به گزارش خبرگزاری رضوی؛ اهل بیت (علیهم السلام) همه نور هستند، کلام ، رفتار و سیره ای که از آنها برای ما در کتب شیعه و آیات و روایات رسیده است، همه را نور واحد نشان می دهد. همه از یک منشأ هستند. ائمه (عیلهم السلام) همان طور که در تاریخ اسلام بیان شده است و حتی دشمنان اسلام به آن اعتراف دارند، هیچ کدام در مقابل ظلم و استکبار سکوت نکرده و قاطعانه از حق مظلومان دفاع کرده اند و چهره واقعی دشمنان اسلام را به سایر مردم نیز معرفی کرده اند .
یکی از این اوصیای الهی ، که لطف خداوند شامل سرزمین ایران شد، هدف دشمنان خدا از دعوت او به این سرزمین، می خواستند، قدرت اسلام را تضعیف کنند، و حضور قدم های فرزند پیامبر بر روی این خاک، تکبر و جهالت را از مردم گرفت و به سوی نور دعوتشان کرد و هنوز اشعه های این نور از این انسان الهی در این سرزمین مشهود است، و انشالله تا ظهور امام زمان(عج) خواهد ماند.
از آنجا که امروز دشمنان اسلام به دنبال تضعیف اسلام ناب محمدی در دنیا هستند، با مراجعه به سیره سیاسی امام رضا (ع) می توان راه مقابله با دشمنان را پیدا کرد و حقیقتی که در اسلام ناب محمدی و قرآن کریم قرار دارد، را از کلام عالم آل محمد برای آنها عنوان کرد.
در گفتگوی اختصاصی خبرنگار رضوی با دکتر محمدحسین رجبی دوانی، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام، درباره استکبارستیزی از منظر امام رضا (ع) در دو بعد سلبی و ایجابی گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید .
تبیین روحیه استکبارستیزی امام رضا(ع)
وی گفت: استکبارستیزی از منظر امام رضا (ع) در بُعد سلبی و ایجابی قابل بررسی است و آن حضرت اگر چه فاقد قدرت و سیاسی و نظامی بود، اما از بعد امامتی که بر جن و انس دارد از فرصت های مناسب بهره می بردند، در برابر استکبار زمانه موضع می گرفتند و ستیز خود را با این روش از سوی جباران نشان می دادند.
برخورد امام رضا(ع) با دعوت مأمون به پذیرش خلافت
رجبی دوانی افزود:امام رضا(ع)در برابر مأمون که در حقیقت رئیس بزرگ قدرت جهان آن روز بود و روح مستکبرانه مانند سایر خلفای غاصب را داشت، عدم پذیرش خلافت در حقیقت مقابله با اسرار بسیار مامون و انکار کردن خود مأمون را در آن جایگاه مستکبرانه داشت در حقیقت محکوم کرد و او را به زیر کشید .
بی اعتنایی امام رضا(ع) به مقام خلافت، ضعف مأمون را در مقابل امامت نشان داد
جالب است درباره خلافت که برخی مواقع در خاندان خلفای اموی و عباسی جنگ ها در می گرفت و برای رسیدن به خلافت حتی خون برادر را هم می ریختند که نمونه آن خود مأمون است برای کسب قدرت ، برادرش امین را به هلاکت رساند، حالا مأمون با آن تکبر که دارد اصرار می کند که امام رضا (ع) خلافت را بپذیرد یعنی مأمون کناره گیری کند و امام (ع) مقام خلافت را بدست گیرند آن حضرت از موضعی برتر و با بی اعتنایی به یک چنین جایگاهی حاضر به پذیرش آن نمی شوند به قدری این مسئله اهمیت داشت و چشم گیر بود که فضل به سهل وزیر قدرتمند مأمون می گوید من هرگز خلافت را تا این اندازه خار و حقیر و ناچیز ندیدم ،که مأمون اصرار می کرد ، تا امام رضا (ع) بپذیرد و او زیر بار نمی رفت.
عدم پذیرش ولایت عهدی از سوی امام رضا(ع)برخورد سلبی دیگر امام رضا بامستکبرین است.
مورد دیگری که در سیره امام رضا(ع) شاهد آن هستیم، هنگامی که آن حضرت ولایت عهدی را به هر صورت با بی میلی قبول می کنند اما پذیرش مشروط ولایت عهدی و عدم قبول هرگونه تعهدی را در قبال حکومت و این که در هیچ مسئله اجرایی دخالت نخواهد کرد و امر و نهی نمی کند در حقیقت امام رضا(ع)خود را از آنچه خلیفه مستکبر انجام می دهد مبری فرمود .
وقتی انعکاس پیدا می کرد که امام رضا(ع) اگر چه ولایت عهدی را پذیرفته است و در هیچ امر حکومتی دخل و تصرف ندارد و نسبت به این جایگاه هیچ گونه دلبستگی و تعلق خاطر ندارد، در حقیقت امام رضا(ع) به این شیوه با استکبار زمانه و نماد آنچه که مأمون بود مقابله کرد و همه خردمندان و اهل فهم این مهم را دریافتند .
برخورد استکبارستیزی امام رضا(ع) با افراد زورگو و متکبر
این پژوهشگر تاریح اسلام ادامه داد:درباره ابعادسلبی استکبارستیزی از منظر حضرت رضا (ع) می توان به بی توجهی و تحویل نگرفتن فصل بن سهل وزیر بسیار قدرتمند و فرمانده نظامی مأمون که بسیار با نفوذ بود اشاره کرد.
امام رضا(ع) برای نشان دادن روح استکبارستیزی خود، که تمام نظام خلافت را در برمی گرفت غیر از مأمون با این فرد بسیار متنفذ هم برخوردی دارد، که نشان دهنده استکبارستیزی امام (ع) و کوچک کردن آن جایگاه و موقعیت غاصبانه و ظالمانه ای است که کسی مثل فضل بن سهل در آنجا استقرار پیدا کرده است .
فضل به سهل خدمت امام رضا(ع) رسید و نامه ای آورد و منتظر بود که رأی امام و نظر امام را دریابد اما امام رضا(ع) اولا نگاه به او نکردند و حتی دستور نشستن هم به او ندادند و او را مدتی سرپا نگه داشتند و بازهم بدون اینکه نگاهی به او بکنند دستور خود را دادند نظر خود را ارائه کردند و او را از محضر خود به بیرون روانه کردند که بازتاب وسیعی داشت.
امام رضا(ع) که به کوچک و بزرگ فقیر و غنی و آزاده و برده احترام می گذاشت، چگونه این فرد بسیار قدرتمند و مستکبر را امام رضا(ع) تحویل نگرفت و این روحیه را در هم شکست و با آن مقابله کرد.
ابعادایجابی استکبارستیزی امام رضا(ع)
رجبی دوانی اظهار داشت:ابعاد ایجابی استکبارستیزی از منظر امام رضا (ع) نقطه مقابل مستکبران است؛ یعنی خضوع، فروتنی و درجات عالی انسانی و معنوی از خود نشان دادن که نقطه درست مقابل ور روحیه مستکبرانه است .
در امام رضا(ع) مواردی مشاهده شد که مردم با دیدن چنین رفتاری و حالاتی با امام رضا(ع) و بامقایسه حاکمیت مستکبران دقیقا می فهمیدند که امام(ع) آن وضعیت نابه سامان و غلط را نشانه گرفته است .
برهم زدن آداب تشریفات دربار مأمون
استاد تاریخ اسلام دانشگاه امام حسین گفت:امام رضا(ع) وقتی که درجایگاه ولایت عهدی قرار گرفتند، با درباری مواجه بودند ،که آداب خاص خود را دارد، قوانین و قواعدی که حاکی از موقعیت مستکبران حاکم بر جامعه است ،که باید به ظاهر این آداب رعایت شود.
اما وجود مقدس حضرت رضا(ع) این آداب و تشریفات ر ا برهم زد و با غلامان و خادمان کاخ، که اینها فقط وظیفه خدمت رسانی داشتند و توسط دربار به آنها توجهی نمی شد، امام رضا(ع) با آنها نشست و برخاست دارد.
امام رضا(ع) با آنها هم غذا و هم سفره می شود، با آنها سخن می گوید و همه این آداب را بر هم می زند و با نشان دادن روح متواضع و انسانی خود در مقابل روش خلفای مستکبر می ایستد.
خشوع امام رضا(ع)در عبادت موجب شکست نقشه های مأمون شد
وی افزود:مأمون از امام رضا(ع) با اصرار می خواهد که نماز عید اقامه کند، امام رضا(ع) در آغاز نپذیرفتند .
ولی وقتی که مأمون خیلی اصرار کرد امام رضا(ع) فرمودند: من برای نماز همان گونه می روم که جدم رسول خدا رفت و مأمون هم به تصور اینکه از این سلوک امام رضا(ع) که خطری متوجه او نخواهد بود موافقت کرد و مقامات کشوری و لشکری را فرستاد به محل اقامت امام رضا(ع) که آن حضرت را با آداب و تشریفات خاص همراهی کنند و از اقامت گاه تا محل برقراری نماز عید با ظاهر خاصی آمده بودند سوار بر اسبان و عده کثیری هم به تماشا ایستادند .
امام رضا(ع) در حالی که که کفش بر پا ندارد و با حالتی خاضع و بسیار معنوی از محل اقامت خود خارج شد و ذکر خدا بر لب دارد به سوی مصلی حرکت می کند چنان این صحنه معنوی در برابر خداوند تکان دهنده بود که همه این مقامات بدون اختیار از اسب ها بر زمین افتادند و تمام ان لباس های فاخر و کفش های آنچنانی را ازپا در آوردند و سعی کردند که خود را به سیمای امام رضا(ع) تبدیل کنند .
و با همین حال خشوع به سمت نماز بروند وقتی که به مأمون خبر رسید چنان امام رضا (ع) با حالی به سوی نماز می رود ، که اگر این نماز برگزار شود، دیگر جایگاهی برای تو نخواهد بود ، مأمون که با وجود اصرار فراوانی که خود کرده بود افرادی را فرستاد به محضر امام (ع)که خلیفه راضی به زحمت شما نیست و از شما خواسته اند که بازگردید و برای اقامه نماز به زحمت نیفتید.
تبیین جایگاه امامت و ولایت در دربار مأمون
رحبی دوانی ادامه داد: موردیگر که درباره استکبارستیزی ایجابی امام رضا(ع) می توان بیان کرد، تقدیم امامت خود و پدران بزرگوارش که اولیای معصوم خدا بوده و هستند در محضر مأمون خلیفه مستکبر زمانه و با استفاده از تریبون دستگاه خلافت مأمون که حالا به هر قصد و نیتی که بود مناظره ها و جلسات را برای وجود مقدس امام رضا(ع) ترتیب داد و از امام خواست تا در مبانی علم خود عرضه فرماید و امام(ع) به تعبیر زیبای رهبر انقلاب حقایقی درباره ولایت و امامت که پدران بزرگوارش به صورت تقیه وفقط به یاران خود مخفیانه عرض می کردند؛ امام رضا(ع) از تریبون دستگاه خلافت و در محضر عمومی و با حضور خود خلیفه و علما و دانشمندان مذاهب و ادیان نو، نحله های گوناگون بیان کرد و حقیقت امامت خود که نقطه مقابله حاکمیت مستکبران است را تبیین فرمود .
بیش از این هم در مسیر آمدن به مرو، وقتی در نیشابور با استقبال گسترده و عمومی علمای اهل سنت امام رضا(ع)مواجه شد و آنها از وجود مقدس حضرت رضا(ع) خواهان حدیثی از پیامبر اکرم (ص) شدند، حضرت رضا(ع) وقتی حدیث طلایی و ارزشمند سلسله الذهب را بیان فرمودند و ادامه آن روح استکبار ستیزی خود را جمله بشرطها و شروطها و انا من شروطها به نمایش گذاشت و این نشان داد ورود به دژ حصین نجات توحید فقط و فقط اهل بیت علیهم السلام امکان پذیر است و امام رضا(ع) راه ورود به دژ حصین محکم نجات توحید است این موارد را می توان با عنوان نمونه هایی از سیره وجود مقدس حضرت رضا(ع) در استکبار ستیزی معرفی کرد.
لزوم تبیین سیره سیاسی و اجتماعی امام رضا(ع) امروز جامعه اسلامی
دکتر رجبی دوانی در ادامه افزود: در منابع شیعه مثل کتاب ارزشمند عیون اخبار الرضا و برخی از منابع حدیثی و دیگر موارد متعددی از نحوه مناظرات امام رضا که محتوای عمیق و بسیار عالمانه دارد،می توان با انتشار گسترده در سطح فضای مجازی و فضای واقعی این سیره پاک را به مخاطبان رساند و نشان داد که اسلام اصیل که ریشه در اهل بیت علیهم السلام دارد، این گونه با مخالفان تعامل داشته و برخورد کرده است .
با منطق و استدلال و جدال احسن به گونه ای که علمای بزرگ مذاهب و فرقه های گوناگون حتی غیر مسلمان هم در برابر قدرت عظیم علمی و منطق نیرومند امام رضا (ع) سر تعظیم فرود آوردند و به عظمت علمی آن حضرت و شکست خود در این مناظرات اعتراف کردند، می توان به خوبی از این موارد بهره برد و اینها را برای مخاطبان به خصوص مخاطبان غربی که قرار داد.
زیرا به سبب سبب اعمال وحشیانه گروه های جلاد و تکفیری که خود ساخته قدرت های استعماری هستند و مستکبر به مقابله با اسلام هراسی پرداخت و آن اسلام حقیقی که متجلی در سیره اهل بیت علیهم اسلام به خصوص امام رضا (ع) را به آنها آموخت و نشان داد.
گفتگو از:زهرا حسینی
دریافت صفحه با کد QR