شناخت دوست، یکی از بهترین بهرههای سفرهای زیارتی است
امام صادق علیهالسلام نیز فرمود: هیچکس را دوست خود مشمار تا آنکه او را در سه چیز بیازمایی:
اول آنکه او را به خشم آوری و ببینی آیا این خشم او را از حق به باطل میکشاند؟ دوم با دینار و درهم (در امور مالی) سوم زمانی که با او مسافرت میکنید.
هنگام بروز مشکلات و سختیها در سفر، میتوان دوست واقعی را شناخت. زمانی که همهچیز خوب و منظم است، میان دوستان مشکلی بروز نمیکند، لیکن اگر هنگام دشواریها و سختیها همراه و همسفر، پایدار و مقاوم باقی ماند و دوست خود را تنها نگذارد، معلوم میشود در دوستی خویش صادق بوده و در این آزمون موفق شده است.
امیر مؤمنان علی علیهالسلام یافتن چنین دوستانی را نیازمند پیمودن راهی بس دراز و طولانی میداند.
راههای تحکیم دوستی در سفر
زائران معمولاً در سفر دوستانی مییابند که تا پایان عمر با یکدیگر مأنوس گشته، همچون برادر باهم زندگی و معاشرت میکنند. پیشوایان دینی برای تحکیم این اخوت و پیوند، راههایی را مطرح کردهاند که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
1- خوشخویی با مردم، امام علی علیهالسلام فرمود: «خوشخویی محبت ایجاد نموده و دوستی را پابرجا میکند.»
2- خوشرفتاری با مردم، امام علی علیهالسلام فرمود: «هرکس خوشرفتاری پیشه کند، دوستانش فراوان شوند.»
3- اخلاص در دوستی، امام علی علیهالسلام همچنین فرمود: «دوست واقعی از دوستیاش برنمیگردد، گر چه در حقّش جفا شود.»
4- خوشرویی، حضرت علی علیهالسلام فرمود: «خوشرویی و گشادهرویی، موجب دوام دوستی است.»
5- رعایت ادب، امام کاظم علیهالسلام فرمود: «ادب و احترام میان خود و برادر دینیات را از بین مبر؛ زیرا از میان رفتن آن، حیا و شرم را از بین میبرد و بر جای بودن ادب، پایدار بودن دوستی را به دنبال دارد.»
6- اظهار دوستی، امام علی علیهالسلام فرمود: «با اظهار دوستی، دوستی پدید میآید.»
7- تواضع، حضرت علی علیهالسلام فرمود: «میوه تواضع، دوستی است.»
8- وفاداری، امام علی علیهالسلام فرمود: «عامل انس گرفتن مردم، وفاداری است.»
9- رعایت انصاف، امام علی علیهالسلام فرمود: «باانصاف، برادری تداوم مییابد.»
10- مدارا با مردم، حضرت علی علیهالسلام فرمود: «مدارا و نرمی و بخشندگی انسان، او را محبوب دشمنانش میکند.»
نامهنگاری
خانواده، خویشان و دوستان مسافر، از زمانی که او به سفر میرود تا وقتی برمیگردد، دوست دارند پیوسته از او خبر بگیرند. درگذشتههای دور که ارتباط تلفنی محدود بوده و یا در برخی مناطق امکانپذیر نبوده، مسافران با تلگراف و نوشتن نامه، خویشاوندان و دوستان خود را از سلامتی خویش باخبر میساختند.
امام صادق علیهالسلام در این زمینه فرمود: التَّوَاصُلُ بَیْنَ الِإِخْوَانِ فِی الْحَضَرِ التَّزَاوُرُ وَ فِی السَّفَرِ التَّکَاتُبُ». رابطه میان برادران در وطن با یکدیگر دیدار کردن و دیدوبازدید و در سفر، نامهنگاری است.
بنابراین شایسته است مسافر، بهویژه در زمان کنونی که ارتباطات رشد چشمگیری یافته، با خانواده خود تماس گرفته، نگرانی آنان را برطرف سازد.