لزوم امتداد شادی های اعیاد دینی در جامعه و تبیین صحیح مناسبت ها برای مردم

سید محسن میرطالبی کارشناس فرهنگی و مدرس دانشگاه سوره تهران در گفتگو با خبرنگار سرویس فرهنگ و جامعه خبرگزاری رضوی درباره اهمیت توجه و برنامه ریزی برای استفاده هر چه بهتر و بیشتر از اعیاد و مناسبت های دینی گفت: به طور کلی جامعه ایران از نظر جامعه شناختی حساسیت قابل توجهی در برگزاری مناسبت های مذهبی اعم از اعیاد یا عزاداریها دارد. مطالعه رفتارها و کنش مردم ایران از قدیم الأیام نشان میدهد که مردم به طور خودجوش برگزاری مناسبت های دینی را وظیفه خود میدانسته اند از این رو و از جنبه جامعه شناختی مردم هیچ گاه دولت یا حکومت های وقت را در این امر دخیل نکرده یا به دنبال حمایت و کمک حکومت ها نبوده اند؛ این مسئه تقریبا در تمام ادوار تاریخ اسلام در ایران بسیار پررنگ است. درونی و خودجوش بودن مناسبت های مذهبی جنبه معنوی قابل توجهی و بیشتری نیز داشته است. دولتها و حکومتها تنها می توانستهاند در جنبه ظاهری و نه به صورت عمیق وارد مقوله برگزاری مناسبتهای دینی شوند.

وی در این باره افزود: نکته دیگری که دراین مسئله می توان به آن پرداخت بحث رشد و تربیت مذهبی و اعتقادی است که در دههها و قرنهای پیش شیوه ای متفاوت از امروز داشته و تربیت دینی شاید متفاوتتر از حال حاضر بوده است. تربیت دینی گذشتگان ما براساس ورود و حضور مداوم همراه با خانواده در مساجد، حسینیهها و تکایا بوده است و در این بستر کودکان به آرامی جذب مسائل دینی شده و برگزاری و اهتمام به موضوعات مختلف دینی را در خود درونی می کردند. از سوی دیگر امروز متأسفانه میزان حساسیت ما به عنوان جامعه شیعی و اسلامی بر موضوع عزاداریها و برگزاری هرچه بهتر آن بیشتر از شادیها و اعیاد است و این یعنی نقطه ضعف بزرگی که در دراز مدت می تواند تهدیدزا باشد. بر فرض مثال ما دو ماه محرم و صفر را عزاداری می کنیم اما دهه ولایت این جشن و این شادی آنقدر برجسته و مشخص نیست که برای نسل های جدید درونی سازی شود لذا از کنار مناسبتهای مهمی چون عید غدیر و قربان به صورتی سطحی و ساده میگذریم بی آنکه پیام این مناسبت های دینی را به فرزندانمان بیاموزیم.

وی در این باره خاطر نشان کرد: جلال آل احمد جمله زیبایی دارد؛ "نیمه شعبان را چنان جشن میگیریم که  نوروز از حسد دق کند". او با بیان این جمله به دنبال آن است تا نشان دهد برگزاری اعیاد مذهبی ما تا چه اندازه باید ویژه و خاص باشد در حالی که بسیاری از جوانان ما فکر می کنند دین ما دین گریه و عزا است در حالی که ائمه اطهار علیهم السلام بر این موضوع تاکید کردهاند که  در "شادیهای ما شاد و در عزاداریهای ما غمناک باشید". قطعا نه از جنبه سیاسی و حکومتی بلکه از جنبه اعتقادی، حساسیت بر برگزاری شادی در جشن های مذهبی را باید بیش از پیش مورد توجه و اهتمام قرار دهیم و با آن به عنوان یک نیاز جامعه اسلامی رو به رو شویم.

سید محسن میرطالبی گفت: یکی از آسیب هایی که می تواند اهمیت مناسبتهای دینی را به حاشیه ببرد بیان یک واقعه بدون توجه به محتوای آن به صورت تکراری در هر سال است. یکی از دانشجویان بنده در پژوهشی در مهد کودک به موضوع قابل تأملی برخورده بود؛ مربی مهد کودک ماجرای عید قربان را به صورتی برای کودکان توضیح داده بود که پدر یعنی حضرت ابراهیم(ع) در این روز قصد بریدن سر فرزندش را داشته است! موضوعی که طرح آن به این شکل بدون داشتن پشتوانه فکری و نداشتن یک سبک ویژه و متناسب جهت تبیین آن، حتی برای بزرگترها نیز قابل هضم نیست چه برسد به کودکان و برخی از کودکان حتی رغبت و میل حضور در مهد کودک را از دست داده بودند لذا طرح فلسفه اعیاد و مناسبتهای دینی و ایمانی نیز باید براساس یک پشتوانه و توانمندی و مهارت فکری باشد تا کودکان، نوجوانان و جوانان را از نظر فکری و عاطفی برای پذیرش آن موضوع آماده شوند. قطعا بیان وقایع، چگونگی و فلسفه و چرایی مناسبت های دینی و مذهبی باید به گونه ای باشد که نتیجه آن گرایش هر چه بیشتر به باورهای دینی باشد و احیانا بصورت برعکس موجب ابهام و انزجار نشود.

این پژوهشگر روانشناسی دینی در پایان تاکید کرد: از سوی دیگر تکرار صرف تاریخی و روایی و عادی کردن تکرار آن رویدادها و عدم بازآموزی و درس آموزی از آنها ممکن است عدم تحول فردی و اجتماعی را به دنبال داشته باشد. با توجه به تغییرات سبک زندگی کنونی مردم به روز کردن کیفیت تبیین برگزاری مناسکی چون عید قربان و عید غدیر بسیار مهم است. یادمان باشد هرگز نباید از مراسمات دینی برداشت سیاسی کرد بلکه باید درس های اخلاقی و تربیتی آن را مورد نظر قرار داد. بیان بسیاری از مسائل دینی اگر به روز و با توجه به مشکلات مردم جامعه باشد و سطح دانش و معنویات مردم را افزایش دهد بهترین کارکرد فردی، خانوادگی و اجتماعی را از خود به جا میگذارد.