پژوهشگر اجتماعی در گفتگو با خبرگزاری رضوی:
رواج شادی و موج مثبت اندیشی راهکار حفظ ارتباط نسل های نو با مفاهیم دینی است
نادر صادقیان جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی در گفتگو با خبرنگار سرویس فرهنگ و جامعه خبرگزاری رضوی در خصوص بایسته های برنامه های فرهنگی در مناسبت ها و اعیاد دینی و چگونگی تناسب آنها با تحولات زمانه گفت: تحولات مختلفی از دهه های گذشته تا کنون زندگی بشر را در حوزه های گوناگون تحت تأثیر قرار داده است مانند ورود تکنولوژی به حیات اجتماعی بشر، ارتقای ابزارهای مورد نیاز زندگی، نگرش متفاوت نسل ها به موضوعات و پدیده های اجتماعی و فرهنگی و ظهور و بروز رسانه های متنوع همه و همه نقش ویژه ای در تغییرات اجتماعی و فرهنگی به جای گذاشته اند. این تغییرات که تأثیر مضاعفی در تغییرات اجتماعی داشته اند به طور طبیعی در جوامع مختلف آثار متفاوتی از خود به جای گذاشته اند و در جوامع دینی نیز آداب، سنن و رسوم دینی و مذهبی را تا حد زیاد و قابل توجهی دگرگون ساخته اند.
وی در این باره افزود: ایران به عنوان کشوری که سابقه قرن ها مسلمانی و تبیعیت از أئمه معصومین و ولایتمداری را دارد یکی از سرزمین هایی به شمار می رود که همواره اجرای مناسک دینی و مراسمات مذهبی در آن به صورت خود جوش و مردمی شکل گرفته است. آنچه در بدنه جامعه به عنوان اعیاد یا وفیات و شهادت ائمه با حزن و اندوه برگزار می شود تلاش های مردمی بوده که خود را شیفته و پیرو اهل بیت(ع) می دانند و براساس این باور بدون هیچ گونه حمایت، تقویت یا تشویق دولتی و حکومتی قرن ها بدنه جامعه به صورت یک پارچه شاهد برگزاری مناسبت های دینی به بهترین شکل ممکن بوده است.
این پژوهشگر اجتماعی خاطر نشان کرد: تنوع آداب و رسوم در برگزاری مناسبت های دینی در سرتاسر ایران بزرگ نشان دهنده اهتمام مردم به سنن و اعتقادات خود در برگزاری هر چه بهتر آیین های دینی بخصوص در دهه ولایت و در ماه مبارک ذی الحجه است. عید قربان یا عید غدیر از جمله جشن های جامعه اسلامی است که هیچ گاه مردم دولتی بودن یا حکومتی شدن آن را نپسندیده اند بلکه به علت حب به اهل بیت(ع) و رسولان وحی، خودشان آن را با اشتیاق و زیبایی برگزار کرده اند.
نادر صادقیان گفت: آنچه به عنوان شادی یا سوگ در جشن ها و عزاداری های مذهبی از مردم به نمایش گذاشته شده از عمق وجود و باورهای قلبی آنها برخواسته است از این رو در ذات توجه و اهتمام مردم به برگزاری هر چه بهتر آداب و سنن مناسبت های مهمی چون عید غدیر نمی توان هیچ شک و شبهه ای روا داشت. آنچه شاید درحال حاضر نسبت به زمان های دور تفاوت کرده باشد را می توان به تغییر نسل ها یا کمیت جامعه ارتباط داد.
افزایش جمعیت و تبدیل شدن جوامع کوچک سنتی به جوامع میلیونی و افزایش جمعیت شهری به نسبت جمعیت روستایی که تا ده ها سال نسبت معکوس یعنی تفوق جمعیت روستایی را شاهد بود می تواند در پراکندگی و کم و کیف برگزاری مراسمات دینی نقش داشته باشد.
وی بیان داشت: آنچه در این میان نباید از دید مسئولین فرهنگی و دست اندرکاران به عنوان خدمات حمایتی مغفول بماند، استفاده از تکنولوژی ها، رسانه های دیجیتال و شبکه های اجتماعی برای رغبت بیشتر مردم به برگزاری خودجوش تر مراسمات مذهبی در بین همه علاقمندان و جذابتر کردن آن برای کودکان، نوجوانان و جوانان است. در جامعه ای که مشکلات معیشتی بخش اعظمی از مشغولیت و درگیری ذهنی مردم شده، رواج هر چه بهتر شادی های حلال و ایجاد ظرفیت برای حضور خانواده های ایرانی با علاقمند کردن آنها به ابتکار عمل در این نوع از مراسمات می تواند انگیزه حضور در چنین آیین هایی را افزایش داده و عمق باورهای مردم را به مسائل مذهبی شفاف تر و نمایانتر کند.
این پژوهشگر اجتماعی تصریح نمود: استفاده از شبکه های اجتماعی محبوب نوجوانان و جوانان در پوشش دادن هر چه بهتر جشن های دینی به عنوان رسانه های پر مخاطب بسیار لازم است. انعکاس درست فلسفه اعیاد بزرگ دینی چون عید قربان یا عید غدیر با مشارکت غیرمستقیم و حمایتی حکومت، بزرگترین تشویق مردم و بهترین شیوه تقویت بازآموزی فلسفه برگزاری جشن های دهه ولایت است.
نادر صادقیان گفت: متاسفانه رسانه های کشور در این حوزه آموزش و برنامهسازی قابل ملاحظهای نداشتهاند و تاکنون موفق به اجرای برنامههایی در سطح محلی و ملی که شادی و فرح را با نام اعیاد دینی برای مردم تداعی و هدیه کند نشدهاند. اقشار مختلف اجتماع با توجه به معضلات و فشارهای معیشتی اگر از دید نخبگان فرهنگی و اجتماعی در برنامه سازیهای اعیاد مذهبی دور بمانند قطعا چالشهای بعدی آن تاثیرات سویی بر باورها و عملکرد افراد و سپس در سطح گسترده تری به نام "جامعه دردسر ساز" خواهد شد.
وی در پایان تصریح نمود: قطعا آسیبی که برگزاری مناسبت های مذهبی یا تعمیق فلسفه آن را در حاشیه نگاه می دارد، رویکردهای عامرانه و دستوری حتی در نهاد خانواده یا دستگاه های دولتی است که خواهان تلقین موضوعی به جوانان و نوجوانان به صورت خشک، باید و نباید تحمیلی و ارتباط عمودی از بالا به پایین است. قطعا این برخوردها به هیچ وجه معجزهگر نیست و برخوردهای قهری نمی تواند رویکرد مردم را در برگزاری خودجوش هر چه مناسبتر مراسمات مذهبی افزایش دهد.
رواج شادی و اشاعه موج مثبت اندیشی با توجه به رویکردهای اصلی دین بهترین راهکاری است که اقبال جوانان را به مراسمات دینی افزایش می دهد و از انتشار و گسترش آسیبهایی که می تواند نسل های نو را از مفاهیم عمیق مذهبی و فلسفه باز دارد، جلوگیری می کند.
وی در این باره افزود: ایران به عنوان کشوری که سابقه قرن ها مسلمانی و تبیعیت از أئمه معصومین و ولایتمداری را دارد یکی از سرزمین هایی به شمار می رود که همواره اجرای مناسک دینی و مراسمات مذهبی در آن به صورت خود جوش و مردمی شکل گرفته است. آنچه در بدنه جامعه به عنوان اعیاد یا وفیات و شهادت ائمه با حزن و اندوه برگزار می شود تلاش های مردمی بوده که خود را شیفته و پیرو اهل بیت(ع) می دانند و براساس این باور بدون هیچ گونه حمایت، تقویت یا تشویق دولتی و حکومتی قرن ها بدنه جامعه به صورت یک پارچه شاهد برگزاری مناسبت های دینی به بهترین شکل ممکن بوده است.
این پژوهشگر اجتماعی خاطر نشان کرد: تنوع آداب و رسوم در برگزاری مناسبت های دینی در سرتاسر ایران بزرگ نشان دهنده اهتمام مردم به سنن و اعتقادات خود در برگزاری هر چه بهتر آیین های دینی بخصوص در دهه ولایت و در ماه مبارک ذی الحجه است. عید قربان یا عید غدیر از جمله جشن های جامعه اسلامی است که هیچ گاه مردم دولتی بودن یا حکومتی شدن آن را نپسندیده اند بلکه به علت حب به اهل بیت(ع) و رسولان وحی، خودشان آن را با اشتیاق و زیبایی برگزار کرده اند.
نادر صادقیان گفت: آنچه به عنوان شادی یا سوگ در جشن ها و عزاداری های مذهبی از مردم به نمایش گذاشته شده از عمق وجود و باورهای قلبی آنها برخواسته است از این رو در ذات توجه و اهتمام مردم به برگزاری هر چه بهتر آداب و سنن مناسبت های مهمی چون عید غدیر نمی توان هیچ شک و شبهه ای روا داشت. آنچه شاید درحال حاضر نسبت به زمان های دور تفاوت کرده باشد را می توان به تغییر نسل ها یا کمیت جامعه ارتباط داد.
افزایش جمعیت و تبدیل شدن جوامع کوچک سنتی به جوامع میلیونی و افزایش جمعیت شهری به نسبت جمعیت روستایی که تا ده ها سال نسبت معکوس یعنی تفوق جمعیت روستایی را شاهد بود می تواند در پراکندگی و کم و کیف برگزاری مراسمات دینی نقش داشته باشد.
وی بیان داشت: آنچه در این میان نباید از دید مسئولین فرهنگی و دست اندرکاران به عنوان خدمات حمایتی مغفول بماند، استفاده از تکنولوژی ها، رسانه های دیجیتال و شبکه های اجتماعی برای رغبت بیشتر مردم به برگزاری خودجوش تر مراسمات مذهبی در بین همه علاقمندان و جذابتر کردن آن برای کودکان، نوجوانان و جوانان است. در جامعه ای که مشکلات معیشتی بخش اعظمی از مشغولیت و درگیری ذهنی مردم شده، رواج هر چه بهتر شادی های حلال و ایجاد ظرفیت برای حضور خانواده های ایرانی با علاقمند کردن آنها به ابتکار عمل در این نوع از مراسمات می تواند انگیزه حضور در چنین آیین هایی را افزایش داده و عمق باورهای مردم را به مسائل مذهبی شفاف تر و نمایانتر کند.
این پژوهشگر اجتماعی تصریح نمود: استفاده از شبکه های اجتماعی محبوب نوجوانان و جوانان در پوشش دادن هر چه بهتر جشن های دینی به عنوان رسانه های پر مخاطب بسیار لازم است. انعکاس درست فلسفه اعیاد بزرگ دینی چون عید قربان یا عید غدیر با مشارکت غیرمستقیم و حمایتی حکومت، بزرگترین تشویق مردم و بهترین شیوه تقویت بازآموزی فلسفه برگزاری جشن های دهه ولایت است.
نادر صادقیان گفت: متاسفانه رسانه های کشور در این حوزه آموزش و برنامهسازی قابل ملاحظهای نداشتهاند و تاکنون موفق به اجرای برنامههایی در سطح محلی و ملی که شادی و فرح را با نام اعیاد دینی برای مردم تداعی و هدیه کند نشدهاند. اقشار مختلف اجتماع با توجه به معضلات و فشارهای معیشتی اگر از دید نخبگان فرهنگی و اجتماعی در برنامه سازیهای اعیاد مذهبی دور بمانند قطعا چالشهای بعدی آن تاثیرات سویی بر باورها و عملکرد افراد و سپس در سطح گسترده تری به نام "جامعه دردسر ساز" خواهد شد.
وی در پایان تصریح نمود: قطعا آسیبی که برگزاری مناسبت های مذهبی یا تعمیق فلسفه آن را در حاشیه نگاه می دارد، رویکردهای عامرانه و دستوری حتی در نهاد خانواده یا دستگاه های دولتی است که خواهان تلقین موضوعی به جوانان و نوجوانان به صورت خشک، باید و نباید تحمیلی و ارتباط عمودی از بالا به پایین است. قطعا این برخوردها به هیچ وجه معجزهگر نیست و برخوردهای قهری نمی تواند رویکرد مردم را در برگزاری خودجوش هر چه مناسبتر مراسمات مذهبی افزایش دهد.
رواج شادی و اشاعه موج مثبت اندیشی با توجه به رویکردهای اصلی دین بهترین راهکاری است که اقبال جوانان را به مراسمات دینی افزایش می دهد و از انتشار و گسترش آسیبهایی که می تواند نسل های نو را از مفاهیم عمیق مذهبی و فلسفه باز دارد، جلوگیری می کند.
