر افغانستانی در گفتگو با خبرگزاری رضوی تاکید کرد:

امامت، مهمترین کلیدواژه اندیشه رضوی است/نهاد امامت با سکولاریسم در تضاد است

امامت، مهمترین کلیدواژه اندیشه رضوی است/نهاد امامت با سکولاریسم در تضاد است
امان الله شفایی، محقق و پژوهشگر افغانستانی در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری رضوی در اردبیل با اعلام اینکه اندیشه و سیره حضرت امام رضا(ع)، سرشار از تحولات و فرازهایی است که می­توان آن را با عیار مسایل و ایده­ های جدید مورد سنجش قرار داد، گفت: اصل «امامت» به عنوان مهمترین کلیدواژه اندیشه رضوی است و از نظر حضرت علی ابن موسی الرضا(ع)، هر اندیشه و جریانی به دور از این اصل نامشروع و مردود است.
وی با اشاره به ورود عَلمانیت به فرهنگ عرب در یک قرن اخیر، اظهار داشت: بسیاری از اندیشمندان، علمانیت را در زبان انگلیسی، سکولاریسم ترجمه کرده اند. عَلمانیت ایده و اندیشه ­ای است که بر عرفی­ شدن، دنیایی­ شدن، جدایی دین از سیاست و یا دین از دنیا تاکید ویژه ای داشته و دارد. اگرچه علمانیت مخلوق دنیای مدرن است، اما ریشه در تاریخ اسلام دارد.
 برگزیده همایش بین المللی گفتگو و مناظرات رضوی با بیان اینکه یافته­ ها نشان می­دهد اندیشه و سیره امام رضا(ع) در مقابل علمانیت و عرفی شدن قرار دارد و آن حضرت همواره سعی کرده اند تا از تکوین نخستین هسته­ های علمانیت در طلیعه قرن سوم ، جلوگیری کنند. می­توان گفت که از میان نسب اربعه، میان علمانیت و مبانی اندیشه امام رضا(ع)، نسبت تباین یا تنافی برقرار بوده است.
امان الله شفایی با اعلام اینکه هرچند که ابعاد و زوایای اندیشه و سیره امام رضا(ع) بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مورد توجه و پژوهش محققان و نویسندگان حوزه اندیشه­ های دینی قرار گرفته است، گفت: بی­گمان بررسی علمانیت که اصالتا واژه عربی است و معادل آن در انگلیسی «سکولاریسم» و در فارسی «عرفی ­شدن» آمده است، بحثی است که مغفول مانده و به جایگاه آن در اندیشه و سیره رضوی چندان پرداخته نشده است.
وی افزود:در حالی که اکنون اندیشه­ های مبتنی بر علمانیت و سکولاریسم تار و پود خود را در جوامع اسلامی و بویژه محافل علمی و فرهنگی تنیده ­است، بررسی و نقد آن با اتکا به منابع و مبانی دینی امری ستوده و ضروری است. علمانیت محصول دوران مدرنیته است که بویژه پس از انقلاب کبیر فرانسه و نضج گرفتن نهضت­ های آزادی خواهی، اروپا و سپس سایر مناطق جهان را فرا گرفت.در قرون اولیه اسلامی، بویژه دوره امامت امام رضا(ع)، چنین مفهوم و اندیشه­ ای چارچوب روشنی نداشته و کاملا غریب بوده است.
این محقق و پژوهشگر حوزه قرآنی و مذهبی، تصریح کرد: اندیشه ­ها و نظریه­ ها در خلا خلق نمی­ شوند و رشته­ های دور و نزدیکی آنان را به گذشته متصل می­کند و گرایش­ های علمانیستی هم که امروز جهان اسلام را مبتلا کرده است، ریشه در گذشته داشته است. در حال حاضر بسیاری از متفکران بویژه در جهان عرب، تلاش بسیاری به خرج می­دهند تا برای آموزه جدایی دین از سیاست از منابع دینی بویژه قرآن کریم و سیره و سنت پیامبر(ص) و بزرگان دین توشه بگیرند.
وی با بیان اینکه هرچند دوره امامت ائمه(ع) به دلیل برکناری اغلب آنان از قدرت، شبیه به هم بوده است، اما دوره امامت امام رضا(ع) چه زمانی که در مدینه بودند و چه در دوره­ای که به مرو منتقل شدند، تا حدودی متفاوت بوده است، اظهار داشت: حضور امام(ع) در مرو و ورود قهرآمیزشان به دستگاه خلافت به عنوان ولیعهد، شرایط جدیدی بوده که امام رضا(ع) در آن قرار گرفته و به تبع آن در حوزه ­های امامت دینی و سیاسی، کارنامه برجسته ­ای از خود برجای گذاشته است.
برگزیده جشنواره بین المللی امام رضا(ع) با اشاره به شرایط و ویژگی های دوران امامت و ولایت حضرت علی ابن موسی الرضا(ع)، گفت: هرچند که در دوره خلافت هارون الرشید، امام رضا(ع) به دلیل تنگناهای موجود، موفق نشدند وجه امامتِ سیاسی­ شان را اعمال کنند، اما پس از مرگ هارون، فضای حاکم بر قلمرو خلافت عباسی تا حدودی تغییر کرد و حضرت علی ابن موسی الرضا(ع)با استفاده از شکاف موجود در دستگاه خلافت، موفق شدند مکانیسم­ های امامت سیاسی را فعال کنند. وی با اعلام اینکه این وضعیت با انتقال امام به مرو وارد مرحله تازه ­ای شد، افزود: این مرحله هرچند کوتاه بود و حضرت تحت نظر مستقیم خلیفه عباسی قرار داشتند، اما بدون تردید از لابلای کنش­ های سیاسی و مباحث علمی و رهنمودهای دینی امام(ع)، می­توان دریافت که دیدگاه ایشان نسبت به مقوله ­ای که امروز تحت عنوان «علمانیت»(عرفی­ شدن) شناخته می­ شود، دیدگاهی برگرفته از اصل تباین و تنافی بوده است.
امان الله شفایی با اظهار اینکه  علمانیت مقوله ­ای است که در برابر آموزه امامت قرار می­ گیرد، گفت:در فرهنگ شیعه، امامت، مفهومی دینی سیاسی است که جایگاه آن در نظام آرمانی شیعیان کاملا روشن است. در فرهنگ شیعی، سیاست دینی در ذات امامت قرار دارد و مقام امامت همانند مقام نبوت، حامل رهبری دینی و سیاسی امت اسلامی به سمت مقاصد متعالی است.
وی با تاکید بر اینکه نسبت میان علمانیت و امامت، نسبت تضاد یا تنافی است و ذات و جوهره این دو مقوله هرگز در یک مدار قرار نمی­ گیرند، تصریح کرد:
فرهنگ شیعی، آموزه «ولایت» به عنوان مکمل اصل امامت به صورت خودکار افکار علمانیستی را از ساحت مکتب شیعه دور می­ کند. ولایت وجه سیاسی امامتی است که در ادامه نبوت قرار دارد. در تفکر شیعی و ائمه علیهم السلام، حکومت تا تحت رهبری کامل امام معصوم(ع) قرار نگیرد، مشروع نیست.
این محقق و پژوهشگر افغانستانی با اعلام اینکه در فرهنگ رضوی، هیچ کلامی از امام رضا(ع) در حد حدیث قدسی معروف به «سلسلة­­الذهب» که در جمع محدثین و مردم نیشابور ایراد شد، حقیقت امامت و ابعاد دوگانه آن را توضیح نمی ­دهد، اظهار داشت: در این حدیث شریف، دریایی از معنا نهفته است. در این حدیث عبارت «لا اله الا الله» اشاره به بحث توحید خداوند متعال دارد و جمله «بشرطها و شروطها و انا من شروطها»، بحث امامت را مطرح می‌کند.
وی با بیان اینکه در حوزه عمل اجتماعی و سیاسی نیز امام رضا(ع) بویژه پس از عزیمت به خراسان بر بحث­ های مربوط به ولایت و امامت تاکید ویژه ای داشته اند، گفت: با رواج ترجمه کتب فلسفی یونانی و جنبش پیروان ادیان دیگر در خرده‌گیری بر اسلام، جریان­ های علمانی رفته رفته شکل اجرایی به خود می گرفتند و در نتیجه عرصه فرهنگی جامعه، نیازمند ارشاد و هدایت‌گری بود. از سوی دیگر، ریاکاری مامون در پوشیدن جامه زهد و برگزیدن لقب «امام» برای خود، ابهامات زیادی را بویژه در میان شیعیان پدید آورده بود که در این شرایط حضرت امام رضا(ع)، با درایت و همت مضاعف و با آگاهی، وارد میدان شدند و در کانون­ های پر تنشی چون بصره و خراسان، پاسخ‌گوی پرسش علمای ادیان شدند و در عین حال به روشن‌گری اذهان مسلمانان در جهت افشای تزویرهای مامون پرداختند.
امان الله شفایی، یکی از این روشن­گری های حضرت امام رضا(ع) را، شناساندن مقام و شان امامت عنوان کرد و گفت:بدون تردید پس از امام علی­(ع)، در میان ائمه(ع)، هیچ امامی در حد امام رضا(ع) درگیر مسائل و مباحث خلافت و امامت نشد. از منظر امام رضا(ع)، میان خلافت رایج و خلافت واقعی، فاصله بسیاری وجود داشت و به همین دلیل آن حضرت نسبت به سوء استفاده حاکمان عباسی در شرعی­ سازی خلافت سخت حساس بود.
وی با اعلام اینکه امام رضا(ع) با معرفی ائمه به عنوان «خلفای خداوند در زمین» از یک سو حکومت سایر خلفا را به رسمیت نمی­ شناسند و از سوی دیگر به بطلان جایگاه و القابی که خلفا به خود منتسب می کردند، تاکید می کرد، اظهار داشت: از دیدگاه شیعه، مصداق خاص «خلیفة الله فی ­الارض»، کسی است که خداوند او را برگزیده و امام مردم قرار داده است و پیامبران و امامان معصوم، مصادیق خلفای الهی بر روی زمین هستند؛ نه این که کسی خود ادعای خلافت و امامت کند و با سوءاستفاده از دین رهبری امت اسلامی را به دست بگیرد.
این محقق و پژوهشگر حوزه دین و مذهب با تاکید بر اینکه در اندیشه و سیره امام رضا(ع)، حکومت دینی جای پای محکمی دارد، گفت: در منطق حضرت امام رضا(ع)، هیچ حکومتی بدون تکیه به آموزه ­های دینی و قرار گرفتن تحت رهبری زعیم دینی، مشروعیت نداشته و در ردیف حکومت­ های طاغوت قرار می­ گیرد. از منظر آن حضرت، هرحکومتی هرچند که پسوند اسلامی را هم به خود ضمیمه کند، به آن دلیل که حکومت شرعی را غصب کرده است، ظالم و در نتیجه در ردیف حکومت­ های عرفی نامشروع است.
وی افزود: ماجرای پیشنهاد واگذاری مقام خلافت به امام(ع) توسط مامون عباسی نشانه روشنی است که از منظر امام(ع)، سیستم خلافت در ذات خود غیرشرعی است و در نتیجه امام(ع) نمی ­تواند رهبری یک سیستم سیاسی نهادینه­ شده اما نامشروع را به عهده گیرد.
امان الله شفایی با تاکید بر اینکه مهمترین عنصر برای تشکیل حکومت دینی، وجود رهبر دینی است، اظهار داشت: در مکتب تشیع، در دوره حیات پیامبر گرامی اسلام، شخص پیامبر(ص) این مقام را در اختیار دارد و پس از ایشان، هر دو جنبه رهبری دینی و سیاسی حضرت پیامبر به امام منتقل می­ شود. امامت دینی، بدون امامت سیاسی کامل نیست و این حقیقتی است که در اندیشه و سیره حضرت رضا(ع) به وضوح تبیین شده است.
وی تصریح کرد:در منظومه رهبری دینی فرهنگ رضوی، رهبری سیاسی جایگاه خاصی دارد.
این محقق افغانستانی با بیان اینکه در فرهنگ شیعه، امامت آموزه ­ای است که به مانند نبوت، دارای شئون دینی و دنیایی و یا الهی و سیاسی است، گفت: امامت دینی بدون امامت سیاسی و یا بالعکس مفهوم اصیل امامت را از معنا تهی می­کند. واژه «امامت»در قلب گفتمان امام رضا(ع) قرار داد. حضرت امام رضا(ع) چه در مدینه و چه در خراسان، دغدغه دفاع از آموزه امامت و ولایت را داشتند و در فرازهای بسیاری چه در مصاف با عوامل خلافت و چه در مواجهه با اصحاب مکاتب و جریان­ها، سعی بلیغی به خرج دادند تا حقانیت امامت را تبیین کنند.
وی با اشاره به تاثیرات رویداد مهم و جهانی جشنواره بین المللی امام رضا(ع) در زمینه سازی برای نشر و گسترش معارف و فرهنگ رضوی، از برگزارکنندگان همایش گفتگو و مناظرات رضوی قدردانی کرد و با اعلام اینکه در دو دوره این همایش حضور داشته است، بر ضرورت استمرار و تداوم این حرکت فرهنگ ساز تاکید کرد و گفت: اردبیل، در این چهار دوره به شایستگی این همایش را برگزار کرده و می تواند در فرهنگ سازی برای گفتگو و مناظره در دنیا تاثیرگذار باشد.
https://www.razavi.news/vdcbz0bf.rhbz9piuur.html
razavi.news/vdcbz0bf.rhbz9piuur.html
کد مطلب ۳۷۶۹۷
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما