پژوهشگر اربعین در گفتگو با خبرگزاری رضوی پاسخ داد؛
پدیده اربعین چگونه می تواند وضعیت شیعه و جهان اسلام را بهبود و ارتقاء کاهش بخشد؟
اربعین حسینی به عنوان یکی از پرشکوه ترین نمادهای شیعه که ائمه اطهار بر انجام آن تاکید داشته اند بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در سالهای اخیر جلوه ای جهانی به خود گرفته است؛ حضور مسلمانان از فرق مختلف در کنار غیر مسلمانان اهمیت آزادگی و ماندگاری ایثار را در دل قرن ها نشان می دهد؛ تبیین استفاده صحیح از ظرفیتهای اربعین و بهره مندی از باورهای شیعی و ارتقای وحدت جهان اسلام حول محور اربعین حسینی موضوع گفت و گوی ما با حجت الاسلام عبدالکریم پاک نیا مدرس حوزه و دانشگاه است که در ادامه آمده است.
آیا اربعین آنطور که برخی علاقمندان معتقدند یک پدیده تمدنی است یا یک رویداد فرهنگی بزرگ؟
رویداد اربعین حسینی هم فرهنگی است ،هم پدیده تمدنی. رویداد فرهنگی شیعی که در مسیر پدیده تمدنی قرار گرفته و آثار و برکات فراوانی به دنبال خواهد داشت؛ رویدادی که آثار آن نه تنها عالم تشییع بلکه جهان اسلام و کل عالمیان را از تمدن سازی اسلامی بهره مند خواهد کرد. اربعین نماد وحدت شیعیان؛ مسلمانان و آزادیخواهان و افرادی است که در راستای پیاده سازی اهداف اخلاقی انسانی در جامعه بشری تلاش می کنند؛ اربعین نماد اخلاق انسانی؛ مساوات؛ برادری و قدرت نمایی مظلومان عالم در برابر کفر جهانی؛ تقویت باورها ؛ زمینه ساز عصر ظهور و تکریم انسانهای کامل است.دراربعین شیعیان؛مسلمانان وآزادیخواهان الگویی به نام امام حسین علیه السلام را تکریم می کنند که از شخصیتی عظیم و یارانی با امتیازهای ویژه انسانی برخوردار است؛ انسانی که بزرگداشت هدف و راه وی منجر به نهادینه شدن اخلاق اسلامی در جامعه می شود؛ لذا جلوگیری از وارد شدن آسیب های احتمالی به اربعین و عدم اجازه به دشمن در سوء استفاده از اربعین باید مورد توجه قرار داده شود چرا که فرق های منحرف در اربعین حسینی به دنبال بهره برداری به نفع خود هستند؛ ایجاد تفرقه از جمله مسائلی است که برخی از دشمنان مسلمان و یا شیعه نما چون شیعیان لندن نشین و طرفداران احمد بن حسن دنبال می کنند تا با دامن زدن به تبلیغات غیر واقعی ارکان وحدت دو ملت ایران و عراق را بر هم زنند؛ همچنین رسانه های مزدور فارسی زبان نیز از هر گونه تحت الشعاع قرار دادن مراسم اربعین حسینی در ایجاد تفرقه و اختلاف کوتاهی نمی کنند؛ لذا می توان گفت پدیده اربعین رویدادی فرهنگی و تمدن ساز اسلامی است که گسترش ارزشهای اسلامی را مورد نظر قرار داده است از این جهت باید مراقب باشیم دراین رویداد فرهنگی دینی به موضوعاتی چون حجاب؛ نماز بی توجهی نکنیم و به پای اربعین ننویسیم؛ در مراسم اربعین اسراف نکنیم و اشرافی گری را در این راهپیمایی وارد نکنیم؛ برطرف کردن ضعف های احتمالی در موکب ها موضوعی است که سال به سال می تواند عظمت این رویداد فرهنگی را در راستای رسیدن به تمدن اسلامی افزایش دهد.
از اربعین برای بهبود و ارتقای شرایط جهان تشییع و شیعیان چقدر می توان انتظار داشت؟
اربعین استمرار فرهنگ مقاومتی است که در عاشورا پی ریزی شد؛ از این جهت تداوم آن مصداق تکرار حماسه حسینی در راه حق است.اگر تمام شیعیان عالم را فارغ از حضور شیعیان انگلیسی ومزدورانی که سعی می کنند اهداف مقدس عاشورایی و مهدویت را به بیراهه بکشند به زیر پرچم اربعین هدایت کنیم؛ با زیارت اربعین و به جای آوردن مراسم اربعین حسینی می توان به نحو احسن آموزه های اهل بیت علیهم السلام را در جهان تشییع تبلیغ کرد. احیای مکتب عاشورا در عالم تشییع به دست اربعین حسینی محقق می شود؛ چرا که اربعین حسینی همان مسیری را پیش روی ما قرار می دهد که حضرت سجاد علیه السلام سی و پنج سال بعد از عاشورا و حضرت زینب در باقیمانده عمر خویش به مردم گوشزد کردند؛ ما هم می توانیم با بهره مندشدن از فضائل اربعین پیام آور اهداف عاشورا برای نسل های بعدی خود باشیم. در این مسیر برای وحدت افزایی عالم شیعه و انسجام هر چه بیشتر باید از رهنمودهای پیام آوران عاشورا استفاده کرد.
باور مهدویت تا چه میزان می تواند در وحدت بخشی و حل مسائل و مشکلات عالم تشییع کمک کننده باشد؟
یکی از مهمترین اعتقادات وباورهای شیعه مساله مهدویت است؛ ازاین رو می توان اربعین حسینی را زمینه ساز عصر ظهورعنوان کرد. هنگامی که از عصر ظهور و انقلاب جهانی حضرت مهدی علیه السلام سخن می گوییم؛ منظور ما ایجاد یک انقلاب سیاسی، اجتماعی و نظامی ساده نیست، بلکه توجه عالم تشییع یا عالم بشریت به مضامین و معارفی است که در روایات اسلامی عنوان شده است. قطعا بسیاری از تحولات فرهنگی اسلامی را با آموزه های حسینی و ظرفیت مهدویت می توان رقم زد، چرا که تحول اربعینی زمینه سازحرکت به سمت حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام خواهد بود. بی شک از عرصه ظرفیت مهدویت باید بینش های مادی را به بینش های معنوی تبدیل کرد و کوته فکری افراد را با دوراندیشی و تفکرات عمیق انسانی قرار جایگزین کرد. قطعا نباید اربعی را صرفا یک زیارت یا پیاده روی و عزاداری ساده فرض کرد؛ چرا که اربعین ما را به تفکرمهدویت شیعی متصل می کند. اربعین فرصت مغتنمی در صیانت از کیان شیعه است و در این فرصت است که می توان موضوع امام شناسی که یکی از مهمترین اعتقادات شیعه است را با تاکید بر زیارت اربعینی که از کلام نورانی امام صادق علیه السلام به ما رسیده به درستی شناساند. زیارتنامه ای پر محتوا با مضامین دینی عالی که بهترین پشتوانه فرهنگی اربعین ب شمار می رود.قطعا بدون این زیارت نامه شیعه نباید به سراغ اربعین برود؛ ولایت موضوع مهمی است که در زیارت اربعین آمده است؛ اینکه امام ولی وحبیب خداست به ما می آموزد که اگر تحت پرچم ولایت قرار بگیریم آثار فراوان روح و جسمی فراوانی به دست می آوریم؛ آثاری چون تزکیه روح و ترویج توحید واقعی همه و همه از آموزه های اربعین حسینی است که توجه به آن منجر به توسعه باورهای شیعه و وحدت شیعیان می شود.
آیا اربعین می تواند فراتر از جهان تشییع به اصلاح و پیشرفت و ترمیم مسائل و بحران های جهان اسلام کمک کند؟
در زیارت اربعین موضوع توحید که همه مسلمانان جهان به آن اعتقاد کامل دارند مورد تاکید قرار گرفته است. با آموزه های اربعین حسینی می توان همه موحدان عالم را تحت پرچم امام حسین قرار داد چرا که امام حسین علیه السلام ولی خدا و موحدی خالص است که نماد مقاومت و ظلم ستیزی است. امام حسن عسکری علیه السلام حضور در مراسم اربعین حسینی را یکی از پنج نشانه مومن عنوان کرده است. زیارت اربعین همانند نماز است؛ فریضه ای به نام نماز که همه مسلمانان را تحت یک صف واحد قرار می دهد؛ نمازی که تنها برای عبادت نیست؛ بلکه برای صبور شدن و حل مسائل و مشکلات زندگی است؛ لذا زیارت اربعین انسان را در برابر ظالم شجاع و آگاه می کند؛ اربعین نماد مقاومت است و دعوت همه مسلمانان عالم به ظلم ستیزی و تولی و تبری. در زیارت اربعین و درمناسک حسینی با دلهای شکسته واشک های جاری با شهدای کربلا پیمان می بندیم که رهرو راستین آن گرامیان و پاسدار مکتب عاشورا باشیم که تولی وتبری را به ما آموخته اند. دوست آن حضرت ودشمن دشمنان امام حسین علیه السلام یکی از آموزه های زیارت اربعین است؛ مخالفت با یزیدیان زمان و بنده صالح خدا بودن آموزه های اربعین است که نه تنها برای جهان اسلام بلکه برای غیر مسلمانان علاقمند به ارزشهای انسانی مفاهیم کاربردی و عملی زندگی دارد؛ لذا اربعین حسینی نه تنها فراتر از تشییع و جهان اسلام بلکه همه انسان های آزاده خواه را به سمت خود می کشاند تا ترویج دهده ارزشهای اخلاقی در جامعه باشند. راهپیمایی اربعین حسینی تبلور یک شهود کامل وعرفان اسـت، صحنه ای بی نظیر از صحرای محشرو عصر ظهور با حضور انسان هایی که پاسدار خوبی ها و دشمن رذائل هستند بنحوی که تحلیلگران غربی براین باورند که مراسم اربعین حسینی؛ مراسم سوگواری یا مراسم مذهبی صرف نیست، بلکه نشانه های پررنگی برای حفظ ارزشها در جهان اسلام است که به دنبال قرار دادن مسلمانان در یک صف واحد است.
آیا اربعین آنطور که برخی علاقمندان معتقدند یک پدیده تمدنی است یا یک رویداد فرهنگی بزرگ؟
رویداد اربعین حسینی هم فرهنگی است ،هم پدیده تمدنی. رویداد فرهنگی شیعی که در مسیر پدیده تمدنی قرار گرفته و آثار و برکات فراوانی به دنبال خواهد داشت؛ رویدادی که آثار آن نه تنها عالم تشییع بلکه جهان اسلام و کل عالمیان را از تمدن سازی اسلامی بهره مند خواهد کرد. اربعین نماد وحدت شیعیان؛ مسلمانان و آزادیخواهان و افرادی است که در راستای پیاده سازی اهداف اخلاقی انسانی در جامعه بشری تلاش می کنند؛ اربعین نماد اخلاق انسانی؛ مساوات؛ برادری و قدرت نمایی مظلومان عالم در برابر کفر جهانی؛ تقویت باورها ؛ زمینه ساز عصر ظهور و تکریم انسانهای کامل است.دراربعین شیعیان؛مسلمانان وآزادیخواهان الگویی به نام امام حسین علیه السلام را تکریم می کنند که از شخصیتی عظیم و یارانی با امتیازهای ویژه انسانی برخوردار است؛ انسانی که بزرگداشت هدف و راه وی منجر به نهادینه شدن اخلاق اسلامی در جامعه می شود؛ لذا جلوگیری از وارد شدن آسیب های احتمالی به اربعین و عدم اجازه به دشمن در سوء استفاده از اربعین باید مورد توجه قرار داده شود چرا که فرق های منحرف در اربعین حسینی به دنبال بهره برداری به نفع خود هستند؛ ایجاد تفرقه از جمله مسائلی است که برخی از دشمنان مسلمان و یا شیعه نما چون شیعیان لندن نشین و طرفداران احمد بن حسن دنبال می کنند تا با دامن زدن به تبلیغات غیر واقعی ارکان وحدت دو ملت ایران و عراق را بر هم زنند؛ همچنین رسانه های مزدور فارسی زبان نیز از هر گونه تحت الشعاع قرار دادن مراسم اربعین حسینی در ایجاد تفرقه و اختلاف کوتاهی نمی کنند؛ لذا می توان گفت پدیده اربعین رویدادی فرهنگی و تمدن ساز اسلامی است که گسترش ارزشهای اسلامی را مورد نظر قرار داده است از این جهت باید مراقب باشیم دراین رویداد فرهنگی دینی به موضوعاتی چون حجاب؛ نماز بی توجهی نکنیم و به پای اربعین ننویسیم؛ در مراسم اربعین اسراف نکنیم و اشرافی گری را در این راهپیمایی وارد نکنیم؛ برطرف کردن ضعف های احتمالی در موکب ها موضوعی است که سال به سال می تواند عظمت این رویداد فرهنگی را در راستای رسیدن به تمدن اسلامی افزایش دهد.
از اربعین برای بهبود و ارتقای شرایط جهان تشییع و شیعیان چقدر می توان انتظار داشت؟
اربعین استمرار فرهنگ مقاومتی است که در عاشورا پی ریزی شد؛ از این جهت تداوم آن مصداق تکرار حماسه حسینی در راه حق است.اگر تمام شیعیان عالم را فارغ از حضور شیعیان انگلیسی ومزدورانی که سعی می کنند اهداف مقدس عاشورایی و مهدویت را به بیراهه بکشند به زیر پرچم اربعین هدایت کنیم؛ با زیارت اربعین و به جای آوردن مراسم اربعین حسینی می توان به نحو احسن آموزه های اهل بیت علیهم السلام را در جهان تشییع تبلیغ کرد. احیای مکتب عاشورا در عالم تشییع به دست اربعین حسینی محقق می شود؛ چرا که اربعین حسینی همان مسیری را پیش روی ما قرار می دهد که حضرت سجاد علیه السلام سی و پنج سال بعد از عاشورا و حضرت زینب در باقیمانده عمر خویش به مردم گوشزد کردند؛ ما هم می توانیم با بهره مندشدن از فضائل اربعین پیام آور اهداف عاشورا برای نسل های بعدی خود باشیم. در این مسیر برای وحدت افزایی عالم شیعه و انسجام هر چه بیشتر باید از رهنمودهای پیام آوران عاشورا استفاده کرد.
باور مهدویت تا چه میزان می تواند در وحدت بخشی و حل مسائل و مشکلات عالم تشییع کمک کننده باشد؟
یکی از مهمترین اعتقادات وباورهای شیعه مساله مهدویت است؛ ازاین رو می توان اربعین حسینی را زمینه ساز عصر ظهورعنوان کرد. هنگامی که از عصر ظهور و انقلاب جهانی حضرت مهدی علیه السلام سخن می گوییم؛ منظور ما ایجاد یک انقلاب سیاسی، اجتماعی و نظامی ساده نیست، بلکه توجه عالم تشییع یا عالم بشریت به مضامین و معارفی است که در روایات اسلامی عنوان شده است. قطعا بسیاری از تحولات فرهنگی اسلامی را با آموزه های حسینی و ظرفیت مهدویت می توان رقم زد، چرا که تحول اربعینی زمینه سازحرکت به سمت حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام خواهد بود. بی شک از عرصه ظرفیت مهدویت باید بینش های مادی را به بینش های معنوی تبدیل کرد و کوته فکری افراد را با دوراندیشی و تفکرات عمیق انسانی قرار جایگزین کرد. قطعا نباید اربعی را صرفا یک زیارت یا پیاده روی و عزاداری ساده فرض کرد؛ چرا که اربعین ما را به تفکرمهدویت شیعی متصل می کند. اربعین فرصت مغتنمی در صیانت از کیان شیعه است و در این فرصت است که می توان موضوع امام شناسی که یکی از مهمترین اعتقادات شیعه است را با تاکید بر زیارت اربعینی که از کلام نورانی امام صادق علیه السلام به ما رسیده به درستی شناساند. زیارتنامه ای پر محتوا با مضامین دینی عالی که بهترین پشتوانه فرهنگی اربعین ب شمار می رود.قطعا بدون این زیارت نامه شیعه نباید به سراغ اربعین برود؛ ولایت موضوع مهمی است که در زیارت اربعین آمده است؛ اینکه امام ولی وحبیب خداست به ما می آموزد که اگر تحت پرچم ولایت قرار بگیریم آثار فراوان روح و جسمی فراوانی به دست می آوریم؛ آثاری چون تزکیه روح و ترویج توحید واقعی همه و همه از آموزه های اربعین حسینی است که توجه به آن منجر به توسعه باورهای شیعه و وحدت شیعیان می شود.
آیا اربعین می تواند فراتر از جهان تشییع به اصلاح و پیشرفت و ترمیم مسائل و بحران های جهان اسلام کمک کند؟
در زیارت اربعین موضوع توحید که همه مسلمانان جهان به آن اعتقاد کامل دارند مورد تاکید قرار گرفته است. با آموزه های اربعین حسینی می توان همه موحدان عالم را تحت پرچم امام حسین قرار داد چرا که امام حسین علیه السلام ولی خدا و موحدی خالص است که نماد مقاومت و ظلم ستیزی است. امام حسن عسکری علیه السلام حضور در مراسم اربعین حسینی را یکی از پنج نشانه مومن عنوان کرده است. زیارت اربعین همانند نماز است؛ فریضه ای به نام نماز که همه مسلمانان را تحت یک صف واحد قرار می دهد؛ نمازی که تنها برای عبادت نیست؛ بلکه برای صبور شدن و حل مسائل و مشکلات زندگی است؛ لذا زیارت اربعین انسان را در برابر ظالم شجاع و آگاه می کند؛ اربعین نماد مقاومت است و دعوت همه مسلمانان عالم به ظلم ستیزی و تولی و تبری. در زیارت اربعین و درمناسک حسینی با دلهای شکسته واشک های جاری با شهدای کربلا پیمان می بندیم که رهرو راستین آن گرامیان و پاسدار مکتب عاشورا باشیم که تولی وتبری را به ما آموخته اند. دوست آن حضرت ودشمن دشمنان امام حسین علیه السلام یکی از آموزه های زیارت اربعین است؛ مخالفت با یزیدیان زمان و بنده صالح خدا بودن آموزه های اربعین است که نه تنها برای جهان اسلام بلکه برای غیر مسلمانان علاقمند به ارزشهای انسانی مفاهیم کاربردی و عملی زندگی دارد؛ لذا اربعین حسینی نه تنها فراتر از تشییع و جهان اسلام بلکه همه انسان های آزاده خواه را به سمت خود می کشاند تا ترویج دهده ارزشهای اخلاقی در جامعه باشند. راهپیمایی اربعین حسینی تبلور یک شهود کامل وعرفان اسـت، صحنه ای بی نظیر از صحرای محشرو عصر ظهور با حضور انسان هایی که پاسدار خوبی ها و دشمن رذائل هستند بنحوی که تحلیلگران غربی براین باورند که مراسم اربعین حسینی؛ مراسم سوگواری یا مراسم مذهبی صرف نیست، بلکه نشانه های پررنگی برای حفظ ارزشها در جهان اسلام است که به دنبال قرار دادن مسلمانان در یک صف واحد است.
