گفتگو با رییس مرکز مطالعات ادیان و اقوام آذربایجان دانشگاه ارومیه؛
آذربایجان غربی؛ رنگین کمان اقوام و ادیان در آسمان ایران
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رضوی از ارومیه، جمعیت قابل توجه شیعه و سنی، آشوری و ارمنی در این استان مبین همزیستی مسالمت آمیز ادیان و اقوام در این بخش از کشور پهناور ایران است که در سایه سار آموزه های آیین رحمانی اسلام این همزیستی تداوم یافته است.
در واقع گوناگونی در استان عامل همگرایی و تعاملات درونی است که به تکامل ملی می انجامد و عامل واگرایی نیست، چه بسا وجود استانی مانند آذربایجان غربی الگوی موفقی از این همزیستی را مقابل روی همگان قرار می دهد.
در یک بررسی کلی باید گفت در این استان با نزدیک به 10 گروه قومی متنوع روبرو هستیم. هر چند در نگاه اول دسته بندی شیعه - سنی (آذری- کرد) دسته بندی غالب به نظر می رسد است اما با نگاه ریزبینانه خواهیم دید که اقلیت های دینی، مذهبی و اقوام بسیار زیادی در این ناحیه ساکن اند، از همین رو باید استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه را به عنوان «رنگین کمان اقوام ایرانی و مذاهب در آسمان ایران» دانست.
بدیهی است که مدیریت این تکثر فوق العاده نیازمند تدبیر، مطالعه و بینش درست است و در همین راستا و با دستور نهاد ریاست جمهوری "مرکز مطالعات اقوام و ادیان در دانشگاه ارومیه" از سال 1395 شروه به کار کرد تا به مطالعه این تنوعات و حفظ و حراست از آنها بپردازد.
رییس مرکز مطالعات ادیان و اقوام آذربایجان دانشگاه ارومیه در گفتگوی اختصاصی با نای قلم می گوید: آذربایجان غربی دارای ظرفیت های زیادی در خصوص تنوع قومیتی و آثار باستانی دینی است که این را فرصت می دانیم و برای کشور ما افتخارآمیز است.
سیدمحمد صالحی در پاسخ به ارزیابی اقدامات انجام شده، می افزاید: به نظر می رسد ما در بحث وحدتی که مورد احترام جوامع و حقوق بین المللی و حقوق شهروندی در حوزه های مختلف اخلاقی، عقیدتی، فرهنگی، مدیریتی، گردشگری باشد، کوتاهی کردیم و نگاه های امنیتی و سیاسی و حساسیت های بیش از حد باعث شده است تا این استان را آنطور که هست نتوانیم به شکل ملی در جهان امروز و روابط بین الملل معرفی کنیم.
شعار وحدت و برگزاری مراسم های خاصی در سال کافی نیست
وی با بیان اینکه شعار وحدت و برگزاری مراسم های خاصی در سال کافی نیست، متذکر می شود: در زمینه "وحدت" مقالات و کتاب های زیادی نوشته شده و در قانون اساسی تاکید شده است ولی مردم به صورت عملی و کاربردی در سطح جامعه لمس نمی کنند از این رو مرکز مطالعات اقوام و ادیان در دانشگاه ارومیه به دنبال این است که وحدت عملی را در جامعه عملیاتی کند، اقتضائات دنیا نیز این است که شفاف سازی کنیم، با خود روراست باشیم و خودسانسوری نداشته باشیم.
رییس مرکز مطالعات ادیان و اقوام آذربایجان دانشگاه ارومیه با اشاره به اینکه در جهان معاصر اخلاق در انحصار دین یا مذهب خاصی نیست، ادامه می دهد: اخلاق از محصور و محبوس بودن و مظلومیت خارج شده است و امروز اخلاق الهی در دنیا که انبیا در تمام ادیان به صورت سلسله وار دنبالش کردند تسری پیدا کرده است.
وی تاکید می کند: ما داعیه دار قیمی برای مردم دنیا یا حکومت جهانی به این معنی که برخی ها نگاه می کنند نیستیم، بنابراین در حوزه مسائل اخلاقی و فرهنگی یک مقدار باید دیدمان را وسیع تر کنیم و احکامی نگاه نکنیم.
صالحی با اشاره به اینکه یک ایمان کامل در دین به صورت اخلاق حسنه تعریف شده است، خاطرنشان می کند: اخلاق حسنه در دنیا امانتداری، وفای به عهد، احترام به حقوق دیگران، نیکی، احسان و از دست گیری دیگران تعریف شده است لذا اگر می خواهیم اسلام و شیعه را در دنیا تبلیغ کنیم باید آدم بااخلاقی باشیم.
رییس مرکز مطالعات ادیان و اقوام آذربایجان دانشگاه ارومیه متذکر می شود: برای اینکه در دنیا مطرح شویم باید انسان گرا، انسانیت محور و اخلاق مدار باشیم.
اسلام دین فرامرزی است
وی عنوان می کند: اسلام دین فرامرزی است و اصول اخلاقی که اسلام به تصویر کشیده متعالی ترین و کاملترین است پس چرا بعضی ها به انحصار می کشند؟ وقتی اسلام یعنی تسلیم فرامین و دستورات الهی، باید به سمتی برویم که هر کسی از هر مذهب و طیفی مجری خوب قوانین اسلام باشد حق مدیریت دهیم و اجازه دهیم که فعالیت کند و این اتحاد عملی است و چهره متمدن از ایران اسلامی می سازد و مخالفتی با مبانی دین اسلام ندارد.
وی یادآور می شود: هویت قومی در نظام جمهوری اسلامی ایران جزیی از هویت ملی است و این یکی از سیاست های راهبردی ماست، اگر هویت قومی خود را از یاد ببریم دچار ذلت و خواری خواهیم شد اما یادمان باشد که زبان، رنگ، تیره و تبار و لهجه افتخار نمی آورد، افتخار ارزش های انسانی و اخلاقی است که در دین مبین اسلام مصادیق آن بیان شده است.
به گفته صالحی، ظرفیت دینی و قومی موجود در آذربایجان غربی در صورت توجه می تواند دروازه های توسعه را به روی این استان بگشاید.
وی اضافه می کند: در دنیایی که همزیستی مسالمت آمیز در اولویت قرار دارد، باید به دنبال توسعه گردشگری بود و یکی دیگر از پتانسیل های آذربایجان غربی گردشگری دینی است، به عنوان مثال کلیسای نه نه مریم یکی از کلیساهای معروف در دنیا است که برای کاتولیک ها دومین شهر مهم جهان محسوب می شود لذا مسوولان باید در این زمینه تدابیری بیندیشند و نباید نگاه سیاسی داشته باشیم و موضع بگیریم.
رئیس مرکز مطالعات ادیان و اقوام دانشگاه ارومیه با اشاره به دیدار خود با معاون پژوهشی مرکز تحقیقات مشترک اتحادیه اروپا /واحد رم ایتالیا/، می افزاید: طبق اظهارات "مت تئو گوچئونه" پاپ فرانسیس نیز برای سفر به ارومیه و بازدید از کلیسای ننه مریم تمایل دارد.
به گفته صالحی، طبق بررسی های انجام شده از سوی اروپا احتمال می رود یکی از سه بشارت دهنده زرتشتی حضرت مسیح در کلیسای ننه مریم ارومیه مدفون باشد که این موضوع برای مسیحیان بسیار حائز اهمیت است.
وی در خصوص ضرورت تاسیس دانشگاه ادیان و مذاهب در آذربایجان غربی نیز می گوید: اگر بنا باشد که دانشگاه و مرکزی در رابطه با وحدت اقوام و ادیان فعالیت و تحقیق داشته باشد جای آن استان آذربایجان غربی است که براساس نشست هایی که داشتیم این موافقت جلب شده و امام جمعه ارومیه نیز موافقت کردند.
صالحی اظهار می دارد: خود دانشگاه تاسیس نشده است ولی مجوز تاسیس سه رشته مذاهب اسلامی، الهیات تطبیقی ادیان گرایش الهیات مسیحی، تصوف و عرفان اسلامی در مقطع ارشد و دکترا از وزارت علوم اخذ شده است و دانشگاه ارومیه در حال حاضر می تواند دانشجوی خارجی پذیرش کند.
برگزاری همایش مبانی گفتگو و راهکارهای عملی وحدت اقوام و مذاهب در ارومیه
رئیس مرکز مطالعات ادیان و اقوام دانشگاه ارومیه ادامه می دهد: در حوزه عقیدتی و در مجموعه تعالیم و آموزه ها شیعه و سنی بیش از 97 درصد اشتراک نظر دارند لذا باید از لحاظ علمی و دینی به سمت و سوی تقویت اشتراکات برویم که در این راستا همایش مبانی گفتگو و راهکارهای عملی وحدت اقوام و مذاهب در ارومیه برگزار می شود.
وی هدف اصلی از برگزاری این همایش را ارائه راهکارهای عملی همزیستی و همگرایی اقوام و پیروان ادیان و مذاهب اعلام و تصریح می کند: در عصر حاضر، جهان تمدن‌گرای امروزی، تنها راه اتحاد و همگرایی میان اقوام و ملل، چیزی جز گفت‌وگو و احترام به عقاید و حقوق دیگران و اخلاق‌مداری و انسانیت‌محوری نخواهد بود.
وی اضافه می کند: این همایش از سوی دانشگاه ارومیه و با مشارکت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، نیروی انتظامی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع، ورزش و جوانان و آموزش و پرورش استان، انجمن مطالعات سیاسی حوزه، دانشگاه های جامع علمی و کاربردی، پیام نور و آزاد، دانشگاه قم، دانشگاه ادیان و مذاهب و استانداری آذربایجان غربی برگزار می شود، علاوه بر محتوای علمی پژوهشی، یک همایش فرهنگی و اجتماعی است.
رئیس مرکز مطالعات ادیان و اقوام دانشگاه ارومیه مبانی نظری گفتگو و مولفه های وحدت و تقریب، آسیب شناسی وحدت اقوام و مذاهب، راه های برون رفت از واگرایی دینی و مذهبی، رویکردهای عملی اقوام و پیروان ادیان و مذاهب در همگرایی و همزیستی، بررسی تطبیقی نظریه های همگرایی، بررسی مولفه های فرهنگ تعایش و گفتگو، ارائه راه کارهای عملی تحقق وحدت و همگرایی مطابق با آموزه های ادیان توحیدی و نقش فضای مجازی و رسانه در ایجاد گفتگو و تعاملات قومی و مذهبی را از جمله محورهای همایش ملی مبانی گفتگو و راهکارهای عملی وحدت اقوام و مذاهب عنوان می کند.
به گفته صالحی همچنین «نقش تربیت دینی و تأثیر آن در شکل‌گیری اندیشه‌های تکفیری»، «جایگاه حقوق شهروندی از منظر ادیان و مذاهب»، «هویت ملی و نقش اقوام و پیروان ادیان و مذاهب در تحکیم وحدت ملی»، «رویکرد ادیان الهی به مسئله هویت انسانی»، «اعتبارسنجی مؤلفه‌های سبک زندگی ایرانی اسلامی در تحکیم وحدت ملی» و... از دیگر محورهای این همایش است.
نخستین همایش ملی علمی و پژوهشی با رویکرد مبانی گفتگو و راهکارهای علمی وحدت اقوام و مذاهب ۲۸ آبان سال جاری در پردیس دانشگاه ارومیه برگزار می شود.
آذربایجان غربی رنگارنگ، افزون بر طبیعت متنوع و چهار فصل خود، اقوامی را با نژادها، ادیان و مذاهب گوناگون در خود جای داده است که به رغم اختلافات جزیی اما دارای نقاط اشتراک فراوانی هستند و فراگیری آنها عاملی برای پیوند ملی و انسجام جمعی است تا همه کسانی که در این سرزمین زندگی می کنند به زیر چتری به نام «هویت و وحدت ایرانی» گرد هم آیند.
در واقع گوناگونی در استان عامل همگرایی و تعاملات درونی است که به تکامل ملی می انجامد و عامل واگرایی نیست، چه بسا وجود استانی مانند آذربایجان غربی الگوی موفقی از این همزیستی را مقابل روی همگان قرار می دهد.
در یک بررسی کلی باید گفت در این استان با نزدیک به 10 گروه قومی متنوع روبرو هستیم. هر چند در نگاه اول دسته بندی شیعه - سنی (آذری- کرد) دسته بندی غالب به نظر می رسد است اما با نگاه ریزبینانه خواهیم دید که اقلیت های دینی، مذهبی و اقوام بسیار زیادی در این ناحیه ساکن اند، از همین رو باید استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه را به عنوان «رنگین کمان اقوام ایرانی و مذاهب در آسمان ایران» دانست.
بدیهی است که مدیریت این تکثر فوق العاده نیازمند تدبیر، مطالعه و بینش درست است و در همین راستا و با دستور نهاد ریاست جمهوری "مرکز مطالعات اقوام و ادیان در دانشگاه ارومیه" از سال 1395 شروه به کار کرد تا به مطالعه این تنوعات و حفظ و حراست از آنها بپردازد.
رییس مرکز مطالعات ادیان و اقوام آذربایجان دانشگاه ارومیه در گفتگوی اختصاصی با نای قلم می گوید: آذربایجان غربی دارای ظرفیت های زیادی در خصوص تنوع قومیتی و آثار باستانی دینی است که این را فرصت می دانیم و برای کشور ما افتخارآمیز است.
سیدمحمد صالحی در پاسخ به ارزیابی اقدامات انجام شده، می افزاید: به نظر می رسد ما در بحث وحدتی که مورد احترام جوامع و حقوق بین المللی و حقوق شهروندی در حوزه های مختلف اخلاقی، عقیدتی، فرهنگی، مدیریتی، گردشگری باشد، کوتاهی کردیم و نگاه های امنیتی و سیاسی و حساسیت های بیش از حد باعث شده است تا این استان را آنطور که هست نتوانیم به شکل ملی در جهان امروز و روابط بین الملل معرفی کنیم.
شعار وحدت و برگزاری مراسم های خاصی در سال کافی نیست
وی با بیان اینکه شعار وحدت و برگزاری مراسم های خاصی در سال کافی نیست، متذکر می شود: در زمینه "وحدت" مقالات و کتاب های زیادی نوشته شده و در قانون اساسی تاکید شده است ولی مردم به صورت عملی و کاربردی در سطح جامعه لمس نمی کنند از این رو مرکز مطالعات اقوام و ادیان در دانشگاه ارومیه به دنبال این است که وحدت عملی را در جامعه عملیاتی کند، اقتضائات دنیا نیز این است که شفاف سازی کنیم، با خود روراست باشیم و خودسانسوری نداشته باشیم.
رییس مرکز مطالعات ادیان و اقوام آذربایجان دانشگاه ارومیه با اشاره به اینکه در جهان معاصر اخلاق در انحصار دین یا مذهب خاصی نیست، ادامه می دهد: اخلاق از محصور و محبوس بودن و مظلومیت خارج شده است و امروز اخلاق الهی در دنیا که انبیا در تمام ادیان به صورت سلسله وار دنبالش کردند تسری پیدا کرده است.
وی تاکید می کند: ما داعیه دار قیمی برای مردم دنیا یا حکومت جهانی به این معنی که برخی ها نگاه می کنند نیستیم، بنابراین در حوزه مسائل اخلاقی و فرهنگی یک مقدار باید دیدمان را وسیع تر کنیم و احکامی نگاه نکنیم.
صالحی با اشاره به اینکه یک ایمان کامل در دین به صورت اخلاق حسنه تعریف شده است، خاطرنشان می کند: اخلاق حسنه در دنیا امانتداری، وفای به عهد، احترام به حقوق دیگران، نیکی، احسان و از دست گیری دیگران تعریف شده است لذا اگر می خواهیم اسلام و شیعه را در دنیا تبلیغ کنیم باید آدم بااخلاقی باشیم.
رییس مرکز مطالعات ادیان و اقوام آذربایجان دانشگاه ارومیه متذکر می شود: برای اینکه در دنیا مطرح شویم باید انسان گرا، انسانیت محور و اخلاق مدار باشیم.
اسلام دین فرامرزی است
وی عنوان می کند: اسلام دین فرامرزی است و اصول اخلاقی که اسلام به تصویر کشیده متعالی ترین و کاملترین است پس چرا بعضی ها به انحصار می کشند؟ وقتی اسلام یعنی تسلیم فرامین و دستورات الهی، باید به سمتی برویم که هر کسی از هر مذهب و طیفی مجری خوب قوانین اسلام باشد حق مدیریت دهیم و اجازه دهیم که فعالیت کند و این اتحاد عملی است و چهره متمدن از ایران اسلامی می سازد و مخالفتی با مبانی دین اسلام ندارد.
وی یادآور می شود: هویت قومی در نظام جمهوری اسلامی ایران جزیی از هویت ملی است و این یکی از سیاست های راهبردی ماست، اگر هویت قومی خود را از یاد ببریم دچار ذلت و خواری خواهیم شد اما یادمان باشد که زبان، رنگ، تیره و تبار و لهجه افتخار نمی آورد، افتخار ارزش های انسانی و اخلاقی است که در دین مبین اسلام مصادیق آن بیان شده است.
به گفته صالحی، ظرفیت دینی و قومی موجود در آذربایجان غربی در صورت توجه می تواند دروازه های توسعه را به روی این استان بگشاید.
وی اضافه می کند: در دنیایی که همزیستی مسالمت آمیز در اولویت قرار دارد، باید به دنبال توسعه گردشگری بود و یکی دیگر از پتانسیل های آذربایجان غربی گردشگری دینی است، به عنوان مثال کلیسای نه نه مریم یکی از کلیساهای معروف در دنیا است که برای کاتولیک ها دومین شهر مهم جهان محسوب می شود لذا مسوولان باید در این زمینه تدابیری بیندیشند و نباید نگاه سیاسی داشته باشیم و موضع بگیریم.
رئیس مرکز مطالعات ادیان و اقوام دانشگاه ارومیه با اشاره به دیدار خود با معاون پژوهشی مرکز تحقیقات مشترک اتحادیه اروپا /واحد رم ایتالیا/، می افزاید: طبق اظهارات "مت تئو گوچئونه" پاپ فرانسیس نیز برای سفر به ارومیه و بازدید از کلیسای ننه مریم تمایل دارد.
به گفته صالحی، طبق بررسی های انجام شده از سوی اروپا احتمال می رود یکی از سه بشارت دهنده زرتشتی حضرت مسیح در کلیسای ننه مریم ارومیه مدفون باشد که این موضوع برای مسیحیان بسیار حائز اهمیت است.
وی در خصوص ضرورت تاسیس دانشگاه ادیان و مذاهب در آذربایجان غربی نیز می گوید: اگر بنا باشد که دانشگاه و مرکزی در رابطه با وحدت اقوام و ادیان فعالیت و تحقیق داشته باشد جای آن استان آذربایجان غربی است که براساس نشست هایی که داشتیم این موافقت جلب شده و امام جمعه ارومیه نیز موافقت کردند.
صالحی اظهار می دارد: خود دانشگاه تاسیس نشده است ولی مجوز تاسیس سه رشته مذاهب اسلامی، الهیات تطبیقی ادیان گرایش الهیات مسیحی، تصوف و عرفان اسلامی در مقطع ارشد و دکترا از وزارت علوم اخذ شده است و دانشگاه ارومیه در حال حاضر می تواند دانشجوی خارجی پذیرش کند.
برگزاری همایش مبانی گفتگو و راهکارهای عملی وحدت اقوام و مذاهب در ارومیه
رئیس مرکز مطالعات ادیان و اقوام دانشگاه ارومیه ادامه می دهد: در حوزه عقیدتی و در مجموعه تعالیم و آموزه ها شیعه و سنی بیش از 97 درصد اشتراک نظر دارند لذا باید از لحاظ علمی و دینی به سمت و سوی تقویت اشتراکات برویم که در این راستا همایش مبانی گفتگو و راهکارهای عملی وحدت اقوام و مذاهب در ارومیه برگزار می شود.
وی هدف اصلی از برگزاری این همایش را ارائه راهکارهای عملی همزیستی و همگرایی اقوام و پیروان ادیان و مذاهب اعلام و تصریح می کند: در عصر حاضر، جهان تمدن‌گرای امروزی، تنها راه اتحاد و همگرایی میان اقوام و ملل، چیزی جز گفت‌وگو و احترام به عقاید و حقوق دیگران و اخلاق‌مداری و انسانیت‌محوری نخواهد بود.
وی اضافه می کند: این همایش از سوی دانشگاه ارومیه و با مشارکت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، نیروی انتظامی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع، ورزش و جوانان و آموزش و پرورش استان، انجمن مطالعات سیاسی حوزه، دانشگاه های جامع علمی و کاربردی، پیام نور و آزاد، دانشگاه قم، دانشگاه ادیان و مذاهب و استانداری آذربایجان غربی برگزار می شود، علاوه بر محتوای علمی پژوهشی، یک همایش فرهنگی و اجتماعی است.
رئیس مرکز مطالعات ادیان و اقوام دانشگاه ارومیه مبانی نظری گفتگو و مولفه های وحدت و تقریب، آسیب شناسی وحدت اقوام و مذاهب، راه های برون رفت از واگرایی دینی و مذهبی، رویکردهای عملی اقوام و پیروان ادیان و مذاهب در همگرایی و همزیستی، بررسی تطبیقی نظریه های همگرایی، بررسی مولفه های فرهنگ تعایش و گفتگو، ارائه راه کارهای عملی تحقق وحدت و همگرایی مطابق با آموزه های ادیان توحیدی و نقش فضای مجازی و رسانه در ایجاد گفتگو و تعاملات قومی و مذهبی را از جمله محورهای همایش ملی مبانی گفتگو و راهکارهای عملی وحدت اقوام و مذاهب عنوان می کند.
به گفته صالحی همچنین «نقش تربیت دینی و تأثیر آن در شکل‌گیری اندیشه‌های تکفیری»، «جایگاه حقوق شهروندی از منظر ادیان و مذاهب»، «هویت ملی و نقش اقوام و پیروان ادیان و مذاهب در تحکیم وحدت ملی»، «رویکرد ادیان الهی به مسئله هویت انسانی»، «اعتبارسنجی مؤلفه‌های سبک زندگی ایرانی اسلامی در تحکیم وحدت ملی» و... از دیگر محورهای این همایش است.
نخستین همایش ملی علمی و پژوهشی با رویکرد مبانی گفتگو و راهکارهای علمی وحدت اقوام و مذاهب ۲۸ آبان سال جاری در پردیس دانشگاه ارومیه برگزار می شود.
آذربایجان غربی رنگارنگ، افزون بر طبیعت متنوع و چهار فصل خود، اقوامی را با نژادها، ادیان و مذاهب گوناگون در خود جای داده است که به رغم اختلافات جزیی اما دارای نقاط اشتراک فراوانی هستند و فراگیری آنها عاملی برای پیوند ملی و انسجام جمعی است تا همه کسانی که در این سرزمین زندگی می کنند به زیر چتری به نام «هویت و وحدت ایرانی» گرد هم آیند.
